Με την χώρα να βαδίζει σε ένα πλαίσιο εκτός των γνώριμων Μνημονίων – χωρίς να σημαίνει ότι τα νερά δεν παραμένουν αχαρτογράφητα – πρώτη προτεραιότητα (θα) πρέπει να αποτελεί η επούλωση των πληγών που φέρουν ο κοινωνικός ιστός και η οικονομία από την πολυετή κρίση.
H ανάσχεση του brain drain, η ανάταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η στήριξη των ευάλωτων ομάδων και η δημιουργία ενός οράματος για μια καλύτερη ζωή καθίστανται πλέον προκλήσεις μείζονος σημασίας. Όπως θα έπρεπε πάντα να είναι. Για ποιους όμως; Όλα, ομολογουμένως, εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο του μέγα ζητήματος. Μιας βόμβας βραδυφλεγούς: Το δημογραφικό πρόβλημα.
Αδιάφορα και «αντιεμπορικά» θεωρούνται πολλές φορές τέτοια ζητήματα για την καθημερινή πολιτική αντιπαράθεση και τους πηχυαίους τίτλους των εφημερίδων. Τόσο γιατί χρίζουν ειδικότερης μεταχείρισης, έρευνας και μελέτης όσο και γιατί πράγματι η αντιμετώπιση τους δεν λύνεται μονομιάς. Ίσως όμως απλά γιατί δεν «πουλάνε» ή η χρονική τους μετάθεση είναι η ασφαλέστερη οδός για την εκάστοτε πολιτική συγκυρία.
Επί της ουσίας, όμως, οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Στα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταγράφεται εκ νέου μείωση του πληθυσμού, με τους θανάτους να υπερτερούν κατά πολύ των γεννήσεων. Ειδικότερα πέρυσι, οι γεννήσεις στην Ελλάδα ανήλθαν σε 88.553 καταγράφοντας μείωση κατά 4,7% σε σχέση με το 2016 που ήταν 92.898. Στον αντίποδα, οι θάνατοι παρουσίασαν αύξηση κατά 4,8% και ανήλθαν σε 124.501, έναντι 118.792 (60.526 άντρες και 58.266 γυναίκες) το 2016.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΛΣΤΑΤ, μόνο το διάστημα 2011-2017 – τα χρόνια της κρίσης - ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά 355.000 ανθρώπους και αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπισθεί με την υπευθυνότητα που απαιτείται για το «νούμερο 1» εθνικό πρόβλημα, ο πληθυσμός της Ελλάδας, το 2050, μόλις που θα αγγίζει τα 10 εκατομμύρια ανθρώπων. Κι ακόμη χειρότερα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Eurostat, το 2080, με 7,2 εκατ. ανθρώπους, η Ελλάδα θα αποτελεί το μικρότερο και επισφαλέστερο (;) τμήμα της ΕΕ.
Άκρως κατατοπιστική είναι επίσης η πρόσφατη έρευνα με τίτλο «Ο πληθυσμός της Ελλάδας υπό διωγμόν», που υπογράφει η νομικός Ήρα Έμκε - Πουλοπούλου και μεταξύ άλλων αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών. Σταχυολογώντας, αδιαπραγμάτευτο είναι το συμπέρασμα της έρευνας πως ό,τι κατάφερε με κόπο η Ελλάδα να κερδίσει στα χρόνια της «ευμάρειας», όταν -έτσι κι αλλιώς- τα νέα ζευγάρια δύσκολα έπαιρναν την απόφαση για 2ο και 3ο παιδί, το έχασε μέσα στα οκτώ χρόνια της κρίσης! Το δημογραφικό από εθνικό θέμα εξελίχθηκε σε εφιάλτη.
Αξίζει να επισημανθεί, επιπλέον, όπως πιστοποιεί και η εν λόγω έρευνα, πως το δημογραφικό εμφανίστηκε στη δεκαετία του ΄80, επομένως προϋπήρχε της κρίσης, αλλά επιδεινώθηκε κατά τη διάρκειά της, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της Ελλάδας να μειώνεται, να αλλοιώνεται και να γερνάει με ταχύτερο από τον αναμενόμενο ρυθμό. Στοιχείο που καταδεικνύει επίσης πως δεν απαιτείται απλά μια αύξηση του βιοτικού επιπέδου.
Η χάραξη μακρόπνοης στρατηγικής πολιτικής με συμμέτοχη - και «συνιδιοκτήτρια» - όλη την κοινωνία φαντάζει κάτι παραπάνω από επιτακτική. Το εγχείρημα αντιστροφής της δυσμενούς κατάστασης είναι πράγματι τεράστιο. Ωστόσο, όλα είναι ζήτημα βούλησης και εν τέλει προτεραιοτήτων. Ως τότε ας αρκεστούμε στα ευχολόγια και τις προβλέψεις αν οι συνταξιούχοι θα αποδημήσουν εις Κύριον ως το 2040...
Βάιος Κρόκος