Ενώ η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει θέσει στο τραπέζι των συζητήσεων με τους θεσμούς το ζήτημα του επανυπολογισμού οφειλών ασφαλισμένων του ΟΑΕΕ (τ.ΤΕΒΕ), η Πανελλαδική Πρωτοβουλία Συλλόγων και Κινήσεων Ασφαλισμένων με κείμενό της δίνει απαντήσεις στα σημαντικότερα ερωτήματα σχετικά με το θέμα, που απασχολεί πάνω από 500.000 υπερχρεωμένους ελεύθερους επαγγελματίες.
1. Ποιο είναι το ύψος των οφειλών προς τον ΟΑΕΕ (πρ. ΤΕΒΕ) σήμερα, πόσοι είναι οι οφειλέτες;
Με βάση την τριμηνιαία έκθεση του ΚΕΑΟ οι οφειλές προς τον ΟΑΕΕ (πρ. ΤΕΒΕ) ανέρχονται στα μέσα του 2018 στα 14 δις ευρώ. Οι οφειλέτες ανέρχονται σε 581.000. Από αυτούς ένα μεγάλο μέρος παραμένουν ενεργοί (άνω των 300.000) ενώ οι υπόλοιποι έχουν διακόψει την δραστηριότητά τους (πλέον μισθωτοί, άνεργοι, μέτοχοι σε ΙΚΕ, στην μαύρη οικονομία κλπ).
2. Πότε δημιουργήθηκαν τα χρέη, προ κρίσης ή εν μέσω κρίσης;
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΕ στα τέλη του 2014, το 70% του συνόλου της οφειλής είχε δημιουργηθεί από το 2009 και μετά. Εξ άλλου, θα ήταν εξαιρετικά παράλογο να ισχυριστεί κάποιος ότι η πλειοψηφία των χρεών προς τον ΟΑΕΕ δημιουργήθηκαν πριν την Κρίση που ξεκίνησε το 2009. Και αυτό γιατί είναι γνωστό παντού ότι τα εισοδήματα των ασφαλισμένων στον ΟΑΕΕ κατέρρευσαν εν μέσω κρίσης, και προφανώς αυξήθηκαν κατακόρυφα οι οφειλές αυτών προς τρίτους.
Σε κάθε περίπτωση η πλειοψηφία των χρεών κυμαίνεται σε ποσά 20.000€ - 60.000€. Διαιρώντας τα ποσά αυτά με τις τεκμαρτές εισφορές που υπήρχαν προ Νόμου Κατρούγκαλου διαπιστώνουμε ότι αφορούν οφειλές 3-8 ετών.
3. Γιατί δημιουργήθηκαν οι οφειλές προς τον ΟΑΕΕ;
Βασική αιτία είναι η οικονομική κρίση σε συνδυασμό με το εξωφρενικό ύψος των τεκμαρτών Εισφορών που ίσχυε έως 31/12/2016. Οι εισφορές οριζόντουσαν ως συγκεκριμένο ποσό, ανάλογο με τα χρόνια ασφάλισης του ασφαλισμένου. Δεν είχαν δηλαδή καμία σχέση με το δηλωθέν εισόδημα αυτού. Αν για παράδειγμα ήσουν ασφαλισμένος για 25 χρόνια είχες μηνιαία εισφορά (σύνταξη και περίθαλψη) 450€ ή 5.400€ το έτος. Αν είχες εισόδημα 10.000€, ο ΟΑΕΕ σου ζήταγε το 54% του εισοδήματος σου. Φυσικά δεν πλήρωνες και τα χρέη συσσωρεύτηκαν.
4. Τι γινόταν στο παρελθόν με τις εισφορές περίθαλψης;
Εάν ο ασφαλισμένος όφειλε τις εισφορές του ο ΟΑΕΕ ναι μεν τον χρέωνε για Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη, ταυτόχρονα όμως αρνείτο να την παράσχει. Συνεπώς το χρέος αυξανόταν με μια ακόμα χρέωση χωρίς ανταπόδοση.
5. Τι άλλαξε ο Νόμος Κατρούγκαλου;
Ο Νόμος Κατρούγκαλου άλλαξε το σύστημα εισφορών και από τεκμαρτές τις έκανε αναλογικές του εισοδήματος. Η αλλαγή αυτή υποστηρίχτηκε στην αιτιολογική της Έκθεση από δριμεία κριτική στο άδικο σύστημα του παρελθόντος (τεκμαρτές εισφορές ). Με τον Ν. Κατρούγκαλου το 80% των ασφαλισμένων χρεώνεται με σημαντικά μικρότερες εισφορές (το 10% τα ίδια, το υπόλοιπο 10% με αυξημένες έως πολύ αυξημένες εισφορές).
6. Τι ποσά έχει καταφέρει να εισπράξει το ΚΕΑΟ από τα οφειλόμενα 14 δις ευρώ;
Μόλις 250 εκ. ευρώ έχουν εισπραχθεί μέσω ρυθμίσεων και αναγκαστικών μέτρων από το ΚΕΑΟ, ένα ποσοστό 2% των οφειλών. Σε αντίθεση με άλλου τύπου οφειλές όπου το ποσοστό είσπραξης είναι σημαντικά μεγαλύτερο.
7. Η πρόταση κεφαλαιοποίησης και πάγωμα των οφειλών τι σημαίνει; Είναι θετική ή αρνητική;
Κεφαλαιοποίηση των οφειλών σημαίνει οι τόκοι και οι προσαυξήσεις να γίνουν κεφάλαιο, να προστεθούν στο υφιστάμενο κεφάλαιο και στην συνέχεια να παγώσουν για όσο διάστημα κριθεί σκόπιμο από την Κυβέρνηση. Η λύση αυτή είναι εξαιρετικά άδικη καθώς θεωρεί τις έως σήμερα χρεώσεις ως νόμιμες και δίκαιες και προσπαθεί να μεταφέρει το πρόβλημα στο μέλλον. Αν ληφθεί υπόψη ότι από τα 14 δις χρέος μόνο 0,25 δις είναι σε ρύθμιση, μια τέτοια λύση είναι εξορισμού αποτυχημένη.
8. Η πρόταση για 100-120 δόσεις λύνει το ζήτημα;
Και αυτή η πρόταση, χωρίς επανυπολογισμό των οφειλόμενων ποσών με βάση την σημερινή κατάσταση, δεν οδηγεί σε δίκαιη και βιώσιμη λύση
9. Ήδη ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός δέχεται να ρυθμίσει τις οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία. Δεν είναι σωστή λύση;
Η λύση του Εξωδικαστικού Μηχανισμού αφορά εν λειτουργία επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες με θετικά αποτελέσματα για ένα έτος από τα τρία τελευταία. Κουρεύει τόκους και προσαυξήσεις και διατηρεί το κεφάλαιο, προσφέροντας πολλαπλάσιες δόσεις (ανάλογα με τα εισοδήματα και την περιουσία του οφειλέτη). Παραμένει μια άδικη λύση ως προς το δίκαιο των χρεώσεων του παρελθόντος καθώς δεν μειώνει κεφάλαιο (εισφορές) και απαιτεί βιωσιμότητα για την ένταξη, άρα αφήνει εκτός ρύθμισης εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες.
10. Τι σημαίνει η πρόταση για επανυπολογισμό των οφειλών με βάση τα ισχύοντα σήμερα;
Σήμερα οι εισφορές για την σύνταξη ανέρχονται στο 20% του εισοδήματος του προηγουμένου έτους. Το ποσοστό αυτό θα γίνει 13,3% από τις αρχές του 2019. Σε αυτές τις εισφορές προστίθεται και ένα ποσοστό 6,95% για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Δηλαδή σήμερα είναι σύνολο 26,95% και από 1/1/2019 θα ανέρχονται σε 20,25% του εισοδήματος.
Η πρόταση για επανυπολογισμό αφορά τους οφειλέτες στον ΟΑΕΕ και ενδεχομένως και σε άλλα Ταμεία με ανάλογη δομή των οφειλόμενων. Με βάση την πρόταση οι ετήσιες οφειλές στον ΟΑΕΕ θα επαναυπολογισθούν ως ποσοστό επί του εισοδήματος κάθε έτους. Για να μην κριθεί ο επανυπολογισμός αντισυνταγματικός από τα δικαστήρια η εφαρμογή του θα πρέπει να αφορά όλους τους ασφαλισμένους και όλες τις οφειλές έως το 2016.
Αν για παράδειγμα το εισόδημα του οφειλέτη το 2012 ήταν 10.000€, η οφειλή του για την Σύνταξη θα ανέλθει σε 20% επί αυτού, δηλαδή σε 2.000€. Με δεδομένο ότι δεν είχε δικαίωμα σε Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα χρεωθεί μόνο με την εισφορά της Σύνταξης και όχι της Περίθαλψης. Άρα από, πχ 5.400€ (450€ επί 12 μήνες) που χρεώθηκε για το 2012, η νέα οφειλή θα είναι μόλις 2.000€.
11. Στον επανυπολογισμό θα χρεωθεί εισφορές για περίθαλψη;
Όχι, καθώς ο ΟΑΕΕ (πρ. ΤΕΒΕ) εφόσον ο ασφαλισμένος όφειλε εισφορές δεν του θεωρούσε βιβλιάριο υγείας και δεν τον κάλυπτε για κανένα έξοδο. Εξαίρεση θα αποτελέσει στις περιπτώσεις που στο ενδιάμεσο διάστημα ο ασφαλισμένος έκανε ρύθμιση και απόλαυσε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ο ΟΑΕΕ εχει τα στοιχεία στην διάθεση του για να καταλήξει σε ακριβή χρέωση.
12. Θα αφαιρεθούν οι τόκοι και οι προσαυξήσεις;
Η πρόταση αφορά και την αφαίρεση των τόκων και των προσαυξήσεων. Το νέο ποσό θα τοκίζεται από την ημέρα επανυπολογισμού και μετά.
13. Πώς θα γίνει η αποπληρωμή του νέου χρέους;
Η πρόταση αφορά την ένταξη της νέας ρύθμισης στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό, με την δημιουργία νέας εφαρμογής, ειδικά διαμορφωμένης για τον σκοπό αυτό. Θα ληφθεί υπόψη το τρέχον εισόδημα του οφειλέτη για να αποφασιστεί ο αριθμός των δόσεων, η περίοδος χάριτος (αν πχ πληρώνει και τρέχουσες εισφορές) και κάθε άλλη λεπτομέρεια, όπως πχ το επιτόκιο.
14. Η προτεινόμενη λύση θα επηρεάσει τα έσοδα του ΕΦΚΑ;
Έως σήμερα ο ΕΦΚΑ για τις οφειλές από τον ΟΑΕΕ (14 δις) εχει λάβει μόνο 0,25 δις. Με την νέα ρύθμιση το χρέος θα μειωθεί σημαντικά και με δεδομένο ικανό αριθμό δόσεων θα αυξηθούν σημαντικά τα έσοδα του ΕΦΚΑ. Και επιπλέον θα μειώσει την μελλοντική δαπάνη του ΕΦΚΑ για συντάξεις, αφού για όσους ενταχθούν στον επανυπολογισμό θα μειωθούν οι εισφορές και, κατά συνέπεια, οι μελλοντικές συντάξεις τους.
15. Η προτεινόμενη λύση του επανυπολογισμού δεν είναι άδικη για τους ασφαλισμένους στον ΟΑΕΕ που πλήρωναν κανονικά τις εισφορές τους, ιδίως εν μέσω κρίσης;
Οι οφειλέτες των οποίων η οφειλή θα επαναυπολογιστεί θα έχουν συνέπειες στην σύνταξή τους, θα λάβουν μικρότερη σύνταξη από αυτούς που πλήρωναν κανονικά. Εκτός εάν στο μέλλον αναπληρώσουν την διαφορά στις εισφορές που προέκυψε με βάση τον επανυπολογισμό. Επιπλέον η επανένταξη των εκατοντάδων χιλιάδων οφειλετών στο ασφαλιστικό σύστημα και πάλι είναι προς όφελος όλων καθώς θα αυξήσει τα έσοδα του ΕΦΚΑ και θα δώσει, ενδεχομένως, δυνατότητα μελλοντικής μείωσης των εισφορών για όλους (όπως γίνεται από 1/1/2019).
Για την αφαίρεση της χρέωσης για την περίθαλψη δεν υπάρχει καμία αδικία γιατί όσοι πλήρωναν καλυπτόντουσαν και είχαν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ότι έδιναν έπαιρναν.
16. Η προτεινόμενη λύση του επανυπολογισμού θα ευνοήσει τους μπαταχτσήδες;
Εάν κάποιος είχε ικανό εισόδημα τα προηγούμενα έτη και επέλεγε να μην πληρώνει, ο επανυπολογισμός δεν θα του προσφέρει μείωση του χρέους. Αν για παράδειγμα είχε 30.000€ εισόδημα, με τον επανυπολογισμό 20% η νέα οφειλή θα είναι 6.000€ (έναντι, πχ 4.200€ πριν για εισφορές). Προφανώς δεν θα οφείλει περισσότερα (νομικά απαράδεκτο) αλλά δεν θα τύχει μείωσης της οφειλής.
17. Δεν είναι δίκαιο να δοθεί κάποια ανταμοιβή σε όσους ήταν συνεπείς στην πληρωμή των εισφορών τους;
Η «ανταμοιβή» όσων κατάφεραν και πλήρωναν τις εισφορές τους, σε σύγκριση με όσους ενταχθούν στον επανυπολογισμό, είναι η μεγαλύτερη σύνταξη που θα λάβουν συγκριτικά με όσους, λόγω του επανυπολογισμού, μειωθούν οι εισφορές που θα έχουν καταβάλει στον ΟΑΕΕ.
18. Η πρόταση επανυπολογισμού των οφειλών θέτει σε κίνδυνο τις συμφωνίες για δημοσιονομικά πλεονάσματα;
Η συμφωνία με τους δανειστές αφορά την παραγωγή πλεονάσματος. Σε αυτήν την συμφωνία η είσπραξη των οφειλόμενων δεν διαδραματίζει ρόλο. Σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων παίζει και το αποτέλεσμα του ΕΦΚΑ. Η πρόβλεψη για μελλοντικές εισπράξεις από τα οφειλόμενα είναι ρεαλιστική και όχι θεωρητική. Ουδείς περιμένει ότι θα εισπραχθούν τα 100 δις ληξιπρόθεσμα του Δημοσίου και τα 35 δις ληξιπρόθεσμα του ΕΦΚΑ. Όλοι οι υπολογισμοί αφορούν είσπραξη σε βάθος χρόνου μικρού ποσοστού των οφειλόμενων. Για παράδειγμα σήμερα η είσπραξη από το ΙΚΑ είναι στο 16% και από τον ΟΑΕΕ στο 2%. Συνεπώς ο εξορθολογισμός των 14 δις με βάση τον επανυπολογισμό δεν θέτει σε κίνδυνο την πορεία των οικονομικών του Κράτους.
Το κείμενο της Πανελλαδικής Πρωτοβουλίας Συλλόγων και Κινήσεων Ασφαλισμένων του π.ΟΑΕΕ συνυπογράφουν οι εκπρόσωποι των παρακάτω συλλογικοτήτων: Παυλίνα Αλεξίου, Κίνηση Ασφαλισμένων ΟΑΕΕ Άρτας Βαγγέλης Αχιλλόπουλος, Κίνηση ΟΑΕΕ Δράση τώρα Χάρης Ευθυμιάδης, Σύλλογος Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Ν. Θεσσαλονίκης Αντώνης Καλοθέου, Εμπορικός Σύλλογος Άργους Μαίρη Καμπράνη, Σύλλογος Αλληλεγγύης Ασφαλισμένων ΟΑΕΕ Ν. Ημαθίας ΔΙΕΚΔΙΚΩ Γεωργία Καρτέρη Συλλογικότητα Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Δυτικής Αχαΐας Γιάννης Κουφού, Σύλλογος Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Νοτίου Αιγαίου Δημήτρης Κυρίτσης, Σύλλογος Ασφαλισμένων και Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Ν. Αττικής Τάσος Κωστόπουλος, Σύλλογος Αλληλεγγύης Ασφαλισμένων ΟΑΕΕ Ν. Ημαθίας ΔΙΕΚΔΙΚΩ Γιάννης Μανιάτης, Κίνηση Ασφαλισμένων Συμπράττω Όθων Μουρμούρης, ΟΕΒΕ Δράμας, μέλος ΓΣΕΒΕΕ Αλέξανδρος Οικονομίδης, Ινστιτούτο Ενδογενούς Παραγωγικής Ανασυγκρότησης ΙΝΕΠΑ Γιώργος Παπασπυρόπουλος, Κίνηση ΟΑΕΕ Δράση τώρα Γρηγόρης Παππάς, Σύλλογος Αλληλεγγύης Ασφαλισμένων ΟΑΕΕ Ν. Ημαθίας ΔΙΕΚΔΙΚΩ Αντρέας Στεφανίδης, Ομοσπονδία Ελληνικών Συνδέσμων Νέων Επιχειρηματιών ΟΕΣΥΝΕ Χριστίνα Τζιοβάρα, Ενιαίος Σύλλογος Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Ν. Θεσπρωτίας Κωνσταντίνος - Σπυρίδων Φουντής, Πανελλήνια Συντονιστική Συλλόγων Ασφαλισμένων Ανασφάλιστων ΟΑΕΕ Γιώργος Φλωράς, Κίνηση ΟΑΕΕ η ισχύς εν τη ενώσει Χρήστος Φραγκοτσής, Σύλλογος Αλληλεγγύης Ασφαλισμένων ΟΑΕΕ Ν. Ημαθίας ΔΙΕΚΔΙΚΩ Νικόλαος Χαβέλης, Εμπορικός Σύλλογος Ξυλοκάστρου Μαίρη Χρονοπούλου, Εμπορικός Σύλλογος Αιγίου.
Γιάννης Δήμου