Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ , ξεχείλιζε από ικανοποίηση την Τετάρτη στο Στρασβούργο, επαναλαμβάνοντας ως μεγάλο και προσωπικό του επίτευγμα την εξασφάλιση μιας ευρείας διακομματικής πλειοψηφίας, που έφτασε μέχρι και την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (Μελόνι και λοιποί), με την οποία και εγκρίθηκε στο σύνολό της η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το αν αυτή η πλειοψηφία χαρακτηρίσει τις εργασίες αυτής της θητείας της Ευρωβουλής, μένει να αποδειχθεί. Πάντως τα 370 «ναι» δεν ήταν μια συντριπτική πλειοψηφία, και σίγουρα ήταν κάτω από τα 401 που είχε αποσπάσει η ίδια η φον ντερ Λάιεν.
Ενδιαφέρον θα έχει, λοιπόν, περισσότερο να δούμε το πολιτικό αποτύπωμα στις αποφάσεις, που θα εγκρίνονται τους επόμενους μήνες και χρόνια, μετά και την αδιαμφισβήτητη ενίσχυση δυνάμεων, που άλλοτε αντιμετώπιζαν με απόρριψη την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και τώρα διευκρινίζουν ότι θέλουν απλώς να της δώσουν έναν διαφορετικό, πιο εθνοκεντρικό προσανατολισμό.
Ο γρίφος της συμφωνίας Mercosur
Σε ό,τι αφορά την ίδια την «Κομισιόν φον ντερ Λάιεν 2.0», αυτή καλείται ήδη από την ερχόμενη εβδομάδα να πέσει στα βαθιά. Πρώτο μεγάλο στοίχημα η συμφωνία Mercosur για την εμπορική συνεργασία ΕΕ και Λατινικής Αμερικής, που κανονικά θα πρέπει να υπογραφεί στις 6 Δεκεμβρίου στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης και να επικυρωθεί στη συνέχεια στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου. Πρόκειται για μια υπόθεση, για την οποία έχουν εργαστεί αμέτρητοι κοινοτικοί υπάλληλοι εδώ και 25 χρόνια, αλλά κάθε άλλο παρά διασφαλισμένη μοιάζει.
Αυτές τις ημέρες η κυβέρνηση του θεωρούμενου ως ευρωπαϊστή Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργού της Πολωνίας, ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να την εγκρίνει στην παρούσα μορφή της. Τάχθηκε δηλαδή στο πλευρό της κυβέρνησης Μακρόν, που έχει εκφράσει ακριβώς την ίδια θέση. Η στάση αυτή λαμβάνει υπόψη τις διαμαρτυρίες των αγροτών και στις δύο χώρες, που θεωρούν ότι δεν θα αντέξουν στον αθέμιτο ανταγωνισμό από τους συναδέλφους τους στη Νότια Αμερική. Ενστάσεις έχουν εκφράσει και άλλες χώρες, χωρίς να πάρουν σαφή θέση, όπως για παράδειγμα η Αυστρία, ενώ στους υποστηρικτές της συμφωνίας συγκαταλέγεται η Γερμανία που πιέζει.
Ασαφής παραμένει η θέση της Ιταλίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Μισέλ Μπαρνιέ θα ταξιδέψει την ερχόμενη εβδομάδα στη Ρώμη -το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την ανάληψη των καθηκόντων του- με το συγκεκριμένο θέμα να κυριαρχεί στην ατζέντα του. Αν καταφέρει να πείσει τους Ιταλούς να στρατευτούν μαζί του, τότε μπορεί το σήριαλ των αναβολών να συνεχιστεί. Ένας ιδιόμορφος ευρωπαϊκός προστατευτισμός, ως απάντηση σε εθνικά συμφέροντα;
Συμμαχίες με εθνικά κριτήρια
Τα «μέτωπα» που δημιουργούνται λοιπόν στην ΕΕ δεν είναι και τόσο συμπαγή. Πράγματι ξεπερνούν συχνά ιδεολογικές διαφορές, ειδικά όταν εθνικά συμφέροντα μπαίνουν πάνω από ιδεολογικούς προσανατολισμούς. Δεν είναι για παράδειγμα όλη η ομάδα Renew στη γραμμή Μακρόν για το θέμα, ούτε όλο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα βρίσκεται σε γραμμή Τουσκ.
Στην πραγματικότητα συμβαίνει αυτό που πολλοί συντηρητικοί βουλευτές ζήτησαν την Τετάρτη από την Κομισιόν. «Επιστροφή» αρμοδιοτήτων σε εθνικό επίπεδο για μια σειρά από ευαίσθητα θέματα. Η τάση αυτή μπορεί να μην θεσμοθετείται, αλλά δείχνει να γίνεται ανεκτή από την πρόεδρο της Κομισιόν, που έδειξε να ενδιαφέρεται περισσότερο για την εικόνα, τους αριθμούς δηλαδή και τις περιστασιακές πλειοψηφίες, και όχι τόσο στο να δώσει ένα σαφές στίγμα προθέσεων για τις κατευθύνσεις της νέας της ομάδας.
Κίνα και δημοσιονομικές πολιτικές
Δεν είναι μόνο το εμπόριο με τη Λατινική Αμερική. Αντίστοιχα και μάλλον πολύ μεγαλύτερα προβλήματα μπορεί να προκύψουν στην αντιμετώπιση της Κίνας. Η σκληρή «αμερικανική» γραμμή της τιμωρίας του Πεκίνου με δασμούς, που δείχνει να υιοθετεί η φον ντερ Λάιεν, μόνο ενθουσιασμό δεν προκαλεί στο Βερολίνο. Σε μια περίοδο που η γερμανική βιομηχανία, ειδικά το πιο ενεργοβόρο κομμάτι της, σκοντάφτει συνεχώς στις συνέπειες της απώλειας της φτηνής ρωσικής ενέργειας, μια ακόμα απώλεια, αυτή ενός τόσο σημαντικού εμπορικού εταίρου όπως η Κίνα , θα της έδινε ένα μοιραίο χτύπημα.
Μεγάλο ενδιαφέρον θα έχει επίσης και η γραμμή που θα τραβήξει από εδώ και πέρα η Κομισιόν σε ζητήματα δημοσιονομικής πολιτικής. Ιταλία και Γαλλία έχουν ήδη ελλείμματα πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια και βρίσκονται ήδη στην «κόκκινη λίστα». Αλλά την ίδια στιγμή στο Βερολίνο ακόμα και οι Χριστιανοδημοκράτες δείχνουν να κατανοούν ότι μεταξύ του σεβασμού στη λογική του «φρένου χρέους» και στην εμμονική, θεολογική αντιμετώπισή του, θα πρέπει να τεθούν όρια. Θα επιλέξει λοιπόν η Επιτροπή τον ρόλο του «κέρβερου» ή θα ανοίξει τον δρόμο για μια πιο μεγαλόκαρδη αντιμετώπιση του θέματος;
Οι πλειοψηφίες ευκαιρίας οδηγούν σε ζικ ζακ
Οι αντιφάσεις είναι πολλές και δεν σταματούν εδώ, σε ένα τοπίο που όλοι χαρακτηρίζουν όχι απλώς δύσβατο, αλλά ανεξερεύνητο. Γιατί η Ευρώπη έχει ξαναβρεθεί αντιμέτωπη με έναν πρόεδρο Τραμπ, αλλά όχι με δύο πολέμους να «τρέχουν», την κλιματική κρίση να μοιάζει πια εκτός ελέγχου και τις κοινωνίες εξαντλημένες από την πανδημία, την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό. Όλα αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με «πλειοψηφίες ευκαιρίας», στις οποίες δείχνει συχνά να ποντάρει η πρόεδρος της Κομισιόν, ούτε με τις καλές της δημόσιες σχέσεις με ομοϊδεάτες πρωθυπουργούς.
Αυτό που φάνηκε να λείπει την Τετάρτη στη συζήτηση που προηγήθηκε των ψηφοφοριών στο Ευρωκοινοβούλιο είναι ένας σαφής «χάρτης» για την πορεία της ΕΕ, που λογικά δεν θα μπορεί να τους ικανοποιεί όλους.
Η ψευδαίσθηση ότι η Ευρώπη θα ξεφύγει από τα αδιέξοδά της με συμφωνίες α λα καρτ, που άλλοτε θα κοιτούν προς τα δεξιά και σπανιότερα θα ρίχνουν κλεφτές ματιές και προς τα αριστερά, μπορεί να αποδειχτεί καταστροφική. Προχωρώντας με ζικ ζακ όχι μόνο χάνεις πολύτιμο χρόνο, αλλά τελικά μπορεί να χάσεις και τον δρόμο.
Πηγή DW