Απόλυτη αδιαφάνεια επικρατεί στις αναθέσεις δημόσιων έργων και κρατικών προμηθειών μικρού προϋπολογισμού, οι οποίες γίνονται πλέον κατ' επιλογή, με ακαθόριστα κριτήρια, χωρίς διαγωνιστικές διαδικασίες και με εκ προοιμίου αποκλεισμό των “ανεπιθύμητων” διεκδικητών.
Μία τεράστια συνολική πίτα πολλών δισεκατομμυρών ευρώ, μοιράζεται με όρους και κανόνες πελατειακού κράτους, σε επιχειρηματίες που έχουν πολιτική στήριξη και προσβάσεις στον κρατικό μηχανισμό.
Οι κανόνες ελεύθερου ανταγωνισμού καταστρατηγούνται, καθώς οι αναθέτοντες φορείς έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν σε ποιόν θα “δώσουν τη δουλειά”, ή ποιοί θα είναι οι υποψήφιοι ανάδοχοι – ενώ στους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους απαγορεύεται ακόμη και να καταθέσουν προσφορά.
Αντιδράσεις από "ριγμένους"
Το φαινόμενο δεν είναι βέβαια καινούργιο – διαπλοκή στις κρατικές προμήθειες υπήρχε από συστάσεως του ελληνικού κράτους. Τώρα όμως παίρνει διαστάσεις και νομιμοποιείται, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις ακόμη και στους κόλπους κλαδικών οργανώσεων της ΝΔ – κυρίως από την πλευρά επιχειρηματιών που βλέπουν να μένουν εκτός “κατανομής”.
Αντιδράσεις εκδηλώνονται και από μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες χάνουν τη δυνατότητα ανάληψης σημαντικών έργων και προμηθειών, που "σπάνε" σε πολλά κομμάτια χαμηλότερου προϋπολογισμού, ώστε να μπορούν να δοθούν με απευθείας ή κατ' επιλογήν αναθέσεις, χωρίς διαγωνισμούς.
Διάταξη "στα μέτρα" της διαπλοκής
Οι αναθέσεις σε “φίλους και ημέτερους” γίνονται πλέον με απολύτως νόμιμες και νομότυπες διαδικασίες, καθώς η κυβέρνηση φρόντισε να διαμορφώσει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, τροποποιώντας τον νόμο 4412/2016 που είχε ψηφισθεί επί ΣΥΡΙΖΑ.
Ο νόμος αυτός προέβλεπε ότι:
- Για προμήθειες και έργα προϋπολογισμού έως 30.000 ευρώ, δημόσιες υπηρεσίες, κρατικοί φορείς, ΟΤΑ κλπ μπορούν να απευθύνονται σε έναν υποψήφιο ανάδοχο (εγγεγραμμένο στο Εθνικό Μητρώο Οικονομικών Φορέων Προμήθειας Αγαθών και Παροχής Υπηρεσιών) και να ζητήσουν προσφορά μόνον από αυτόν
- Εάν ο προϋπολογισμός του πρός ανάθεση έργου/προμήθειας υπερβαίνει τις 30.000 μπορούν να απευθύνουν πρόσκληση σε τρεις υποψήφιους, ζητώντας τους προσφορές.
- Ομως, και στις δύο περιπτώσεις ( με προϋπολογισμό μέχρι 30.000 ευρώ ή μεγαλύτερο) είχε τη δυνατότητα να καταθέσει προσφορά οποιοσδήποτε άλλος ενδιαφερόμενος, πέραν αυτών που είχαν προσκληθεί.
Αυτήν ακριβώς τη δυνατότητα φρόντισε να καταργήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με μία σκανδαλώδη τροπολογία στον νόμο 4782/2021 για την “απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων”, που ψήφισε τον περασμένο Μάρτιο.
Ετσι ο κύκλος των υποψηφίων για την ανάληψη κάποιου μικρού δημόσιου έργου ή κρατικής προμήθειας περιορίζεται σ' αυτούς που επιλέγονται από τους αναθέτοντες φορείς - δηλαδή σε όσους έχουν προσβάσεις και πολιτικές "άκρες".