Στις αγορές ομολόγων του ευρωπαϊκού Νότου επεκτείνεται σήμερα με ταχύτητα η πυρκαγιά που ξέσπασε στην Ιταλία, ωθώντας στα ύψη τις αποδόσεις των ομολόγων Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ελλάδας.
Στην αγορά των ιταλικών ομολόγων, οι αποδόσεις, ιδιαίτερα στις κοντινές διάρκειες, έχουν εκτοξευθεί σε επίπεδα που παραπέμπουν σε άλλες εποχές, πριν παρέμβει η ΕΚΤ, με τη γνωστή δήλωση Ντράγκι («θα κάνουμε ό,τι χρειασθεί για να προστατευθεί το ευρώ») και την έναρξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης.
Ήδη αυτό έχει μεταφρασθεί σε πραγματική αύξηση του κόστους δανεισμού της Ρώμης. Στη σημερινή δημοπρασία εντόκων γραμματίων 6μηνης διάρκειας, το ιταλικό Δημόσιο άντλησε 5,5 δισ. ευρώ με επιτόκιο 1,213%, ενώ στην αμέσως προηγούμενη δημοπρασία το επιτόκιο ήταν αρνητικό (-0,426%).
Η απόδοση του ετήσιου εντόκου γραμματίου της Ιταλίας έχει εκτοξευθεί πάνω από το 1%, ενώ του διετούς ομολόγου κινείται κοντά στο 2,5%. Πάνω από το 3,1% βρίσκεται η απόδοση του 10ετούς τίτλου.
Μεγάλες είναι οι αυξήσεις των αποδόσεων και στα ομόλογα των άλλων χωρών του Νότου.
Στην Ισπανία, που αντιμετωπίζει και την πολιτική αστάθεια, καθώς την Παρασκευή συζητείται πρόταση δυσπιστίας της αντιπολίτευσης κατά της κυβέρνησης Ραχόι, η απόδοση του διετούς ομολόγου έχει ανεβεί στο 0,072%, ενώ μόλις στις 25 Μαΐου ήταν αρνητική, στο -0,235%. Η απόδοση του 10ετούς ισπανικού ομολόγου έχει ανεβεί πάνω από το 1,6%.
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην Πορτογαλία, όπου η απόδοση του 2ετούς ομολόγου έχει γίνει θετική (0,329% από -0,054%).
Στην Ελλάδα, η απόδοση του 5ετούς ομολόγου ξέφυγε πάνω από το 4% και του 10ετούς πάνω από το 4,7%.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας, Ιγκνάσιο Βίσκο, δηλώνει ότι δεν υπάρχει πραγματικός λόγος για να ασκούνται τέτοιες πιέσεις στα ιταλικά ομόλογα και αποδίδει τις πιέσεις σε συναισθηματική αντίδραση της αγοράς.
Όμως, η προοπτική των νέων εκλογών, το φθινόπωρο, από τις οποίες μπορεί να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο τα αντισυστημικά κόμματα, προκαλεί πανικό στους επενδυτές και ρίχνει νερό στο μύλο των κερδοσκόπων.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Wall Street Journal, πίσω από τη ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά των ιταλικών ομολόγων βρίσκονται και τα μεγάλα «στοιχήματα» κερδοσκοπικών κεφαλαίων, όπως η Brevan Howard και η Discovery Capital Management.
Αναλυτής της Commerzbank εκτιμά, πάντως, ότι δύσκολα θα φθάσει και πάλι η Ιταλία κοντά στο όριο αποκλεισμού από την αγορά ομολόγων, όπως είχε συμβεί το 2011-2012. Τότε, η κρίση είχε αποσοβηθεί, όταν ο Μάριο Ντράγκι δεσμεύθηκε ότι «θα κάνει ό,τι χρειάζεται» για να μη διασπασθεί η ευρωζώνη.
Ως τελευταία γραμμή άμυνας στις επιθέσεις της αγοράς ομολόγων, η ΕΚΤ μπορεί να ενεργοποιήσει το πρόγραμμα OMT (Outright Monetary Transactions), που παρέχει τη δυνατότητα στην κεντρική τράπεζα να αγοράζει ομόλογα απευθείας από την πρωτογενή αγορά, εάν μια κυβέρνηση δεσμευθεί να εφαρμόσει εγκεκριμένο από τους θεσμούς οικονομικό πρόγραμμα.
Ακόμη και χωρίς το OMT, όμως, η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ιταλίας έχουν αγοράσει μεγάλης αξίας ιταλικά ομόλογα, στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, και συνεχίζουν να αγοράζουν.
Σήμερα, μόνο το 1/3 των ιταλικών ομολόγων κατέχουν ξένοι επενδυτές, ενώ η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ιταλίας κατέχουν ήδη το 1/5 των τίτλων. Επιπλέον, τα μηδενικά επιτόκια του ευρώ εκτιμάται ότι θα διατηρηθούν, επιτρέποντας στην Ιταλία να εκδίδει βραχυπρόθεσμους τίτλους με ελεγχόμενο κόστος δανεισμού.