Την έκθεση «Ρήγας και Επανάσταση», που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της συμπλήρωσης των 220 χρόνων από τον θάνατο του Ρήγα Βελεστινλή και αποτελεί προοίμιο των εκδηλώσεων που θα ακολουθήσουν με αφορμή τον εορτασμό της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, εγκαινίασε απόψε στη Βουλή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος.
Η εκδήλωση, η οποία αναπτύσσεται στην Αίθουσα Ελευθέριος Βενιζέλος και στο Περιστύλιο, επιχειρεί να αναδείξει μέσα από τεκμήρια που συγκεντρώθηκαν απ’ όλη την Ελλάδα -το Βελεστίνο, το Ναύπλιο, την Τήνο, το Μέτσοβο, τον Βόλο, τη Χίο, τη Ζαγορά, την Καστοριά, τη Σιάτιστα, τα Ιωάννινα- τους πνευματικούς και ιδεολογικούς όρους που οδήγησαν τον Ρήγα στη μετάβαση από τον λόγιο πατριωτισμό στη ριζοσπαστική επαναστατική δράση, όπως και στη δραματική κατάληξη με τον βίαιο και οδυνηρό θάνατο του ίδιου και των επτά συντρόφων του.
Παυλόπουλος: «Ο αγώνας του Ρήγα Φεραίου υπέρ της Ελευθερίας παραμένει εξαιρετικά επίκαιρος»
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εγκαινιάζοντας την έκθεση, τόνισε πως «ο αγώνας του Ρήγα Φεραίου υπέρ της Ελευθερίας παραμένει εξαιρετικά επίκαιρος διαχρονικώς, και ιδίως στο πλαίσιο της σημερινής κρίσιμης συγκυρίας, όταν επιπροσθέτως συνειδητοποιούμε ότι ο Ρήγας Φεραίος αγωνίσθηκε για την Ελευθερία κάθε υπόδουλου Έθνους και Λαού». Όπως σημείωσε ο κ. Παυλόπουλος, «την επικαιρότητα αυτή αναδεικνύουν, σ’ όλη της την έκταση, οι συνθήκες που επικρατούν, δυστυχώς, κατ’ εξοχήν εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνθήκες οι οποίες διαμορφώνονται από αδίστακτα μορφώματα λαϊκισμού, που φθάνουν στο όριο του φασισμού και του ναζισμού και που έχουν ως στόχο την κατεδάφιση αυτού τούτου του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος». Και πρόσθεσε με έμφαση: «Κατά τούτο ο ‘‘Θούριος’’ του Ρήγα πρέπει ν’ αποτελεί, και για κάθε συνειδητοποιημένο Ευρωπαίο, πηγή έμπνευσης και θάρρους για την απάντηση που πρέπει να δώσουμε, όλοι μαζί και αποφασισμένοι, στους ύπουλους εχθρούς της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας και, εν τέλει, αυτού τούτου του κοινού μας Ευρωπαϊκού Πολιτισμού».
Βούτσης: «Τα διδάγματα του εθνομάρτυρα Ρήγα θα είναι ζωντανά και στο μέλλον»
Ο Πρόεδρος της Βουλής, Νικόλαος Βούτσης, στον χαιρετισμό του τόνισε ότι «σήμερα γνωρίζουμε και είναι μέρος της σύγχρονης ιστορίας μας ότι σε όλες τις φάσεις και τους αγώνες ο Ρήγας Φεραίος υπήρξε σημείο αναφοράς, ενέπνευσε, νοηματοδότησε ή και έδωσε ονοματολογικά αναφορές σε ιστορικά, συλλογικά εγχειρήματα». Επισήμανε δε ότι «μέσα απ’ όλη την τελευταία κρισιακή φάση, μπορούμε να ενατενίζουμε, κοιτώντας και προς το παρελθόν αλλά και στο παρόν, ότι τα διδάγματα του εθνομάρτυρα Ρήγα, με τη στάση ζωής του, θα είναι ζωντανά και για το μέλλον, όποτε κι αν χρειαστεί, όσες περισσότερες φορές κι αν χρειαστούν».
Η διαχρονικότητα του συμβολισμού
Καινοτόμο στοιχείο της έκθεσης αποτελεί η αναφορά σε ιστορικά και συλλογικά εγχειρήματα με σημείο αναφοράς τον οραματιστή και εθνομάρτυρα Ρήγα, τα οποία ανέδειξε στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος της Βουλής:
- Οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου στο έργο οχύρωσης της πόλης έδωσαν τιμητικά το όνομά του στους προμαχώνες του τείχους.
- Το 1862 συγκροτήθηκε ο πολιτικός σύλλογος «Ρήγας Φεραίος» για τη διάδοση των φιλελεύθερων ιδεών αμέσως μετά την έξωση του Όθωνα με στόχο τη «διασφάλιση της επανάστασης» και την αποστολή στην Εθνοσυνέλευση αντιπροσώπων «αναμφισβήτου αρετής και φιλοπατρίας».
- Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο δημοκρατικός σύλλογος «Ρήγας», με ιδρυτή τον Ρόκο Χοϊδά, παρουσιάζει τον Ρήγα ως προπομπό της Βαλκανικής Ομοσπονδίας.
- Το 1937 ο λόχος «Ρήγας Φεραίος» ιδρύθηκε από Έλληνες εθελοντές που ταξίδεψαν στην Ισπανία για να αγωνιστούν στο πλευρό των Ισπανών δημοκρατών εναντίον των δυνάμεων του Φράνκο.
- Στην Εθνική Αντίσταση εναντίον των Γερμανών, το όνομα του Ρήγα εμφανίζεται σε πολλά έντυπα, σε τυπογραφείο και εφημερίδες, κυρίως στη γενέτειρά του τη Θεσσαλία, και χρησιμοποιείται επίσης από στρατιωτικό σώμα του ΕΛΑΣ.
- Πριν πενήντα χρόνια το όνομα του Ρήγα Φεραίου επέλεξαν πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες, νέες και νέοι, για να εκφράσουν το μήνυμα και τη δράση τους σε μερικές από τις πρώτες και πιο ηρωικές μαζικές ενέργειες του αντιδικτατορικού κινήματος της νεολαίας. Άφησαν αδρό αποτύπωμα ακόμα και μέσα από τις ιστορικές καταθέσεις τους στα στρατοδικεία, και βέβαια με την παρουσία τους στο μετέπειτα μαζικό φοιτητικό κίνημα, στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, στις καταλήψεις της Νομικής, στις φοιτητικές επιτροπές αγώνα και τις άλλες συλλογικές μορφές αντίστασης.
Η έκθεση
Η έκθεση αποτελεί προοίμιο των εκδηλώσεων που θα ακολουθήσουν με αφορμή τον εορτασμό της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.
Στόχος της είναι να αναδείξει το έργο και το μαρτυρικό τέλος του Ρήγα και των επτά συντρόφων του τα χρόνια που προηγήθηκαν της Ελληνικής Επανάστασης και του Αγώνα που οδήγησε στη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Ο Ρήγας σχεδίασε ένα επαναστατικό κίνημα που οραματιζόταν το πέρασμα από τον δεσποτισμό σε μια δημοκρατική πολιτεία που περιλάμβανε όλους τους λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κυρίως της Βαλκανικής Χερσονήσου.
Μέσα από τις έξι ενότητες της έκθεσης αναδεικνύεται η σημασία της Χάρτας και τα δίκτυα επιρροής και δράσης του Ρήγα. Παρουσιάζονται σπάνιες παλαίτυπες εκδόσεις, χάρτες, εφημερίδες, κειμήλια και έργα τέχνης –πίνακες και γλυπτά– από τις συλλογές της Βιβλιοθήκης της Βουλής και από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές από διάφορα μέρη της Ελλάδας.