Ενας από τους μεγαλύτερους πρωταγωνιστές της σύγχρονης παγκόσμιας ιστορίας, ο Μιχα¨ηλ Γκορμπατσόφ, τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης, άφησε απόψε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 91 ετών. έπειτα από μακροχρόνια ασθένεια. Την είδηση του θανάτου μεταδίδουν τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα ανακοίνωση του νοσοκομείου στο οποίο νοσηλευόταν.
Ο Μιχαήλ Σεργκέεβιτς Γκορμπατσόφ υπήρξε προσωπικότητα που επηρέασε όσοι λίγοι την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και του 20ου αιώνα, καθώς ως ηγέτης της ΕΣΣΔ και επικεφαλής του κομμουνιστικού κόμματος της χώρας από το 1985 ως το 1991, επιχείρησε τη μεγάλη πολιτική μεταρρύθμιση, που έμεινε γνωστή με τη ρωσική λέξη "περεστρόικα".
Θεωρείται κομβική προσωπικότητα για τα κοσμογονικά γεγονότα στα τέλη του 20ου αιώνα. Εχει λάβει διακρίσεις και αναγνώριση από τη Δύση (και το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης του 1990). Ωστόσο ο ρόλος του στη Ρωσία αντιμετωπίζεται με κριτική και σκεπτικισμό, καθώς κατηγορείται ότι με τις πράξεις του επιτάχυνε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, αφήνοντας τη Ρωσία κατεστραμμένη και απομονωμένη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μεταρρυθμίσεις
Σημαντικός αλλά και αμφιλεγόμενος ηγέτης, ο οποίος σφράγισε με την πολιτική του το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού και αναδιάρθρωσης της σοβιετικής οικονομίας. Το πρόγραμμα περεστρόικα - γκλάσνοστ (αναδιάρθρωση και διαφάνεια) απέτυχε. Επειτα από μια σειρά κομβικών γεγονότων και μία απόπειρα πραξικοπήματος το 1991, έφερε την οριστική διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, στα τέλη του ίδιου έτους.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ εφάρμοσε οικονομικές μεταρρυθμίσεις που ήλπιζε ότι θα βελτίωναν το βιοτικό επίπεδο και την παραγωγικότητα των εργαζομένων ως τμήμα του προγράμματος Περεστρόικα (αναδιάρθρωση). Παράλληλα επιχείρησε εκδημοκρατισμό του κομμουνιστικού καθεστώτος και προώθηση ατομικών ελευθεριών - κινήσεις που αποδιάρθρωσαν το συμπαγές έως τότε σοβιετικό καθεστώς.
Η διαδρομή
Οργανωμένος από πολύ μικρή ηλικία στο ΚΚΣΕ ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπηρέτησε τη χώρα του από πολλές θέσεις, έως ότου βρεθεί, το 1974 στη Μόσχα και γίνει ο Πρώτος Γραμματέας του Ανώτατου Σοβιέτ, ενώ από το 1979 ήταν υποψήφιο μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος.ς
Μετά από μια ταραγμένη περίοδο, από τον θάνατο του Λεονίντ Μπρέζνιεφ και τις σύντομες θητείες των Γιούρι Αντροποφ και Κονσταντίν Τσερνιένκο, το πολιτικό γραφείο τον εξέλεξε ως Γενικό Γραμματέα και ντε φάκτο επικεφαλής της κυβέρνησης το 1985.
Ο Γκορμπατσόφ επιχείρησε να εισάγει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην σοβιετική οικονομία, την εξωτερική πολιτική και κοινωνία, ιδιαίτερα μετά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ που άφησε τη χώρα οικονομικά τραυματισμένη και βαρύτατα εκτεθειμένη στη διεθνή κοινή γνώμη.
Απέσυρε τη χώρα του από τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και ξεκίνησε σειρά επαφών με τον Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρήγκαν, για τον περιορισμό της κούρσας πυρηνικών και τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου.
Η αποτυχία της περεστρόικα και το τέλος της ΕΣΣΔ
Με τις μεταρρυθμίσεις του στο πλαίσιο της "περεστρόικα- γκλάσνοστ" επιχείρησε να φέρει περισσότερη ελευθερία στη χώρα και διαφάνεια στη λειτουργία του συστήματος διακυβέρνησης. Παράλληλα επέφερε σημαντικές τομές στην οικονομία της χώρας, που έδειχνε σημάδια κατάρρευσης.
Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, ο Γκορμπατσόφ αρνήθηκε να επέμβει στρατιωτικά σε χώρες του ανατολικού μπλοκ που εγκατέλειψαν στα τέλη της δεκαετίας του 1980 την μαρξιστική – λενινιστική διακυβέρνηση, ενώ ο ίδιος βρέθηκε αντιμέτωπος με απόπειρα πραξικοπήματος το 1991.
Αυτό ήταν η αρχή του τέλους για την ΕΣΣΔ. Η θέση του αποδυναμώθηκε στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ άρχισαν να εγκαταλείπουν η μία μετά την άλλη την ΕΣΣΔ, ενώ οι ομόσπονδες δημοκρατίες αποσκιρτούσαν από τη Σοβιετική Ενωση ανακηρύσσοντας την ανεξαρτησία τους. Στα τέλη του 1991 Ρωσία, Λευκορωσία και Ουκρανία αποφάσισαν να ιδρύσουν την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών. Τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς ο Γκορμπατσόφ υποχρεώθηκε να παραιτηθεί. Την επόμενη ημέρα κηρύχθηκε και επισήμως η διάλυση της ΕΣΣΔ.
Ο ίδιος συνέχισε να έχει πολιτική δράση στο νέο ρωσικό κράτος. Τήρησε επικριτική στάση απέναντι στους Ρώσους προέδρους Μπάρις Γέλτσιν και Βλαντιμίρ Πούτιν.