Έντονη ανησυχία προκαλεί στους αγρότες της Θεσσαλίας η πρόταση των Ολλανδών εμπειρογνωμόνων για εγκατάλειψη της καλλιέργειας βαμβακιού εντός έξι ετών.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Έθνος, η καλλιέργεια του βαμβακιού αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για τους αγρότες. Στο άρθρο της Μαρίας Λιλιοπούλου γίνεται εκτενής αναφορά σε όλες τις αλλαγές που προτείνουν οι Ολλανδοί, στον κίνδυνο ερημοποίησης της Θεσσαλίας, στα ασύναμα σημεία του πορίσματος των Ολλανδών και στις προτάσεις της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
«Εντονες αντιδράσεις όχι μόνο στους Θεσσαλούς αγρότες, αλλά και στην Περιφέρεια και το σύνολο της τοπικής κοινωνίας έχει προκαλέσει η πρόταση των Ολλανδών εμπειρογνωμόνων της HVA, οι οποίοι στο 400 σελίδων πόρισμα που παρέδωσαν στην ελληνική κυβέρνηση για το ζήτημα της διαχείρισης των υδάτων στην πληγείσα περιοχή, προτείνουν μεταξύ άλλων τη σταδιακή απεξάρτηση της περιοχής από το βαμβάκι.
Σε έξι χρόνια το deadline των Ολλανδών
Οι ειδικοί μάλιστα που όρισε η Ελλάδα για να μελετήσουν το θέμα μετά τη βιβλική καταστροφή που άφησε πίσω της η κακοκαιρία Daniel, επισημαίνουν ότι η μετάβαση αυτή και η αντικατάσταση της καλλιέργειας βαμβακιού θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο σε έξι χρόνια.
Βασική αιτία για το συμπέρασμα αυτό είναι ο μεγάλος κίνδυνος ερημοποίησης της περιοχής εξαιτίας της υπεράντλησης των υπογείων υδάτων μέσω των γεωτρήσεων, οι οποίες πλέον φτάνουν σε βάθος μεγαλύτερο των 300 μέτρων για να εξασφαλίσουν αρδευτικό νερό χωρίς υφαλμύρωση.
Οι Ολλανδοί προτείνουν επίσης τη διακοπή των επιδοτήσεων της άντλησης υπογείων υδάτων ή/και την επιβολή τελών και τη στενή παρακολούθηση της χρήσης του νερού για αρδευτικούς λόγους με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όπως τα drones, αλλά και με σύγκριση των τωρινών καταναλώεων των αγροτών με παλαιότερες.
Κόκκινη γραμμή για τους Θεσσαλούς το βαμβάκι
Από την πλευρά τους οι Θεσσαλοί αγρότες προειδοποιούν πως η βαμβακοκαλλιέργεια αποτελεί γι΄αυτούς κόκκινη γραμμή, ενώ και ο νέος Περιφερειάρχης, Δημήτρης Κουρέτας υποστήριξε με στοιχεία σε ανάρτησή του την ανάγκη μεταποίησης του βαμβακιού απαντώντας σε όσους σκέπτονται να φύγει το βαμβάκι από τη Θεσσαλία πως «θα γίνει πόλεμος».
Αλλωστε η Θεσσαλία είναι σήμερα ο κύριος παραγωγός βαμβακιού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καλλιεργώντας περίπου 86.000 εκτάρια, κατανεμημένα σε περιοχές όπως η Καρδίτσα (40.000 εκτάρια), Λάρισας (25.000 στρ.), Τρικάλων (10.000 στρ.) και Μαγνησίας (5.000 εκτάρια).
Η πρόταση των Ολλανδών
Σύμφωνα με την πρόταση που κατέθεσαν οι Ολλανδοί απαιτείται σταδιακή, πολυετής και συντονισμένη μετάβαση στις καλλιέργειες, από χαμηλής αξίας και υψηλών απαιτήσεων σε νερό (π.χ. βαμβάκι και καλαμπόκι) σε καλλιέργειες κηπευτικών και φρούτων «που απαιτούν (τις περισσότερες φορές) λιγότερο νερό και χώρο, ενώ παράλληλα έχουν υψηλότερη αξία παράγοντας μεγαλύτερο εισόδημα για τους παραγωγούς».
Προτείνεται επίσης η στροφή προς το σουσάμι και τα ζαχαρότευτλα, ενώ αναφέρεται η ανάγκη η παραγωγή ζωοτροφών να αναδιαμορφωθεί και να στραφεί είτε σε καλλιέργειες που απαιτούν λιγότερο νερό, είτε στην αγορά ζωοτροφών που παράγονται σε άλλα μέρη της Ελλάδας και τα χωράφια να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή προϊόντων υψηλότερης αξίας.
Η μετάβαση αυτή, σύμφωνα με το masterplan για τη Θεσσαλία, προτείνεται να πραγματοποιηθεί σε ένα χρονικό διάστημα έως 6 ετών, λόγω της αμεσότητας του κινδύνου παντελούς εξάντλησης των αποθεμάτων νερού στην περιοχή.
Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι οι ειδικοί σημειώνουν ότι ακόμα και αυτή η παρέμβαση από μόνη της δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη διαρκή βιωσιμότητα του γεωργικού τομέα στη Θεσσαλία, η οποία θα χρειαστεί αύξηση προσφοράς νερού. Για το λόγο αυτό προτείνουν την κατασκευή επιπλέον μικρών ταμιευτήρων νερού στις ορεινές περιοχές ώστε να διευκολύνουν την παροχή νερού στις χαμηλότερες γεωργικές περιοχές.
Προχωρούν όμως και ένα βήμα παραπέρα, αναφέροντας πως «η μοναδική βιώσιμη, μακροπρόθεσμη λύση είναι η μεταφορά υδάτων από τον άνω ρου του ποταμού Αχελώου, προκειμένου να ενισχυθεί η προσφορά νερού κατά τουλάχιστον άλλα 300 εκατομμύρια m3 ετησίως», έργο το οποίο όμως στην Ελλάδα αμφισβητείται εδώ και χρόνια εξαιτίας του υψηλού περιβαλλοντικού τιμήματος.
Οι Ολλανδοί τονίζουν επίσης ότι σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρξουν πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και προώθησης συνεργατικών πρακτικών στους αγρότες, δεδομένου ότι σήμερα μόνο το 0.7% των αγροτών της Θεσσαλίας έχει επαρκή εκπαίδευση, με αποτέλεσμα πολλοί εξ’ αυτών να έχουν περιορισμένη εξοικείωση με λύσεις για αποδοτική χρήση του νερού και άλλες καινοτόμες πρακτικές.»