Κάθε μήνα στον πλανήτη δημιουργείται ένα καινούργιο Λονδίνο, καθώς 10.000 άνθρωποι μετακομίζουν στις πόλεις κάθε 60 λεπτά! Πως μπορούν οι πόλεις, γενόμενες "έξυπνες", να ανταποκριθούν στην αλματώδη αστικοποίηση;
Η πίεση στις υποδομές είναι τεράστια, δεδομένου ότι οι πόλεις δεν προλαβαίνουν να προσαρμοστούν σε τόσο ραγδαίους ρυθμούς μεγέθυνσης. Κι εδώ μπαίνει στο παιχνίδι η ...ευφυΐα που προσφέρει η τεχνολογία. Γενόμενες "έξυπνες", "smart cities", οι πόλεις μπορούν να ρίξουν τον λογαριασμό του ηλεκτρισμού, να μειώσουν το κυκλοφοριακό, να προστατέψουν το περιβάλλον, να προσελκύσουν ταλέντο και να παρέχουν στους πολίτες τους καλύτερες υπηρεσίες και αναβαθμισμένη ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση.
Καθ' οδόν προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πόλεων ωστόσο, ανακύπτουν δύο βασικά εμπόδια, τα οποία από ό,τι φαίνεται είναι κοινά σε όλον τον πλανήτη, από την Ελλάδα μέχρι την Αυστραλία και τις ΗΠΑ και από τη Νέα Ζηλανδία μέχρι τη Χιλή και το Περού:
- η έλλειψη αλληλεπίδρασης και συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών και τμημάτων των δήμων και
- η βραδυπορία του κανονιστικού πλαισίου, το οποίο συχνά αποδεικνύεται πολύ βραδυκίνητο στην ενσωμάτωση των τεχνολογικών εξελίξεων. Παράλληλα, κρίσιμος για την επιτυχία της μετάβασης μιας πόλης στη νέα εποχή είναι ο ρόλος των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), καθώς τα κεφάλαια συχνά λείπουν από δήμους και κυβερνήσεις.
Τα παραπάνω επισήμανε, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Πρατίς Μένον (Pratish Menon), επικεφαλής του Τμήματος Strategic Partnerships and Business Development in Smart Cities and IoT για την περιοχή της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής , της Αφρικής και της Ρωσίας (EMEAR) της Cisco, με την ευκαιρία της συμμετοχής του τεχνολογικού κολοσσού στην 83η ΔΕΘ.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Pratish Menon στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Αλεξάνδρα Γούτα:
'Ισως το ερώτημα ακούγεται αφελές, αλλά πιστεύω πως η απάντηση σε κάτι τέτοιο έχει πάντα ενδιαφέρον: γιατί να γίνει μια πόλη ψηφιακή, γιατί να γίνει smart city;
Στην πραγματικότητα είναι μια καλή ερώτηση. Σήμερα υπάρχουν περίπου 10.000 άνθρωποι παγκοσμίως, που μετακομίζουν στις πόλεις κάθε ώρα κι αυτό είναι ίσο με το να δημιουργείται ένα καινούργιο Λονδίνο κάθε μήνα.
Φανταστείτε την πίεση που δημιουργεί αυτό στις υποδομές των πόλεων, στο πώς μπορούν να διαχειριστούν τις προσδοκίες των πολιτών, πώς τους προσφέρουν υπηρεσίες, πώς τους κρατάνε ευτυχισμένους, πώς τους προσφέρουν ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση, πώς διαχειρίζονται το κυκλοφοριακό, υδάτινους πόρους, το περιβάλλον, όλα αυτά...
Για να μπορείς να κάνεις καλή δουλειά λοιπόν, πρέπει να μπορείς να ψηφιοποιήσεις τις υποδομές σου, να μπορείς να πάρεις δεδομένα και να τα αναλύσεις, ώστε να προσφέρεις υπηρεσίες ταχύτερα και καλύτερα. Γιατί χωρίς την ψηφιοποίηση, η προσφορά υπηρεσιών δεν θα είναι ποτέ επαρκής και δεν θα μπορεί να κλιμακωθεί, ώστε να μπορέσουν οι πόλεις να διαχειριστούν αυτή την έκταση της αστικοποίησης.
Και υπάρχει ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι πόλεις αξίζει να γίνουν ψηφιακές: δεν είναι όλες οι πόλεις σε θέση να προσελκύσουν (ανθρώπους με) ταλέντο. Οι πόλεις επίσης χάνουν ταλέντο, τόσο προς άλλες χώρες, όσο και από τη μία πόλη στη άλλη, γιατί άλλες πόλεις δείχνουν πιο ελκυστικές. 'Οταν η πόλη σου είναι πιο ψηφιακή, τότε μπορείς να δημιουργήσεις περισσότερες θέσεις εργασίας, περισσότερη απασχόληση και τότε εισπράττεις περισσότερους φόρους, κι αυτά είναι χρήματα που μπορείς να χρησιμοποιήσεις.
Επίσης, όταν μπορείς να δημιουργήσεις περισσότερη αποδοτικότητα στο σύστημά σου, όταν μπορείς για παράδειγμα να μειώσεις τη δαπάνη για φωτισμό στους δρόμους κατά 70%-80%, τότε μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτά τα χρήματα για ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση των πολιτών. '
Οταν μπορείς να αυξήσεις τα έσοδά σου κατά 20% ή και 30% χρησιμοποιώντας το έξυπνο πάρκινγκ, τότε αυτά είναι επίσης πρόσθετα έσοδα, που μπορείς επίσης να διαθέσεις στην περίθαλψη και εκπαίδευση και να κάνεις τη ζωή των πολιτών καλύτερη και να προσελκύσεις ακόμη περισσότερο ταλέντο.
Τα οφέλη λοιπόν είναι πολλά, αλλά σίγουρα υπάρχουν και προκλήσεις στη διαδρομή... Ποιες είναι οι κυριότερες;
Σίγουρα υπάρχουν προκλήσεις στη διαδρομή. Εργάζομαι πάνω στις έξυπνες πόλεις τα τελευταία περίπου εννέα χρόνια και η Cisco δουλεύει πάνω σε αυτό το αντικείμενο για περισσότερα από δέκα χρόνια. 'Οταν ξεκινήσαμε, πριν 10 χρόνια, τόσο η προσέγγιση όσο και οι προκλήσεις ήταν πολύ διαφορετικές.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που βλέπουμε στις πόλεις είναι ότι οι διαφορετικές υπηρεσίες, τα διάφορα τμήματα που έχουν την ευθύνη για να κάνουν όλη τη δουλειά, δεν αλληλεπιδρούν το ένα με το άλλο, δεν συνεργάζονται, δεν δουλεύουν από κοινού.
Αν δείτε τη δομή της ηγεσίας στην πόλη, έχουμε τον δήμαρχο στην κορυφή και μετά κάποιους μηχανισμούς που συνδέονται με όλα τα τμήματα, όπως το τμήμα Πληροφορικής. Ωστόσο, από εκεί και πέρα, το τμήμα φωτισμού, το τμήμα οδικής κυκλοφορίας και στάθμευσης, διαχείρισης αποβλήτων κτλ, όλα έχουν τη δική τους ανεξάρτητη ατζέντα και κάνουν τις δικές τους επενδύσεις και κάνουν τις δικές τους τοποθετήσεις, χωρίς να μιλάνε το ένα με το άλλο. '
Ετσι οι πόλεις καταλήγουν να ξοδεύουν 30%-40% περισσότερα χρήματα από αυτά που θα δαπανούσαν για φυσικές υποδομές και δίκτυα, αν τα διάφορα τμήματα συνεργάζονταν, αλληλεπιδρούσαν μεταξύ τους και μοιράζονταν δεδομένα. Αν για παράδειγμα, το τμήμα κυκλοφορίας μοιραζόταν δεδομένα με το τμήμα φωτισμού, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν πολλά χρήματα.
Για παράδειγμα, γιατί χρειάζεται τα φώτα στον δρόμο να λειτουργούν στο 100% της φωτεινότητάς τους στις 4 τα ξημερώματα; Αν μειώσεις τη φωτεινότητα στο 20%, ήδη έχεις εξοικονόμηση ενέργειας για το υπόλοιπο 80%. Τώρα, αν το τμήμα κυκλοφορίας ειδοποιήσει το τμήμα φωτισμού ότι για κάποιον λόγο εκείνη την ώρα υπάρχουν οχήματα ή κυκλοφορούν πεζοί, τότε το τμήμα φωτισμού μπορεί να αυξήσει τη φωτεινότητα στο 50% ή το 60% ή και στο 100% για να βελτιωθεί η ορατότητα και όταν η κυκλοφορία ξανά μειωθεί, να ξαναμειώσει τη φωτεινότητα στο 20% πάλι.
Για να μπορέσεις όμως να το κάνεις αυτό, πρέπει τα διάφορα τμήματα να "μιλούν" μεταξύ τους, να μοιράζονται ένα κοινό όραμα. Κι αυτό πρέπει να το κάνει ο δήμαρχος, να το προκαλέσει και να το ωθήσει η ηγεσία της πόλης. Αυτή η έλλειψη αλληλεπίδρασης μεταξύ των τμημάτων δεν συναντάται μόνο στην Ελλάδα, γιατί δουλεύω μέσω της Cisco στη Νορβηγία και την Πολωνία, δουλεύω σε κάθε χώρα σε όλη την Ευρώπη, την Αφρική μέχρι τη Μέση Ανατολή, κι αυτό είναι πρόβλημα σε κάθε πόλη του κόσμου.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι οι κανονισμοί, το κανονιστικό πλαίσιο, οι πόλεις δεν είναι στην πραγματικότητα έτοιμες για την υιοθέτηση της τεχνολογίας και οι χώρες δεν είναι πραγματικά έτοιμες για την ψηφιακή εποχή. Οι κανονισμοί συχνά δεν ακολουθούν τον ρυθμό της τεχνολογίας και δημιουργούν εμπόδια (...)
Οι κανονισμοί χρειάζεται να "προλάβουν" την τεχνολογία για να μπορέσουν να την υιοθετήσουν, να την εφαρμόσουν και να κάνουν τη ζωή των πολιτών καλύτερη. Κι αυτό ισχύει το ίδιο για την Ευρώπη, την Ινδία, τις ΗΠΑ, τη Χιλή ή το Περού ή στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Ως εταιρεία που δουλεύουμε σε ολόκληρο τον πλανήτη, βλέπουμε το ίδιο μοτίβο παντού...
Και φυσικά χρειάζονται Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα. Οι πόλεις δεν μπορούν να πετύχουν αυτή τη μετάβαση μόνες τους. Η χρηματοδότηση είναι πρόβλημα. Οι πόλεις δεν έχουν αρκετά χρήματα, οι κυβερνήσεις δεν έχουν πάντα χρήματα, άρα ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να βοηθήσει στη χρηματοδότηση αυτών των πρότζεκτ. Δεν είναι ανάγκη να είναι μία εταιρεία που βάζει τα λεφτά, μπορούν να είναι πολλές, που θα μοιραστούν το ρίσκο και τα οφέλη για μια χρονική περίοδο.
Ηδη αναφερθήκατε εκτενώς στο οικονομικό όφελος που προκύπτει για τους δήμους από τη μετατροπή μιας πόλης σε έξυπνη, π.χ., μέσω της μείωσης του κόστους ηλεκτροδότησης και της προσέλκυσης ταλέντου, αλλά φαντάζομαι ότι τα οφέλη είναι ευρύτερα. Πώς ωφελείται η κοινότητα μέσα στην πόλη;
Η όλη ιδέα της ψηφιακής μετάβασης πρέπει να έχει τον πολίτη στο κέντρο της. Δεν έχει νόημα να γίνεις ψηφιακός μόνο και μόνο για να γίνεις ...ψηφιακός. Χρειάζεται να έχεις πάντα κατά νου τον πολίτη. Κι εδώ παίζει μεγάλο ρόλο η μοναδικότητα στο προφίλ κάθε πόλης.
Μια πόλη όπως τα Τρίκαλα, για παράδειγμα, μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη Λάρισα, η οποία μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη Θεσσαλονίκη, η οποία μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη Μαδρίτη ή το Όσλο. Χρειάζεται να δει κάποιος ποιες είναι οι κινητήριες δυνάμεις για κάθε συγκεκριμένη πόλη, ποια είναι η κουλτούρα, τι επιθυμούν και τι αναζητούν οι πολίτες και να χτίσει την ψηφιακή στρατηγική γύρω από τις προσδοκίες, τις φιλοδοξίες και τα ιδανικά των πολιτών της συγκεκριμένης πόλης.
Το πιο κοινό όφελος για τους πολίτες είναι ένα ασφαλές περιβάλλον διαβίωσης και δεν το εννοώ υπό την έννοια μόνο της μείωσης της εγκληματικότητας, αλλά και από την άποψη της περιβαλλοντικής και ενεργειακής ασφάλειας, της πρόσβασης σε νερό, ηλεκτρισμό, αέριο, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, της εργασιακής ασφάλειας, καθώς υπάρχουν περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας κι αυτό αυτομάτως μειώνει και την εγκληματικότητα, της πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση.
Το κόστος της τεχνολογίας μειώνεται κάθε χρόνο. Είκοσι χρόνια πριν, όταν αγόρασα το πρώτο μου desktop, είχε 150-200 ΜB σκληρό δίσκο και τώρα αυτό το έχει ένα USB stick! H μείωση του κόστους της τεχνολογίας δεν έχει όμως ακόμη αποτυπωθεί και υιοθετηθεί στις υπηρεσίες που προσφέρουμε στους πολίτες και εδώ χρειάζεται να κάνουμε καλύτερη δουλειά.
Για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, μπορείτε να μου δώσετε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής σε πόλη;
Θα σας έδινα το παράδειγμα της Πράγας, αλλά μια και είμαστε στην Ελλάδα θα μιλήσω για τα Τρίκαλα, που εφαρμόζουν για αρχή ένα πρόγραμμα- πιλότο. Οι αρχές εκεί είδαν τι κάνουμε παγκοσμίως και διάλεξαν πιλοτικά τον έξυπνο φωτισμό και την έξυπνη στάθμευση για να τις δοκιμάσουν και σε μικρότερο βαθμό την περιβαλλοντική διαχείριση.
Εφαρμόζοντας λοιπόν τον μικρό πιλότο, αυτό που μπόρεσαν να καταλάβουν είναι ποιες ακριβώς πολιτικές χρειάζονται, για να μειώσουν το ενεργειακό κόστος στο βέλτιστο επίπεδο. Δεν θέλεις για παράδειγμα να μειώσεις το ποσοστό του φωτισμoύ σε βαθμό που κάνει τους πολίτες να αισθάνονται ανασφαλείς, αλλά μπορείς να το μειώσεις σε βαθμό που θα εξοικονομείς πολλά χρήματα.
Ταυτόχρονα βλέπεις πώς μπορείς να βελτιώσεις την αποδοτικότητα στο parking, πώς προλαμβάνεις τις παραβάσεις στη στάθμευση και πώς διασφαλίζεις ότι οι άνθρωποι δεν θα παρκάρουν σε σημεία που προκαλούν κυκλοφοριακή συμφόρηση, σε γωνίες του δρόμου για παράδειγμα.
Όλα αυτά, οι αρχές δεν θα μπορούσαν να τα διαπιστώσουν, αν δεν είχαν μπροστά τους δεδομένα να μετρήσουν, να αναλύσουν και να κατανοήσουν.
Τα Τρίκαλα είναι πολύ καλό παράδειγμα, γιατί πήραν τα δεδομένα, τα ανέλυσαν για περίοδο ενός έτους και τώρα μπορούν να πάρουν μια τεκμηριωμένη θέση, πως ναι, έχει νόημα να κάνω την πόλη μου έξυπνη...