Το ποσό των 700 εκατ ευρώ προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μέσο βοήθειας έκτακτης ανάγκης, εν μέσω των ραγδαίων εξελίξεων στο προσφυγικό και με σκοπό την ταχύτερη αντιμετώπιση κρίσεων εντός της ΕΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Καλεί δε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να στηρίξουν άμεσα την πρόταση, ενώ προτείνει επειγόντως τις αρμόδιες αρχές διορθωτικό προϋπολογισμό για το 2016. Οι ανάγκες για το 2016 εκτιμώνται σε 300 εκατ. ευρώ. Επιπλέον ποσό ύψους 200 εκατ. ευρώ ετησίως θα προβλεφθεί για χρήση εντός του 2017 και του 2018 αντίστοιχα. Στο μήνυμα του, ο κ. Χρήστος Στυλιανίδης, αρμόδιος επίτροπος για την Ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση κρίσεων σημείωσε πως η εν λόγω πρόταση θεωρείται εξαιρετικά αναγκαία για την υποστήριξη των προσφύγων. Αναλυτικά:
Δεδομένου ότι η προσφυγική κρίση συνεχίζει να ασκεί πιέσεις σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη μέλη, η Επιτροπή προτείνει έναν ταχύτερο τρόπο παροχής υποστήριξης για την αντιμετώπιση πολλών διαφορετικών ανθρωπιστικών κρίσεων εντός της ΕΕ. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα μέσο Βοήθειας Έκτακτης Ανάγκης προς χρήση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίτευξη ταχύτερης και πιο στοχευμένης αντιμετώπισης μεγάλων κρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της παροχής βοήθειας προς τα κράτη μέλη για να αντεπεξέλθουν σε μεγάλους αριθμούς προσφύγων.
Η πρωτοβουλία αυτή ελήφθη καθώς η προσφυγική κρίση λαμβάνει έκταση πρωτοφανούς κλίμακας και δημιουργεί την ανάγκη παροχής άμεσης και επείγουσας υποστήριξης σε ορισμένα κράτη μέλη τα οποία υποδέχονται μεγάλους αριθμούς προσφύγων στα εδάφη τους.
Εξαρχής η Επιτροπή δεσμεύτηκε να υποστηρίξει τα κράτη μέλη της με κάθε διαθέσιμο μέσο και η πρότασή της αποτελεί συνέχεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 18ης-19ης Φεβρουαρίου, στο οποίο οι κυβερνήσεις κάλεσαν την Επιτροπή να αναπτύξει την ικανότητα παροχής βοήθειας έκτακτης ανάγκης στο εσωτερικό της ΕΕ.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και τη Διαχείριση Κρίσεων κ. Χρήστος Στυλιανίδης δήλωσε: «Με την εν λόγω πρόταση, θα είμαστε σε θέση να παρέχουμε βοήθεια έκτακτης ανάγκης σε κρίσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πολύ γρηγορότερα από πριν. Αυτήν τη στιγμή, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόταση αυτή θα καταστεί εξαιρετικά αναγκαία για την υποστήριξη των προσφύγων. Δεν πρέπει να χάσουμε χρόνο στην ενεργοποίηση κάθε δυνατού μέσου προκειμένου να αποτρέψουμε την ανθρωπιστική κρίση εντός των συνόρων μας. Με τη σημερινή πρόταση θα διατεθούν 700 εκατ. ευρώ για την παροχή βοήθειας όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Απευθύνομαι τώρα στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να στηρίξουν ταχύτατα την πρόταση».
Τα κράτη μέλη των οποίων οι δυνατότητες επέμβασης έχουν υπερφορτωθεί από επείγουσες και εξαιρετικές περιστάσεις, όπως η ξαφνική εισροή προσφύγων ή άλλες μείζονες διαταραχές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτό το νέο μέσο. Η παροχή βοήθειας έκτακτης ανάγκης βασίζεται στο άρθρο 122 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νέο μέσο θα δώσει τη δυνατότητα παροχής υποστήριξης με τον ταχύτερο και ευρύτερο δυνατό τρόπο, σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Η βοήθεια έκτακτης ανάγκης θα παρέχεται σε στενή συνεργασία με κράτη μέλη και οργανισμούς, όπως οργανώσεις του ΟΗΕ, μη κυβερνητικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς και περιλαμβάνει την παροχή ειδών πρώτης ανάγκης, όπως τρόφιμα, καταλύματα και φάρμακα σε μεγάλους αριθμούς παιδιών, γυναικών και ανδρών που αυτήν τη στιγμή φτάνουν σε χώρες της ΕΕ.
Η Επιτροπή θα προτείνει επειγόντως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, ως αρμόδιες για τον προϋπολογισμό αρχές, διορθωτικό προϋπολογισμό για το 2016 με στόχο τη δημιουργία γραμμής στον προϋπολογισμό για το μέσο. Οι ανάγκες για το 2016 εκτιμώνται σε 300 εκατ. ευρώ. Επιπλέον ποσό ύψους 200 εκατ. ευρώ ετησίως θα προβλεφθεί για χρήση εντός του 2017 και του 2018 αντίστοιχα.
Η χρηματοδότηση επομένως δεν θα αφαιρεθεί από υφιστάμενα εξωτερικά προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας εκτός της ΕΕ. Η ΕΕ διατηρεί τη δέσμευσή της να εξακολουθήσει να ηγείται της διεθνούς ανθρωπιστικής ανταπόκρισης για τη συριακή κρίση, καθώς και άλλων διεθνών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.
Τι έχει συμβεί ως τώρα
Η Επιτροπή ανακοίνωσε ήδη στις 10 Φεβρουαρίου την πρόθεσή της σχετικά με την ανάπτυξη της ικανότητας της ΕΕ για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στo εσωτερικό της Ένωσης και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 19ης Φεβρουαρίου παρείχαν στήριξη σε αυτή την πρόθεση. Με βάση την εμπειρία του τμήματος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, η ανθρωπιστική βοήθεια είναι δυνατόν να διατεθεί για την κάλυψη των μεγάλων ανθρωπιστικών αναγκών των προσφύγων και των μεταναστών εντός των κρατών μελών της ΕΕ.
Για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης εντός της ΕΕ, έχουν ήδη διατεθεί σημαντικοί οικονομικοί πόροι για την παροχή βοήθειας εντός της Ευρώπης από σειρά άλλων μηχανισμών, όπως το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF), το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας (ISF) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Απόρους (FEAD). Οι εν λόγω μηχανισμοί έχουν αποδείξει τη χρησιμότητά τους, δεν είχαν όμως σχεδιαστεί για την κάλυψη ανθρωπιστικών αναγκών μεγάλης κλίμακας.
Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ (EUCPM) έχει χρησιμοποιηθεί για την κινητοποίηση υλικής υποστήριξης, όπως για την παροχή καταλυμάτων, υλικού προσωπικής υγιεινής και ιατρικών εφοδίων, καθώς και εμπειρογνωμοσύνης για την υποστήριξη της Ουγγαρίας, της Ελλάδας, της Σλοβενίας, της Κροατίας και της Σερβίας προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον αυξημένο αριθμό των αφίξεων. Ωστόσο, αυτός ο μηχανισμός αλληλεγγύης είχε σχεδιαστεί για καταστάσεις στις οποίες κάποιο κράτος μέλος αντιμετωπίζει προβλήματα, αλλά δεν προβλέπει χρηματοδότηση και βασίζεται σε εθελοντικές προσφορές κρατών μελών των οποίων οι δυνατότητες υποστήριξης είναι πιθανό να έχουν εξαντληθεί την παρούσα περίοδο.
Επομένως, η πρόταση για υποστήριξη έκτακτης ανάγκης στοχεύει στην κάλυψη ενός κενού: στη δημιουργία ενός καταλληλότερου μέσου, το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε επίπεδο Ένωσης για την αντιμετώπιση ανθρωπιστικών αναγκών εντός της επικράτειας της ΕΕ.