«Υπέρ» επί της Αρχής του σχεδίου νόμου του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για την «Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών, προσέλκυση επενδυτών και ψηφιακών νομάδων, ζητήματα αδειών διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και υπουργείου Προστασίας του Πολίτη» τάχθηκε ο εισηγητής της πλειοψηφίας, ενώ την καταψήφισή του ανακοίνωσαν οι εισηγητές και ειδικοί αγορητές της αντιπολίτευσης.
Ο εισηγητής της πλειοψηφίας, Σταύρος Κελέτσης, ανέφερε πως με το παρόν νομοσχέδιο «η κυβέρνηση προχωρά στην αναθεώρηση και σε μεγάλο βαθμό αυστηροποίηση του ισχύοντος θεσμικού και νομικού πλαισίου διαχείρισης των παρανόμως εισερχομένων μεταναστών στην Ελλάδα», τονίζοντας πως το μήνυμα που εκπέμπεται από τις διατάξεις του νομοσχεδίου, είναι ότι «η χώρα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι, έχει σύνορα και από ξηράς και από την θάλασσα» και «στην χώρα θα παραμείνουν όσοι το επιτρέπουν οι διεθνείς Συνθήκες». Σημείωσε πως «περιορίζονται οι δυνατότητες και τα "παράθυρα" καταχρηστικής άσκησης δικαιωμάτων από τους προς απέλαση ή επιστροφή υπηκόους τρίτων χωρών. Αποσαφηνίζεται ρητά ότι σε όλες τις περιπτώσεις παρανόμως εισερχομένων πολιτών τρίτων χωρών από μη θεσμοθετημένα συνοριακά σημεία διέλευσης, θα εφαρμόζονται οι διαδικασίες απέλασης και όχι "επιστροφής"».
Προβλέπεται, είπε, σαφής διαχωρισμός των διοικητικών διαδικασιών απέλασης, οι οποίες διατάσσονται αποκλειστικά από τις αστυνομικές αρχές, άμεσα (σε περίπτωση που ο αλλοδαπός δεν αιτηθεί άσυλο ή η αίτησή του απορριφθεί) από τις διαδικασίες επιστροφής που αποτελούν αρμοδιότητα των αρχών μετανάστευσης και ασύλου. Αναμορφώνεται το καθεστώς παροχής προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης, ώστε να μην υπονομεύεται η διαδικασία επιστροφής, η οποία μειώνεται από 30, σε 25 ημέρες. Καθορίζονται περιοριστικά τα ένδικα μέσα κατά των αποφάσεων επιστροφών και η άσκησή τους εντός αποκλειστικής προθεσμίας (αντικαθίσταται η αίτηση θεραπείας από ενδικοφανή προσφυγή) ώστε να μην ασκούνται παρελκυστικά. Εκσυγχρονίζεται η διαδικασία επιδόσεων των αποφάσεων με ψηφιακά μέσα. Για τις άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου, ο εισηγητής της ΝΔ ανέφερε πως εισάγονται ρυθμίσεις που αφορούν την προσέλκυση των λεγομένων «ψηφιακών νομάδων», δηλαδή πολιτών τρίτων χωρών οι οποίοι εργάζονται από την Ελλάδα με εξ αποστάσεως εργασία, με εργοδότες ή πελάτες εκτός Ελλάδας, αλλά και σπουδαστών και ερευνητών, κατόχων έγκυρων τίτλων σπουδών, από κράτος μέλος της ΕΕ. Ταυτόχρονα, ρυθμίζονται θέματα που είχαν προκύψει με την εισαγωγή της έννοιας της «επενδυτικής κινητικότητας», που ως στόχο έχει την προσέλκυση επενδύσεων και επενδυτών. Πιο συγκεκριμένα, πολίτες τρίτων χωρών οι οποίοι έχουν λάβει άδεια διαμονής ως επενδυτές, για επένδυση σε τραπεζική κατάθεση ή άυλους τίτλους, μπορούν να αξιοποιήσουν τα εν λόγω επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία θα ρευστοποιήσουν, μεταβαίνοντας σε άλλη επενδυτική κατηγορία, είτε στην αγορά ακίνητης περιουσίας, χωρίς να απολέσουν το δικαίωμα νόμιμης διαμονής.
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Ψυχογιός, ανέφερε πως το κόμμα του θα καταψηφίσει επί της Αρχής το νομοσχέδιο, σημειώνοντας πως πρόκειται «για μια νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία δεν μας εκπλήσσει, καθώς συνεχίζει τις συντηρητικές και αντιδραστικές πολιτικές της στην μετανάστευση. Έχει καθαρά επικοινωνιακό και όχι ουσιαστικό χαρακτήρα, καθώς το πλαίσιο που υπήρχε για τις απελάσεις και τις επιστροφές ήταν ήδη επαρκές». Καταλόγισε στην κυβέρνηση ότι συνεχίζει το «ξήλωμα» των εγγυήσεων που σχετίζονται με τις διαδικασίες απελάσεων και επιστροφών, προσπαθώντας να αναγάγει σε πρώτη και αποκλειστική παράμετρο του προσφυγικού τις επιστροφές, ενώ υπάρχουν πολύ πιο σοβαρά ζητήματα στο σύνθετο θέμα της διαχείρισής του. Οι προθεσμίες για τους προσφεύγοντες επί επιστροφών και απελάσεων γίνονται ασφυκτικές, δίνεται η δυνατότητα σιωπηρής απόρριψης από τη διοίκηση, ενώ υπάρχουν περικοπές στην παροχή άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους, εισάγεται, πρωτοφανώς, παράβολο στην υποβολή μεταγενέστερης αίτησης για άσυλο, προτείνεται η στελέχωση επιχειρησιακών μονάδων του υπουργείου -όπως η ΥΠΥΤ- με ένστολο προσωπικό τη στιγμή που έχει καταργηθεί προκήρυξη του ΑΣΕΠ για προσλήψεις, ποινικοποιείται η διάσωση ανθρώπων στη θάλασσα, ακόμα και από αναγνωρισμένες οργανώσεις με ανθρωπιστική δράση στο πεδίο και καταργείται, αντί να μπαίνουν σαφή κριτήρια στην χορήγηση του εργοσήμου βάσει του 13Α, για όσους βρίσκονται σε διοικητική κράτηση.
Ο ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, Γιώργος Καμίνης, υποστήριξε πως η κυβέρνηση, δυστυχώς, μοιάζει σήμερα να δυσκολεύεται να πράξει ακόμα και τα αυτονόητα. Αναφερόμενος στις επιστροφές, υποστήριξε πως δεν είναι μόνο ότι έχουμε πολύ χαμηλά ποσοστά σε σχέση με τις αφίξεις ή σε σχέση με τους αλλοδαπούς εκείνους, που είτε το αίτημα απορρίπτεται είτε κρίνεται απαράδεκτο και τελούν υπό διοικητική κράτηση, αλλά το ζήτημα είναι πως οι επιστροφές αυτές, στην συντριπτική τους πλειονότητα, απαρτίζονται από υπηκόους της Αλβανίας. Οι παράτυποι μετανάστες που έχουν εισέλθει από τον Έβρο ή από τα νησιά, από τα σημεία στα οποία αντιμετωπίζουμε το μεγάλο πρόβλημα, αποτελούν λιγότερο από το 20% των επιστροφών. Παρατήρησε πως ο εγκλωβισμός στα νησιά φαίνεται να ευνοείται από τα αυξημένα όρια της διοικητικής κράτησης και την συλλήβδην κράτηση αιτούντων άσυλο που προβλέφθηκε με τον Νόμο 4686. Σημείωσε πως ο στρουθοκαμηλισμός δεν βοηθά και πως η χώρα μας, όσο και η ΕΕ, έχει παραδώσει τα κλειδιά του προσφυγικού στην Τουρκία. Καταλόγισε στην κυβέρνηση ότι για να επιτύχει τους στόχους της προβαίνει ακόμα και σήμερα σε θεσμικές ακροβασίες, που σε κάποιες περιπτώσεις παραβιάζουν τη νομοθεσία της ΕΕ.
H ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ, Μαρία Κομνηνάκα, ανέφερε πως το νομοσχέδιο υλοποιεί κατευθύνσεις ευρωπαϊκών οδηγιών, δηλαδή το ολοένα και πιο αντιδραστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα ζητήματα διεθνούς προστασίας και μετανάστευσης. Οι συνεχείς τυμπανοκρουσίες για μείωση των ροών κατά το έτος 2020, όπως και ο κομπασμός της κυβέρνησης για την ανάκτηση του ελέγχου που έχει επιτύχει η ελληνική κυβέρνηση στη διαχείριση του μεταναστευτικού, είπε η βουλευτής, «είναι τουλάχιστον προκλητικές αν θέλουμε πραγματικά να κοιτάμε τη μεγάλη εικόνα». Χαρακτήρισε προκλητικό να αυξάνεται το παράβολο για τους πρόσφυγες, την ίδια στιγμή που μειώνεται το παράβολο για τους «φτωχούς» ψηφιακούς νομάδες, κάτι που μαρτυρά την τοξικότητα και αυτού του σχεδίου νόμου. Τάχθηκε κατά των συντμήσεων στις προθεσμίες, όπως, για παράδειγμα, τη μείωση του χρόνου για την οικειοθελή αναχώρηση. Χαρακτήρισε απαράδεκτη την καθιέρωση της σιωπηρής απόρριψης της αίτησης για παράταση της προθεσμίας οικειοθελούς αποχώρησης. Και μεταξύ άλλων παρατήρησε, πως παραμένει γκρίζα η ζώνη ανάμεσα στην απέλαση και την επιστροφή.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Αντώνης Μυλωνάκης, δήλωσε πως το κόμμα του θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο αυτό και ζήτησε από τον υπουργό «να το ξανασκεφτεί γιατί δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αντιθέτως παράγει νέα». Ζήτησε από τον κ. Μηταράκη να αναφέρει πόσοι είναι αυτοί που έχουν απελαθεί, πόσοι έχουν φύγει, πόσοι έχουν γυρίσει από τις χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης που είχαν φύγει το 2015. Δεν μπορεί, ανέφερε, «οι παράνομοι μετανάστες, στους οποίους δίνετε άσυλο να συσσωρεύονται όλοι στην Αθήνα». Υποστήριξε ότι υπάρχει σοβαρό θέμα με τις ταυτοποιήσεις των προσώπων που ζητούν άσυλο και προσέθεσε πως «οι παράνομοι μετανάστες δεν έχουν λιγοστέψει, μόνο επειδή σταμάτησαν οι ροές, αλλά επειδή με τα στοιχεία ενός εμφανίζονται άλλοι 6 με 7 που τον ακολουθούν».
Η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25, Φωτεινή Μπακαδήμα, έκανε λόγο για ακόμα μεγαλύτερη αυστηροποίηση του πλαισίου παροχής ασύλου σε κατοίκους τρίτων χωρών και διευκόλυνση των απελάσεων μεταναστών και αιτούντων ασύλου. Ουσιαστικά, είπε, πρόκειται για μία εκ των υστέρων νομιμοποίηση των παράνομων πρακτικών, που υιοθετούνται από τις ελληνικές αρχές, στο πλαίσιο μιας ρατσιστικής, αλλά και ξενοφοβικής πολιτικής της κυβέρνησης, η οποία ακουμπά, χαϊδεύει, όπως είπε, τα πιο ταπεινά ένστικτα της ελληνικής κοινωνίας, ενισχύοντας κάθε ξενοφοβικό αντανακλαστικό του πιο ακραίου εκλογικού της ακροατηρίου. Υποστήριξε πως το νομικό πλαίσιο γίνεται ολοένα και πιο εχθρικό προς εκείνους που έχουν πραγματική ανάγκη, με το ελληνικό κράτος να κάνει ό,τι μπορεί ώστε να τους ξεφορτωθεί νομότυπα. Παράλληλα, σημείωσε η βουλευτής, το νομοσχέδιο αυτό καλοδέχεται και διευκολύνει πολίτες τρίτων χωρών, που έχουν όμως αρκετά φουσκωμένους τραπεζικούς λογαριασμούς, γιατί σύμφωνα με την αντίληψη της Νέας Δημοκρατίας, επικίνδυνος ξένος είναι μόνο ο φτωχός ξένος, ενώ στο φαντασιακό της θεωρεί πως μπορεί να προσελκύσει ξένους υπηκόους ανώτερων οικονομικών στρωμάτων.
Η επεξεργασία του σχεδίου νόμου του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου προγραμματίσθηκε να συνεχιστεί την Τρίτη, 31 Αυγούστου, με την ακρόαση φορέων και στην συνέχεια με την επί των άρθρων συζήτηση, ενώ την Τετάρτη, 1 Σεπτεμβρίου, θα διεξαχθεί η δεύτερη ανάγνωσή του.