Αμείλικτες με τους «κόκκινους» δανειολήπτες θα είναι οι εξειδικευμένες εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων που θα αναλάβουν την είσπραξη τιτλοποιημένων δανείων με βάση το σχέδιο «Ηρακλής», καθώς ο νέος νόμος δεν αφήνει περιθώρια αστοχιών στις εισπράξεις και θέτει τις εταιρείες διαχείρισης μπροστά στον κίνδυνο να τους επιβληθεί η... εσχάτη των ποινών, δηλαδή να χάσουν τις αμοιβές και τη δουλειά τους.
Όπως αναφέρουν στελέχη της τραπεζικής αγοράς, το σχήμα που έχει οικοδομηθεί με το νόμο για το σχέδιο «Ηρακλής» έχει στόχο να περιορίσει τους κινδύνους για το Ελληνικό Δημόσιο, που θα προσφέρει τις εγγυήσεις του στα καλύτερης ποιότητας κομμάτια των τιτλοποιήσεων που προγραμματίζονται, με στόχο να τεθούν εκτός τραπεζικών ισολογισμών σχεδόν τα μισά προβληματικά δάνεια, ύψους 36 δισ. ευρώ επί συνόλου 75 δισ. ευρώ.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες που θα μεταβιβάσουν δάνεια σε οχήματα ειδικού σκοπού για να τιτλοποιηθούν, θα είναι υποχρεωμένες να πάψουν να έχουν οποιαδήποτε σχέση με τη διαχείρισή τους, την οποία θα αναλάβουν ανεξάρτητες εταιρείες, ακόμη και αν αυτές προέρχονται από τα... σπλάχνα των τραπεζών, όπως η Intrum (Πειραιώς) και η FPS (Eurobank). Η λειτουργική ανεξαρτησία των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από τις τράπεζες καθορίζεται με βάση τα διεθνή λογιστικά πρότυπα, βάσει των οποίων μια τράπεζα δεν θεωρείται ότι ασκεί έλεγχο, αν δεν έχει συμμετοχή μεγαλύτερη του 20%.
Οι ανεξάρτητοι διαχειριστές των δανείων δεν θα έχουν, όπως συνέβαινε ως τώρα, τα περιθώρια να εισπράττουν τα καθυστερούμενα ποσά σύμφωνα με το δικό τους προγραμματισμό, που θα έδινε ευελιξία και στον τρόπο μεταχείρισης των δανειοληπτών. Θα είναι υποχρεωμένες να εισπράττουν βάσει ενός πλάνου, που θα είναι άμεσα συνδεδεμένο με την τιτλοποίηση. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να εξασφαλίζουν συγκεκριμένα ποσά εισπράξεων, ώστε να πληρώνονται οι τόκοι των νέων τίτλων, σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόκλιση από αυτό τον προγραμματισμό, τόσο μεγαλύτερες θα είναι και οι καταπτώσεις εγγυήσεων εις βάρος του Δημοσίου, άρα και η πραγματική επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Πόσο μεγάλη μπορεί, όμως, να είναι μια απόκλιση στις εισπράξεις; Ο νέος νόμος (άρθρο 12) ορίζει ότι η απόκλιση δεν πρέπει να ξεπερνά το 30% των προγραμματισμένων εισπράξεων για δύο περιόδους εκτοκισμού. Αν ξεπερασθεί αυτό το όριο, η εταιρεία είσπραξης δέχεται... κόκκινη κάρτα, χωρίς να αποζημιώνεται για τη δουλειά που θα έχει κάνει ως το σημείο αυτό, και στη θέση της ορίζεται νέα εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων, η οποία απαγορεύεται να έχει οποιαδήποτε σχέση με την προηγούμενη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο στόχαστρο των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων, δεν θα μπουν μόνο οι δανειολήπτες που έχουν δάνεια σε βαθιά καθυστέρηση, δηλαδή οι κατ' εξοχήν κακοπληρωτές. Με βάση το ελληνικό σχέδιο, οι τράπεζες θα μπορούν να τιτλοποιούν με κρατικές εγγυήσεις ακόμη και δάνεια σχετικά υψηλής ποιότητας (με καθυστέρηση έως 90 ημερών, κατηγορία “unlikely to pay”), ενώ στην Ελλάδα θα τιτλοποιηθούν και πολλά δάνεια με εξασφάλιση κατοικίας, κάτι που δεν αποτέλεσε κανόνα στην Ιταλία.
Οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, όπως αναφέρουν στελέχη της τραπεζικής αγοράς, θα επιδιώξουν στο μέτρο του δυνατού να αποφύγουν, τις διαδικασίες αναγκαστικής είσπραξης με ρευστοποίηση εξασφαλίσεων, επιχειρώντας να βρουν συμφωνίες με τους δανειολήπτες που θα εξασφαλίζουν επαρκή ποσά πληρωμών με βιώσιμο τρόπο, δηλαδή χωρίς να «στραγκαλίζεται» ο δανειολήπτης και να αθετεί τη ρύθμιση. Όμως, όσοι δανειολήπτες δεν ανταποκριθούν επαρκώς θα βρεθούν, αναπόφευκτα, μπροστά στις διαδικασίες αναγκαστικής είσπραξης.
Σημειώνεται ότι στην αγορά αυτή τη στιγμή εκπροσωπούνται όλα τα μεγάλα διεθνή ονόματα της είσπραξης απαιτήσεων, που θα εμπλακούν στην εφαρμογή του σχεδίου «Ηρακλής». Προτεραιότητα θα δώσουν οι τράπεζες στις εταιρείες που έχουν προκύψει από απόσχιση δικών τους τμημάτων (σχετικές διαδικασίες προωθούν ή έχουν ήδη ολοκληρώσει οι Eurobank, Πειραιώς και Alpha Bank).
Οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων στην Ελλάδα*
*Πηγή: JP Morgan Cazenove