Την τελευταία γέφυρα με τις ΗΠΑ, που θα μπορούσε να αποτρέψει μια σοβαρή κρίση για τους S-400 «καίει» ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, καθώς η Άγκυρα αποκλείει το ενδεχόμενο να παραλάβει χωρίς να εγκαταστήσει και να θέσει σε λειτουργία το ρωσικό πυραυλικό σύστημα αεράμυνας, ώστε να προχωρήσει μια διαπραγμάτευση για την αγορά των αμερικανικών Patriot.
Ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου, Ιμπραχίμ Καλίν, ξεκαθάρισε χθες ότι εντός των ημερών θα μεταφερθούν στην Τουρκία τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400 και θα τεθούν αμέσως σε λειτουργία. Όπως δήλωσε ο ίδιος, μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, οι εικασίες για τη διατήρηση των S-400 σε αποθήκες ή σε εδάφη τρίτου κράτους (σ.σ.: υπήρξαν σχετικές αναφορές για το Αζερμπαϊτζάν) είναι εσφαλμένες.
Όπως τόνισε ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου, οι S-400 δεν αποτελούν απειλή για το ΝΑΤΟ ή για άλλα αμυντικά συστήματα της Τουρκίας (σ.σ.: όπως τα αεροσκάφη F-35, που η Άγκυρα θεωρεί ότι θα πρέπει να παραδοθούν κανονικά). Το ρωσικό σύστημα «θα χρησιμοποιηθεί με ενεργητικό τρόπο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος, παρότι πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είχε δηλώσει ότι οι S-400 θα τεθούν σε λειτουργία μόνο σε κάποια έκτακτη κατάσταση.
Αίνιγμα αποτελεί εξάλλου, ο τόπος εγκατάστασης του ρωσικού συστήματος, ενώ έχουν γίνει εικασίες ακόμη και για εγκατάσταση στην Αν. Μεσόγειο ή και στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου. «Το υπουργείο Άμυνας και οι ένοπλες δυνάμεις εξακολουθούν να συζητούν για τον τόπο εγκατάστασης», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, παρότι το σύστημα θα αρχίσει να παραδίδεται την επόμενη εβδομάδα.
Η απόφαση Ερντογάν να ενεργοποιήσει τους S-400 δεν αφήνει ακόμη και στον πρόεδρο Τραμπ, που εμφανίσθηκε στην Οζάκα διαλλακτικός έναντι της Τουρκίας, να αποτρέψει την επιβολή κυρώσεων στην Άγκυρα. Ο Αμερικανός πρόεδρος, επικρίνοντας ανοικτά την απόφαση του Ομπάμα να μην επιτρέψει πώληση Patriot στην Τουρκία, είχε ανοίξει ένα διπλωματικό «παράθυρο» για αποφυγή των κυρώσεων, αν οι Τούρκοι έκλειναν μια συμφωνία για το αμερικανικό σύστημα.
Μάλιστα, αρκετοί εκτιμούσαν ότι αφηνόταν για πρώτη φορά ανοικτό το ενδεχόμενο να συνδυασθεί η πώληση των Patriot με τη μεταφορά της άκρως απόρρητης τεχνογνωσίας αυτού του συστήματος, που η Άγκυρα ζητούσε επίμονα, χωρίς ως τώρα να έχει καταφέρει να σπάσει αυτό το «ταμπού» των Αμερικανών.
Αν εγκατασταθούν και ενεργοποιηθούν οι S-400, αυτό το διπλωματικό «παράθυρο ευκαιρίας» κλείνει και η Τουρκία αντιμετωπίζει δύο σοβαρές απειλές:
- Ως το τέλος του Ιουλίου, εκπνέει το αμερικανικό τελεσίγραφο για τα F-35. Δηλαδή, αν έχουν εγκατασταθεί οι S-400 σε τουρκικό έδαφος, θα οριστικοποιηθεί η αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής του αεροσκάφους και θα ματαιωθεί η παράδοσή τους, καθώς οι Αμερικανοί έχουν ξεκαθαρίσει ότι η συνύπαρξη S-400 και F-35 θα δημιουργούσε άμεσο κίνδυνο «διαρροής» ευαίσθητων πληροφοριών για τα αόρατα μαχητικά αεροσκάφη στην Ρωσία. Η έξοδος της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 συνεπάγεται απώλειες έως 12 δισ. δολ. για την τουρκική αμυντική βιομηχανία, σύμφωνα με εκτιμήσεις Αμερικανών αξιωματούχων.
- Η αγορά ενός ακριβού οπλικού συστήματος από την Ρωσία θα ενεργοποιήσει το νόμο CAATSA για την επιβολή κυρώσεων στις χώρες που συνεργάζονται στον αμυντικό τομέα με τους Ρώσους. Ο νόμος προβλέπει την επιβολή κυρώσεων από μια λίστα 12 εναλλακτικών επιλογών. Ο Αμερικανός πρόεδρος θα έχει την ευθύνη της επιλογής 5 από αυτές τις 12 διαφορετικές κυρώσεις και μένει να φανεί αν θα αξιοποιήσει αυτή τη διακριτική ευχέρεια για να επιβάλει στην Τουρκία τις πλέον ήπιες κυρώσεις, όπως φαίνεται ότι ελπίζει ο Ερντογάν. Πάντως, το κλίμα που επικρατεί στο Κογκρέσο και στα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών είναι εξαιρετικά εχθρικό αυτή την περίοδο για την Τουρκία, ενώ και η αδιαλλαξία του Ερντογάν δεν διευκολύνει την κατάσταση, γι’ αυτό και εκτιμάται ότι ο Τραμπ, παρότι έχει εμφανισθεί «φιλικός» στον Τούρκο πρόεδρο, δεν θα έχει πολλά περιθώρια για «εκπτώσεις» στις κυρώσεις.