Ομάδα εκτελεστών σκότωσε μέρα μεσημέρι είκοσι ανθρώπους, ανάμεσά τους δήμαρχο και τον πατέρα του, προχθές Τετάρτη στο Μεξικό, σε περιοχή για τον έλεγχο της οποίας συγκρούονται συμμορίες διακινητών ναρκωτικών.
Ο δήμαρχος της Σαν Μιγκέλ Τοτολάπαν —ή απλά Τοτολάπαν, όπως τη λένε οι ντόπιοι— και ο πατέρας του, πρώην δήμαρχος, είναι ανάμεσα στα θύματα της επίθεσης στο δημαρχείο της κοινότητας αυτής στην πολιτεία Γκερέρο (νότια).
Η περιοχή είναι γνωστή από τη μια για τις παραλίες της στον Ειρηνικό Ωκεανό, όπως αυτές στο Ακαπούλκο, που αποτελούν μαγνήτη για τους τουρίστες, όμως, από την άλλη, διότι έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε πεδίο μάχης μεταξύ των καρτέλ που διεκδικούν τον έλεγχο καλλιεργειών παπαρούνας, της πρώτης ύλης στην παρασκευή ηρωίνης, όπως και τον έλεγχο οδών διακίνησης των ναρκωτικών προς την τοπική αγορά και την αγορά των ΗΠΑ.
Ανάμεσα στα θύματα, πέρα από τον δήμαρχο και τον πατέρα του, βρίσκονταν επίσης επτά δημοτικοί αστυνομικοί. Η πρόσοψη του δημαρχείου έγινε κόσκινο από σφαίρες όπλων, δείχνουν πλάνα που κατέγραψε η τηλεοπτική υπηρεσία του Γαλλικού Πρακτορείου.
Η εισαγγελία αναθεώρησε προς το χειρότερο τον απολογισμό των θυμάτων —από τους 18 στους 20 νεκρούς—, τονίζοντας ταυτόχρονα πως μέχρι στιγμής δεν έχει κανένα «επαρκές αποδεικτικό στοιχείο για να προσδιορίσει» ποιοι ήταν οι δράστες.
Προχθές Τετάρτη, περί τις 13:40 (τοπική ώρα· στις 21:40 ώρα Ελλάδας), «έφθασαν πυροβολώντας κατά ριπάς εναντίον του δημαρχείου», αφηγήθηκε γραμματέας του δήμου, ο Φρέντι Βάσκες, που βρισκόταν στο γραφείο του όταν διαπράχθηκε η έφοδος.
«Εισέβαλαν στο κτίριο. Άρχισαν να ακούγονται εκπυρσοκροτήσεις», συνέχισε μπροστά στην κάμερα του Γαλλικού Πρακτορείου. «Αρχικά νομίσαμε πως ήταν ρουκέτες, αλλά λίγο-λίγο τις ακούγαμε ολοένα πιο κοντά και πιο δυνατά και συνειδητοποιήσαμε πως ήταν πυροβολισμοί».
«Δεν θα υπάρξει καμιά ατιμωρησία», δεσμεύτηκε η κυβερνήτρια της Γκερέρο, η Έβελιν Σαλγκάδο. «Σχηματίστηκε κλιμάκιο για να καταδιώξει και να βρει τους δράστες αυτής της επίθεσης», που μπόρεσαν να διαφύγουν μετά τη σφαγή, σύμφωνα με τις αρχές.
Το μακελειό διαπράχθηκε σε βόρειο τομέα της Γκερέρο, περίκλειστη περιοχή γνωστή ως «Tierra caliente» («καυτή γη»), ανάμεσα σε άλλες δύο πολιτείες που πλήττονται από τη δράση συμμοριών, τη Μιτσοακάν και την πολιτεία του Μεξικού (πρακτικά η περιφέρεια της πρωτεύουσας, του λεγόμενου ομοσπονδιακού διαμερίσματος).
Ο Ντανιέλ Μορένο, δημοσιογράφος από εκεί που ζει στην πρωτεύουσα, δήλωσε πως «πρόκειται για ζώνη που ελέγχεται εδώ και χρόνια από τη ‘Familia Michoacana’», καρτέλ των ναρκωτικών.
«Πρόκειται για περιοχή όπου παράγεται παπαρούνα, όπου λειτουργούν εργαστήρια», πρόσθεσε ο διευθυντής του ειδησεογραφικού ιστότοπου Animal Político, από τους σημαντικότερους της χώρας.
Η επίθεση πιθανόν έγινε από αντίπαλη συμμορία, τη «Los Tequileros», που βρίσκεται σε υποχώρηση εδώ και μερικά χρόνια. Τα μέλη της «Τεκιλέρος» είχαν απειλήσει πως θα επέστρεφαν στην Τοτολάπαν, με μηνύματα που κυκλοφόρησαν τις προηγούμενες ημέρες στην κοινότητα, σύμφωνα με τον Τύπο.
Τέλος της «pax narca»;
Η συμμορία αυτή έχει συμμαχήσει με μια από τις ισχυρότερες σε όλη τη χώρα, το Καρτέλ Νέα Γενιά του Χαλίσκο (ΚΝΓΧ). Οι ΗΠΑ προσφέρουν αμοιβή δέκα εκατομμυρίων δολαρίων για πληροφορίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη σύλληψη του επικεφαλής του ΚΝΓΧ, του Νεμέσιο Οσεγκέρα Σερβάντες, ή «Ελ Μέντσο».
Η επίθεση που διαπράχθηκε προχθές σηματοδοτεί «τη ρήξη της ‘pax narca’», της εκεχειρίας ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, κατά την άποψη του Ντανιέλ Μορένο, που μίλησε με αυτόπτες μάρτυρες. «Επικρατεί πολύ μεγάλη ανησυχία. Πλήττεται ο άμαχος πληθυσμός».
«Είναι πιθανό οι δολοφονίες να αποτέλεσαν καρπό της αντιπαλότητας των ‘Τεκιλέρος’ με τη ‘Φαμίλια Μιτσοακάνα’ για τον έλεγχο της κοινότητας», εκτίμησε επίσης ειδικός σε ζητήματα ασφαλείας Νταβίντ Σαουσέδο.
Οι οργανώσεις αυτές συχνά έχουν συνεργασία με τις τοπικές αρχές, σύμφωνα με τον κ. Σαουσέδο. «Έχουμε σειρά πολεμάρχων, διακινητών ναρκωτικών που ελέγχουν τη ζώνη. Τα κόμματα, αντί να δώσουν μάχη εναντίον των (εγκληματικών) δομών αυτών, βασίζονται σ’ αυτές για να κερδίζουν εκλογές».
Στην πολιτεία η κατάσταση μοιάζει ολοένα περισσότερο «με εμφύλιο πόλεμο», εκτιμά ο γάλλος παραγωγός Λουντοβίκ Μπονλέ, ο οποίος γύρισε ντοκιμαντέρ για την Γκερέρο που κυκλοφόρησε το 2017.
Με τη σφαγή της Τετάρτης και τις δολοφονίες του δημάρχου Κονράντο Μεντόσα και του πατέρα του Χουάν, ο αριθμός των δημάρχων που έχουν δολοφονηθεί στο Μεξικό από το 2000 έφθασε τους 94, σύμφωνα με την οργάνωση Etellekt.
Η επίθεση έγινε την επομένη της έγκρισης από τη μεξικανική Γερουσία πολύ αμφιλεγόμενου νόμου που επιτρέπει στις ένοπλες δυνάμεις να συμμετέχουν σε επιχειρήσεις αστυνομικής φύσης ως το 2028. Η αντιπολίτευση υποστήριξε πως η κυβέρνηση του προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ προσπαθεί να «στρατιωτικοποιήσει» το Μεξικό.
Το Μεξικό μετρά πάνω από 340.000 δολοφονίες —αποδιδόμενες στη μεγάλη πλειονότητά τους στις συμμορίες— και τουλάχιστον 100.000 εξαφανίσεις αφότου κηρύχθηκε ο αμφιλεγόμενος «πόλεμος κατά των ναρκωτικών», με την ανάπτυξη του στρατού στο εσωτερικό της χώρας, το 2006.