Εντελώς διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης των χαρτοφυλακίων τους, σε σχέση με τις εποχές πριν τη μεγάλη κρίση, όπου χρηματοδοτούσαν αδιακρίτως τις ανάγκες των καταναλωτών ακόμη και με... διακοποδάνεια, ακολουθούν πλέον οι ελληνικές τράπεζες. Το ενδιαφέρον τους στρέφεται σχεδόν αποκλειστικά στα επιχειρηματικά δάνεια, όπου έχουν ανεβάσει σε διψήφιο ποσοστό τον ρυθμό αύξησης των χρηματοδοτήσεων και από αυτή την κατηγορία προέρχεται στο σύνολό της η ανάπτυξη των χαρτοφυλακίων στο 8μηνο του 2022.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στο οκτάμηνο το σύνολο των χρηματοδοτικών υπολοίπων των τραπεζών αυξήθηκε κατά 3,7 δισ. ευρώ, ενώ τα δάνεια προς το σύνολο των επιχειρήσεων αυξήθηκαν περίπου κατά 4,7 δισ. ευρώ. Δηλαδή, όλη η ανάπτυξη των τραπεζικών χαρτοφυλακίων προήλθε από τα επιχειρηματικά δάνεια, ενώ μειώθηκε το υπόλοιπο των δανείων στη γενική κυβέρνηση και στους καταναλωτές.
Τα υπόλοιπα των δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, αυξήθηκε κατά 4,1 δισ. ευρώ και ήταν η «ατμομηχανή» της ανάπτυξης των τραπεζικών χαρτοφυλακίων. Είναι εντυπωσιακή η επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των χρηματοδοτικών ροών, καθώς από ένα ρυθμό 2,8% στην αρχή του έτους, τον Αύγουστο το ποσοστό αύξησης έφθασε στο 11,6%.
Οι τράπεζες χρηματοδοτούν με αυξημένα ποσά τις ανάγκες κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων, που έχουν ενισχυθεί εξαιτίας των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων στην οικονομία. Φαίνεται, όμως, ότι η κύρια κατεύθυνση του νέου δανεισμού αφορά τη χρηματοδότηση επενδυτικών πρωτοβουλιών, σε μια περίοδο όπου οι ισχυροί αναπτυξιακοί ρυθμοί της οικονομίας και οι προσδοκίες που έχει δημιουργήσει το Ταμείο Ανάκαμψης οδηγούν πολλές επιχειρήσεις σε επενδυτικά ανοίγματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το υπόλοιπο των δανείων μεγάλης διάρκειας, 5 ετών και άνω, αυξήθηκε στο οκτάμηνο κατά 2,7 δισ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά το κράτος και τους οργανισμούς του, η εκρηκτική αύξηση δανειοδοτήσεων από τις τράπεζες, που παρατηρήθηκε από το πρώτο τρίμηνο του 2020, λόγω των έκτακτων χρηματοδοτικών αναγκών για την πανδημία, φαίνεται ότι έχει εκτονωθεί. Στο οκτάμηνο του 2022, το υπόλοιπο των χρηματοδοτήσεων στη γενική κυβέρνηση είναι ελαφρώς μειωμένο, στα 29,87 δισ. από 29,9 δισ. στο τέλος του 2021. Ο ρυθμός αύξησης των πιστώσεων, που είχε ξεπεράσει και το 40% στη διάρκεια της πανδημίας, έπεσε τον Αύγουστο στο 5,8%.
Στην κατηγορία των χρηματοδοτήσεων προς ιδιώτες, που περιλαμβάνει τα καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια και τις χορηγήσεις σε ελεύθερους επαγγελματίες, επικρατεί... παγωμάρα. Το συνολικό υπόλοιπο είναι μειωμένο κατά 1 δισ. ευρώ στο 8μηνο, κυρίως εξαιτίας της μείωσης του υπολοίπου των στεγαστικών δανείων. Τα καταναλωτικά δάνεια έχουν περάσει σε μικρό θετικό ρυθμό μεταβολής (1,2%), ενώ κοντά στο μηδέν είναι ο ρυθμός αύξησης των δανείων στους επαγγελματίες.
Τραπεζικά στελέχη τονίζουν ότι η αύξηση των επιχειρηματικών δανείων θα συνεχισθεί και το 2023, καθώς από την πλευρά των τραπεζών υπάρχει διάθεση για «χτίσιμο» υγιών χαρτοφυλακίων επιχειρηματικής πίστης. Πάντως, επισημαίνουν ότι ο επόμενος χρόνος θα είναι πιο δύσκολος από την πλευρά της ζήτησης δανείων, καθώς οι επιχειρήσεις θα επηρεασθούν από την αναμενόμενη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας.
Ωστόσο, το 2023 θα δημιουργηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης ισχυρά αντίβαρα στην επιβράδυνση της ζήτησης δανείων. Ήδη, έχουν εγκριθεί τα πρώτα μεγάλα δάνεια από το πρόγραμμα φθηνών δανείων (επιτόκιο κάτω από 1%) και αναμένεται ότι το 2023 θα επιταχυνθούν δραστικά οι εγκρίσεις και εκταμιεύσεις.