«Ντρίπλες» τεχνικού χαρακτήρα κάνουν οι τράπεζες για να αποτρέψουν τη μεγάλη διάδοση των πληρωμών μέσω του συστήματος IRIS, πρωτίστως στις εμπορικές συναλλαγές, καθώς επιδιώκουν να κρατήσουν τη μεγάλη «πίτα» των προμηθειών που εισπράττουν από τις συναλλαγές με κάρτες.
Το μεγάλο βήμα για την «απογείωση» του συστήματος άμεσων πληρωμών IRIS, το οποίο πρέπει να σημειωθεί ότι στηρίζεται σε «κοινόχρηστες» υποδομές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα πρέπει να γίνει από την άνοιξη, όταν το υπουργείο Οικονομικών θα κάνει υποχρεωτική τη χρήση του συστήματος σε όλες τις λιανικές εμπορικές συναλλαγές, υποχρεώνοντας τις επιχειρήσεις να διασυνδέσουν τις ταμειακές τους και με το IRIS, όπως έχει ήδη γίνει με τα POS για τις συναλλαγές με κάρτες.
Το IRIS, παρότι το προβάλλει συνεχώς ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, ως ένα σύστημα πληρωμών με μηδενικές προμήθειες για τους καταναλωτές (οι έμποροι επιβαρύνονται με προμήθειες μικρότερες αυτών που ισχύουν για τα POS) στην πραγματικότητα παραμένει στο περιθώριο της συναλλακτικής κίνησης, αφού ως τώρα έχει γίνει υποχρεωτικό μόνο για τους επαγγελματίες, χωρίς ακόμη να έχουν καταγραφεί σημαντικά αποτελέσματα με τη μορφή της αύξησης των συναλλαγών και της υποκατάστασης των αντίστοιχων συναλλαγών με κάρτες.
Ενόψει της υποχρεωτικής χρήσης σε όλες τις συναλλαγές λιανικής, η διατραπεζική εταιρεία ΔΙΑΣ, στην οποία μετέχει και η Τράπεζα της Ελλάδος, έκανε πριν λίγες ημέρες την κίνηση για την οποία δεχόταν πιέσεις, δηλαδή προχώρησε σε αύξηση του ημερήσιου ορίου συναλλαγών για κάθε καταναλωτή μέσω του IRIS. Όμως, ενώ φαίνεται να ικανοποίησε το αίτημα για αύξηση του ορίου από τα 500 στα 1.000, στην πραγματικότητα η ΔΙΑΣ φρόντισε να διαχωρίσει τις προσωπικές από τις εμπορικές συναλλαγές, ώστε και πάλι να αποτρέπεται η διεκπεραίωση συναλλαγών μεγαλύτερης αξίας μέσω του IRIS.
Ειδικότερα, το νέο όριο που καθιερώνει η ΔΙΑΣ είναι 500 ευρώ ημερησίως για τις άμεσες μεταφορές χρημάτων μεταξύ φίλων (P2P) και 500 ευρώ ημερησίως για τις άμεσες πληρωμές σε ελεύθερους επαγγελματίες / ατομικές επιχειρήσεις (P2B). Το ίδιο όριο των 500 ευρώ ημερησίως αναμένεται να ισχύσει και από την άνοιξη για τις συναλλαγές μεταξύ καταναλωτών και εμπορικών επιχειρήσεων. Αυτό θα περιορίσει τις δυνατότητες για την πραγματοποίηση σημαντικών αγορών μέσω του IRIS, δηλαδή αγορών αξίας 500 - 1.000 ευρώ, ώστε να διατηρηθεί και η υπεροχή των POS και των πληρωμών με κάρτες σε τέτοιες συναλλαγές.
Είναι μάλιστα ενδεικτικό της προσπάθειας που κάνουν οι τράπεζες για να κρατήσουν χαμηλά τις εμπορικές συναλλαγές του IRIS το γεγονός ότι η ΔΙΑΣ μπαίνει σε μια αρκετά απαιτητική τεχνική διαδικασία, προκειμένου να διαχωρίσει τις δύο κατηγορίες συναλλαγών, η οποία θα ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ θα μπορούσε πολύ απλά και χωρίς άλλες τέτοιες τεχνικές επεξεργασίες να ανεβάσει το όριο ημερήσιων συναλλαγών στα 1.000 ευρώ για όλες τις πληρωμές.
Η μεγάλη πίτα των συναλλαγών με κάρτες
Πρέπει να σημειωθεί ότι το IRIS φαίνεται να γνωρίζει εντυπωσιακή ανάπτυξη, με τις συναλλαγές έως τώρα για το 2024 να ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ, όπως έχει ανακοινώσει η ΔΙΑΣ. Ωστόσο, το σύστημα των άμεσων πληρωμών παραμένει... νάνος μπροστά στις πληρωμές που γίνονται με κάρτες, μέσω των POS και οι οποίες εξακολουθούν να αποδίδουν σημαντικές προμήθειες στις τράπεζες, ακόμη και μετά την απόσχιση και πώληση των θυγατρικών εταιρειών aqcuirers, καθώς οι τράπεζες εξακολουθούν να λαμβάνουν σημαντικές προμήθειες ως εκδότριες των χρεωστικών και πιστωτικών καρτών.
Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2024, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι συναλλαγές με χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες ήταν 1,185 δισεκατομμύρια και η αξία τους ανήλθε σε 53 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας συντριπτικά τις αντίστοιχες συναλλαγές μέσω του IRIS, το οποίο οι τράπεζες δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι προσπαθούν να απονευρώσουν, ώστε να κρατήσουν τη μεγάλη πίτα των προμηθειών από τις κάρτες.
Πριν καταλήξουν στη διάσπαση των ορίων συναλλαγών σε 500 + 500 ευρώ, οι τράπεζες είχαν αρχίσει μια προσπάθεια να απαλλαγούν από το IRIS και να δημιουργήσουν μια νέα πλατφόρμα άμεσων πληρωμών, στην οποία θα έμπαιναν εθελοντικά οι εμπορικές τράπεζες, άρα δεν θα υπήρχε συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος και, προφανώς, το θέμα των προμηθειών στις άμεσες πληρωμές θα αντιμετωπιζόταν από τις τράπεζες σε νέα βάση.
Η σχετική προσπάθεια είχε άδοξο τέλος, καθώς εκδηλώθηκαν σφοδρές αντιδράσεις όχι μόνο από την ΤτΕ αλλά και από την κυβέρνηση, με τον Γιάννη Στουρνάρα να στέλνει συνεχώς το τελευταίο διάστημα σαφή μηνύματα προς τις τραπεζικές διοικήσεις: «Το IRIS είναι ένα πετυχημένο σύστημα, δεν έχουμε ανάγκη άλλου συστήματος. Έχουμε επενδύσει σε αυτό, πηγαίνει πολύ καλά, άρα πρέπει να δούμε τι προβλήματα έχει, να τα διορθώσουμε, να το επεκτείνουμε και να γίνει ένα εθνικό σύστημα πληρωμών».
Οι προτροπές αυτές μπορεί να εισακούσθηκαν από τις τράπεζες και να έμειναν πιστές στο IRIS, όμως με τα τεχνικά μέτρα που λαμβάνουν για να αποτρέψουν τη σημαντική ενίσχυση των εμπορικών συναλλαγών με το σύστημα άμεσων πληρωμών ουσιαστικά περιορίζουν τις δυνατότητες υποκατάστασης των ακριβών συναλλαγών με κάρτες.