Εικόνα κραχ παρουσιάζουν τα τακτικά έσοδα του προϋπολογισμού τον Απρίλιο, πρώτο μήνα πλήρους επίδρασης των περιοριστικών μέτρων για τον κορονοϊό, γεγονός που προκάλεσε την εκτίναξη του ελλείμματος της κεντρικής διοίκησης πάνω από πέντε φορές υψηλότερα, σε σχέση με το πρώτο τετράμηνο του 2019 και γεννά έντονες ανησυχίες για δημοσιονομικό εκτροχιασμό το 2020.
Τα ταμειακά στοιχεία που έδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος για την εκτέλεση του προϋπολογισμού δείχνουν ότι τον Απρίλιο τα τακτικά έσοδα του προϋπολογισμού μειώθηκαν κατά 40% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2019, υποχωρώντας από 4,099 σε 2,427 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, οι διευκολύνσεις που πρόσφερε η κυβέρνηση για τη μετάθεση πληρωμών φόρων, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες που προκάλεσε το «πάγωμα» της οικονομικής δραστηριότητας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά είχαν ένα κόστος σχεδόν 1,7 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία, ποσό εξαιρετικά υψηλό για ένα μόνο μήνα.
Ενδεικτικό του πόσο «ζορίσθηκε» το υπουργείο Οικονομικών τον Απρίλιο είναι ένα ακόμη στοιχείο: ενώ και τον Μάρτιο ο λογαριασμός του Δημοσίου στην Τράπεζα της Ελλάδος βρισκόταν στο «συν», είχε δηλαδή καταθέσεις 93 εκατ. ευρώ, τον Απρίλιο πέρασε στο «μείον» (-59 εκατ. ευρώ), δηλαδή το κράτος τράβηξε ρευστότητα από την κεντρική τράπεζα για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του. Συνολικά μάλιστα κατά το πρώτο τετράμηνο του έτους, οι λογαριασμοί του Δημοσίου στην ΤτΕ έχουν αυξηθεί μόλις κατά 23 εκατ. ευρώ, ενώ πέρυσι, την ίδια περίοδο, είχαν «φουσκώσει» κατά 944 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τις δαπάνες του Απριλίου, που διογκώθηκαν από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, το «φούσκωμα» είναι μεν εμφανές, αφού φαίνεται αυξημένες σχεδόν κατά 10%, στα 4,276 δισ. ευρώ, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό που να συμβάλλουν καθοριστικά στον εκτροχιασμό του προϋπόλογισμού, ο οποίος αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη μείωση των εσόδων.
Στο συνολικό λογαριασμό για την κεντρική διοίκηση κατά το πρώτο τετράμηνο, δηλαδή αφού προστεθούν το αυξημένο έλλειμμα του επενδυτικού προϋπολογισμού και οι επίσης σημαντικά αυξημένες, περίπου κατά 1 δισ. ευρώ, δαπάνες τόκων, καταγράφεται υπερπενταπλάσιο έλλειμμα σε σχέση με το 2019, το οποίο εκτινάχθηκε στα 6,014 από 1,138 δισ. ευρώ. Στο επίπεδο του κρατικού προϋπολογισμού, δηλαδή χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι μεταβολές στα υπόλοιπα των λογαριασμών του Δημοσίου στην ΤτΕ, εμφανίζεται στο τετράμηνο ένα ογκώδες πρωτογενές έλλειμμα, ύψους 2,642 δισ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 232 εκατ. ευρώ.
Η συνέχεια της δημοσιονομικής διαχείρισης του 2020 κρύβει μεγάλες παγίδες για το οικονομικό επιτελείο, κυρίως εάν αποδειχθεί ότι η «κόπωση» στη φοροδοτική ικανότητα επιχειρήσεων και νοικοκυριών δεν είναι ένα πρόσκαιρο φαινόμενο λίγων μηνών, αλλά θα χαρακτηρίσει και το δεύτερο εξάμηνο του έτους, στη διάρκεια του οποίου έχει μεγάλη σημασία να μην υπάρξουν σοβαρές αποκλίσεις από τον εισπρακτικό στόχο για φορολογικά έσοδα 8,2 δισ. ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, η αύξηση των ελλειμμάτων κινδυνεύει να γίνει ανεξέλεγκτη, θυμίζοντας ίσως το 2009.
Εξάλλου, τα μεγάλα ανοίγματα που έχουν δημιουργηθεί θέτουν σοβαρά ζητήματα χρηματοδότησης για το Δημόσιο, την ώρα που η κυβέρνηση προσπαθεί να αποφύγει τα σχεδόν άτοκα δάνεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ύψους έως 3,7 δισ. ευρώ, επειδή φοβάται, όπως έχει δηλώσει και ο υφυπουργός Οικονομικών, Θ. Σκυλακάκης, ότι θα οδηγήσουν τη χώρα σε ένα νέο κύκλο αυστηρής, δεκαετούς επιτήρησης.
Καθαρές δανειακές ανάγκες της κεντρικής διοίκησης σε ταμειακή βάση (εκατ. ευρώ)
