Σκηνικό μετωπικής σύγκρουσης με τις τράπεζες για τις δόσεις των στεγαστικών δανείων στήνει η κυβέρνηση, καθώς το Μαξίμου κρίνει ότι, εν μέσω της προεκλογικής περιόδου και με τις κάλπες να έρχονται νωρίτερα από το αρχικά αναμενόμενο, είναι μονόδρομος για την κυβέρνηση να εξασφαλίσει μια ικανοποιητική συμφωνία με τις τράπεζες για τη στήριξη των ασθενέστερων δανειοληπτών. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση θα επιμείνει σε μια λύση με βάση το ισπανικό μοντέλο, η οποία θα καλύψει τουλάχιστον 70.000 δανειολήπτες, παρότι οι τραπεζίτες την απορρίπτουν ως άκρως επιζήμια για τις τράπεζες.
Η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές, στη διαπραγμάτευση που προχωρά ως τώρα με πολύ αργούς ρυθμούς, είναι τεράστια. Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, απέρριψε χωρίς συζήτηση την πρόταση των τραπεζών για ένα νέο πρόγραμμα «Γέφυρα», όπου το βάρος της στήριξης των δανειοληπτών θα σήκωνε το Δημόσιο, ώστε οι τράπεζες να μην χρειασθεί να εγγράψουν πρόσθετες προβλέψεις που θα περιορίσουν την κερδοφορία τους και θα πιέσουν την κεφαλαιακή τους βάση.
Με δεδομένο ότι το κόστος της στήριξης θα πρέπει να αναλάβουν οι ίδιες οι τράπεζες, όπως έγινε και στην Ισπανία, οι δύο πλευρές έχουν τεράστιες διαφορές στους υπολογισμούς τους για την περίμετρο των δικαιούχων, δηλαδή των νοικοκυριών που θα πρέπει να υποστηριχθούν με ευνοϊκές ρυθμίσεις:
- Σύμφωνα με πληροφορίες, οι τράπεζες πρόκειται να καταθέσουν στην επόμενη συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών μια πρόταση που θα προβλέπει ευνοϊκές ρυθμίσεις μόνο για 20.000 με 30.000 δανειολήπτες και για δάνεια, το ύψος των οποίων δεν θα ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ. Σημειωτέον ότι το συνολικό υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων είναι περίπου 30 δισ. ευρώ και τα δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου που επηρεάζονται από τις αυξήσεις στα επιτόκια της ΕΚΤ και στο Euribor ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ. Δηλαδή, οι τράπεζες θεωρούν ότι μόνο για το ένα δέκατο, περίπου, των δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου θα πρέπει να ληφθούν μέτρα στήριξης των δανειοληπτών.
- Αντίθετα, το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει ότι τουλάχιστον 70.000 δανειολήπτες θα πρέπει να υποστηριχθούν με ευνοϊκές ρυθμίσεις, σε δάνεια ύψους 5 - 6 δισ. ευρώ. Μάλιστα, επικαλείται και το παράδειγμα της Ισπανίας, όπου οι ευνοϊκές ρυθμίσεις δεν κάλυψαν μόνο τους εισοδηματικά ασθενέστερους, αλλά και νοικοκυριά της μεσαίας τάξης, με αποτέλεσμα να υπολογίζεται από την κυβέρνηση ότι θα ρυθμιστούν ευνοϊκά το ένα τρίτο των στεγαστικών δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου.
Οι τράπεζες προσπαθούν να παίξουν... κατενάτσιο, καθυστερώντας την υποβολή των προτάσεών τους, που συμφωνήθηκε να παραδοθούν στο υπουργείο Οικονομικών στα μέσα του μήνα, με μια σημαντική, όσο και παρελκυστική υποσημείωση: ζήτησαν από τον Χρ. Σταϊκούρα να εξετάσει πρώτα ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της ΕΚΤ (SSM) το σχέδιο που τελικά θα συμφωνηθεί και αυτό να ενεργοποιηθεί μόνο αν υπάρξει έγκριση του επόπτη και ενσωματωθούν όλες οι τυχόν παρατηρήσεις του στην τελική συμφωνία.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι τράπεζες «ποντάρουν» σε μια παρέμβαση της ΕΚΤ υπέρ των θέσεών τους, ώστε να αποφύγουν ένα σχέδιο μεγάλης κλίμακας που θα επηρεάσει αρκετά τα οικονομικά τους μεγέθη. Άλλωστε, και σε προηγούμενες αντιπαραθέσεις με κυβερνήσεις, ιδίως στη φάση των συζητήσεων για τον νόμο Κατσέλη, οι τράπεζες είχαν αναζητήσει υποστήριξη στη Φρανκφούρτη.
Το ισπανικό μοντέλο εφαρμόζεται: Τι προβλέπει
Οι τράπεζες, εξάλλου, είχαν την ελπίδα ότι δεν θα εφαρμοζόταν τελικά το ισπανικό σχέδιο στήριξης των δανειοληπτών, καθώς είχαν διατυπώσει ενστάσεις οι τράπεζες, με πρώτη την κορυφαία ισπανική τράπεζα Banco Santander, ενώ περίμεναν ότι θα εκδηλωνόταν κάποια παρέμβαση και από τον Εποπτικό Μηχανισμό της ΕΚΤ. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, το ισπανικό σχέδιο «έμεινε όρθιο» και τέθηκε ήδη σε εφαρμογή με Βασιλικό Διάταγμα που εκδόθηκε από την κυβέρνηση της Ισπανίας και ήδη δημοσιεύθηκε στις 24 Νοεμβρίου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Συνεπώς, η κυβέρνηση θα επιμείνει να εφαρμοσθεί ανάλογο πρόγραμμα και στην Ελλάδα, παρά τις αντιδράσεις των τραπεζών.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ισπανικής κυβέρνησης, τα μέτρα στήριξης θα καλύψουν περισσότερα από 1 εκατομμύριο νοικοκυριά και θα ωφεληθούν οι πιο ευάλωτες οικογένειες, αλλά και τα μεσαία στρώματα με εισόδημα έως και 29.400 ευρώ ετησίως. «Τα μέτρα θα ωφελήσουν περισσότερα από ένα εκατομμύριο νοικοκυριά ,περίπου το ένα τρίτο των νοικοκυριών με στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου στην Ισπανία. Παρέχουν ένα "μενού" επιλογών, έτσι ώστε οι οικογένειες να μπορούν να επιλέξουν αυτό που ταιριάζει καλύτερα στην περίπτωσή τους και να μην δημιουργούν μακροοικονομικούς κινδύνους. Ευτυχώς, το σενάριο είναι πολύ διαφορετικό από το 2007 και τα νοικοκυριά βρίσκονται σε πιο υγιή θέση από ό,τι σε άλλες στιγμές της ιστορίας μας», δήλωσε η υπουργός Οικονομικών, Νάντια Καλβίνιο.
Όπως ανακοινώθηκε, ο κανονισμός για τη στήριξη των στεγαστικών δανείων της Ισπανίας δρα με τρεις τρόπους: βελτίωση της μεταχείρισης των ευάλωτων νοικοκυριών, άνοιγμα νέου πλαισίου προσωρινής δράσης για οικογένειες που διατρέχουν κίνδυνο ευπάθειας λόγω της αύξησης των επιτοκίων και υιοθέτηση γενικών βελτιώσεων για τη διευκόλυνση της πρόωρης αποπληρωμής των δανείων και τη μετατροπή των στεγαστικών δανείων σε δάνεια με σταθερό επιτόκιο.
Ειδικότερα, η βοήθεια για ευάλωτους κατόχους στεγαστικών δανείων καλύπτει νοικοκυριά με εισόδημα μικρότερο από 25.200 ευρώ ετησίως. Το δεύτερο κριτήριο είναι να αφιερώνουν περισσότερο από το 50% του μηνιαίου εισοδήματός τους σε πληρωμές στεγαστικών δανείων . Η κυβέρνηση εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 300.000 νοικοκυριά που πληρούν αυτά τα κριτήρια.
Για αυτά τα νοικοκυριά, προσφέρονται δύο επιλογές: Εάν το κόστος εξυπηρέτησης του δανείου έχει αυξηθεί πάνω από 50% του εισοδήματος, τα νοικοκυριά θα μπορούν να αναδιαρθρώσουν το στεγαστικό τους δάνειο με μείωση του επιτοκίου κατά τη διάρκεια μιας 5ετούς περιόδου χάριτος (σε Euribor -0,10%, από το τρέχον Euribor +0,25). Επίσης, προβλέπεται η δυνατότητα δεύτερης αναδιάρθρωσης, εάν χρειασθεί. Εάν η σχέση του κόστους εξυπηρέτησης του δανείου προς το εισόδημα είναι χαμηλότερη από το 50%, οι δανειολήπτες θα μπορούν να επιλέξουν περίοδο χάριτος 2 ετών, χαμηλότερο επιτόκιο κατά τη διάρκεια της περιόδου χάριτος και παράταση της διάρκειας του δανείου έως και 7 έτη.
Το πρόγραμμα στήριξης, όμως, καλύπτει και οφειλέτες της μεσαίας τάξης, δηλαδή νοικοκυριά με εισόδημα κάτω των 29.400 ευρώ ετησίως και για στεγαστικά δάνεια που έχουν συναφθεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2022. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει το κόστος εξυπηρέτησης του δανείου να ξεπερνά το 30% του εισοδήματος και να έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 20%. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να προσφέρουν σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τη δυνατότητα αναστολής πληρωμών για 12 μήνες, χαμηλότερο επιτόκιο επίσης για 12 μήνες και παράταση της διάρκειας του δανείου έως και 7 χρόνια.
Καθ' όλη τη διάρκεια του 2023, τα πέναλτι πρόωρης αποπληρωμής για στεγαστικά δάνεια καταργούνται, ώστε οι δανειολήπτες να μπορούν να μειώσουν το ανεξόφλητο κεφάλαιο χωρίς να χρειάζεται να καταβάλλουν προμήθεια γι' αυτό. Επίσης, καταργούνται και τα οι προμήθειες για τη μετατροπή ενός δανείου κυμαινόμενου επιτοκίου σε σταθερό.
