Μένει από… καύσιμα ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για ουσιαστική ανακούφιση των επιχειρήσεων που εξυπηρετούν δάνεια και δοκιμάζονται από την κρίση, καθώς δεν έχει βρεθεί ακόμη ο τρόπος για να υλοποιηθεί η υπόσχεση του πρωθυπουργού, από τις 17 Μαρτίου, για επιδότηση των τόκων από το κράτος, ώστε, σε συνδυασμό με την παράλληλη αναστολή στις πληρωμές χρεολυσίων, να «παγώσουν» εντελώς, ως τα τέλη Σεπτεμβρίου, οι καταβολές τους προς τις τράπεζες.
Το φιλόδοξο σχέδιο που είχε ανακοινώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στις 17 Μαρτίου προέβλεπε, όπως το είχε περιγράψει ο πρωθυπουργός, τα εξής: «Συντονιζόμαστε με την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ώστε να αποτραπεί μία νέα γενιά κόκκινων δανείων. Το κράτος θα καλύπτει το κόστος των επιτοκίων δανεισμού και με τη σειρά τους οι τράπεζες θα αναστέλλουν έως τον Σεπτέμβριο τις πληρωμές χρεολυσίων για τις συνεπείς επιχειρήσεις».
Έκτοτε, όμως, το θεωρητικό κόστος αυτής της επιδότησης των τόκων έχει εκτοξευθεί σε δυσθεώρητα ύψη και ουδείς στο οικονομικό επιτελείο τολμά να διατυπώσει μια εκτίμηση της πιθανής επιβάρυνσης του Δημοσίου. Ο αριθμός των επιχειρήσεων που εντάσσονται στα μέτρα στήριξης και αποτελούν την ευρεία περίμετρο των δυνητικών δικαιούχων επιδότησης τόκων διογκώνεται σε καθημερινή βάση, καθώς, όπως έχει δηλώσει και ο Χρήστος Σταϊκούρας, αυτή η κρίση χτυπάει το 90% των ελληνικών επιχειρήσεων. Ήδη ο αριθμός των επιχειρήσεων ξεπερνά τις 600.000 και υπάρχει η εκτίμηση ότι τελικά μπορεί να ανέλθει ακόμη και στις 900.000, εάν υιοθετηθούν ευρύτεροι ορισμοί της «πληττόμενης» επιχείρησης.
Έτσι, την ώρα που η κυβέρνηση σταδιακά εξαντλεί και τα τελευταία όρια αντοχής του προϋπολογισμού για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, η δαπάνη για την επιδότηση των τόκων παραμένει απροσδιόριστη και πάντως πολύ «βαριά», χωρίς να έχει εξευρεθεί ακόμη με ποιο τρόπο θα μπορούσε να καλυφθεί και χωρίς, επίσης, να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις με τους δανειστές την «επόμενη ημέρα», όταν δηλαδή θα έχει λήξει η πανδημία και η Ελλάδα θα επανέλθει στον κανονικό έλεγχο της ενισχυμένης επιτήρησης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
«Άπιαστα» τα ομόλογα κορονοϊού
Εξάλλου, η προσδοκία κυβερνητικών παραγόντων ότι η δαπάνη για την επιδότηση τόκων θα μπορούσε να προέλθει από φθηνό δανεισμό μέσω ευρωομολόγων ειδικού σκοπού (τα ομόλογα κορονοϊού, που υποστηρίχθηκαν σθεναρά και από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη χθεσινή σύνοδο κορυφής των «27») δεν φαίνεται ότι θα εκπληρωθεί και πάντως όχι αρκετά γρήγορα, ώστε να ενταχθεί στον άμεσο σχεδιασμό της κυβέρνησης για την ανακούφιση της οικονομίας.
Η χθεσινή σύνοδος ήταν άκαρπη, λόγω της έντονης αντιπαράθεσης Βορρά – Νότου για τα ομόλογα αυτά, και συμφωνήθηκε να ανατεθεί στο Eurogroup η εκπόνηση νέων προτάσεων προς τους ηγέτες εντός 15θημέρου, χωρίς να είναι βέβαιο ότι και αυτή η διαδικασία θα οδηγήσει στην οριστικοποίηση κάποιων αποφάσεων, δεδομένου ότι εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλο χάσμα ανάμεσα στις χώρες του Νότου, που θέλουν φθηνή χρηματοδότηση χωρίς δεσμεύσεις, και στις χώρες του Βορρά, που επιμένουν ότι η χρηματοδότηση πρέπει να δοθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας με όρους, που θυμίζουν «χαλαρό» μνημόνιο.
Χωρίς την επιδότηση των τόκων, ακόμη και μετά τη μεγάλη χαλάρωση των εποπτικών και λογιστικών κανόνων από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή και την ευρωπαϊκή αρχή κεφαλαιαγορών, η μόνη δυνατότητα που μένει για την ελάφρυνση των επιχειρήσεων είναι η οικειοθελής, από πλευράς τραπεζών, αναστολή των πληρωμών χρεολυσίων, που έχει ήδη συμφωνηθεί με το υπουργείο Οικονομικών, αλλά χωρίς να πρόκειται για μια αυτόματη και οριζόντια διαδικασία που θα καλύψει ολόκληρες κατηγορίες πληττόμενων επιχειρήσεων.
Αναστολή μεν, αλλά...
Όπως έχει ανακοινώσει η Ελληνική Ένωση Τραπεζών οι τράπεζες θα προχωρούν «στην αναστολή καταβολής των δόσεων κεφαλαίου (χρεολύσια) που οφείλονται από σήμερα μέχρι, τουλάχιστον, την 30η/9/2020. Η διευκόλυνση αφορά νομικά πρόσωπα που ανήκουν σε κλάδους, οι οποίοι πλήττονται άμεσα από την παρούσα κρίση». Διευκρινίζεται, όμως, ότι οι δανειολήπτες θα πρέπει να ζητήσουν τη διευκόλυνση: «Οι παραπάνω δανειολήπτες δύνανται να αιτηθούν τη μεταγενέστερη καταβολή χρεολυσίων, με παράταση της διάρκειας των πιστώσεων, αρκεί τα δάνειά τους να ήταν ενήμερα την 31η/12/2019».
Και τονίζεται ότι «για το χρονικό διάστημα της παραπάνω αναστολής, οι συμβατικοί τόκοι καταβάλλονται κανονικά».
Η εφαρμογή αυτής της συμφωνίας ήδη προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς, που έχουν προκαλέσει ενόχληση στην κυβέρνηση, η οποία θεωρεί ότι, σε μια περίοδο ακραίας διαταραχής στην οικονομία απαιτούνται άμεσα και οριζόντια μέτρα και όχι αργές διαδικασίες υποβολής αιτήσεων από εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και έγκρισής τους από τις τράπεζες. Από την πλευρά τους, οι τράπεζες θέλουν να αποφύγουν αυτόματα και οριζόντια μέτρα, που θα ευνοούσαν στρατηγικούς κακοπληρωτές, θα χαλάρωναν τα συναλλακτικά ήθη και θα μπορούσαν να ανοίξουν την πόρτα σε ένα νέο κύμα «κόκκινων» δανείων.
Έκκληση Σταϊκούρα
Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, λαμβάνοντας αφορμή από την ανακοίνωση των χαλαρότερων κανόνων λογιστικής καταγραφής των προβληματικών δανείων και διενέργειας προβλέψεων κάλεσε τις τράπεζες «με μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας, να ενεργήσουν, όπως ξεκίνησαν να κάνουν, προς την κατεύθυνση που συμφωνήσαμε».
Είναι πολύ αμφίβολο αν η έκκλησή του θα εισακουσθεί από τις τράπεζες, ενώ, σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν οι τράπεζες αναστείλουν γρήγορα και μαζικά τις πληρωμές των χρεολυσίων, θα παραμείνει ανοικτή η «τρύπα» με τις επιδοτήσεις τόκων, καθώς το αρχικό σχέδιο της κυβέρνησης είναι πολύ αμφίβολο αν θα βρει τη χρηματοδότηση που απαιτείται.