Το μοντέλο που έχει υιοθετήσει η ΕΕ για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού βασίζεται σε συμφωνίες με χώρες της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες «επιδοτούνται» για να σταματούν τις βάρκες, με τις οποίες επιχειρούν το ριψοκίνδυνο ταξίδι προς την Ευρώπη εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, πρωτοστάτησε σε αυτήν την πρωτοβουλία με τις ευλογίες της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τώρα δηλώνει ικανοποιημένη για την αποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής, που παρακολουθούν με ενδιαφέρον και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Βουλιάζουν τα ισπανικά νησιά
Αυτή που δείχνει να μην μπορεί να ελέγξει το πρόβλημα είναι η Ισπανία. Φέτος 22.000 μετανάστες με βάρκες έχουν ήδη φτάσει στα Κανάρια Νησιά, δηλαδή διπλάσιοι από πέρυσι την ίδια περίοδο. Η Ιταλία έχει καταγράψει παρόμοιο αριθμό αφίξεων. Ωστόσο, οι αριθμοί εκεί έχουν μειωθεί κατά 65% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ είχε ταξιδέψει τον περασμένο Φεβρουάριο μαζί με την πρόεδρο της Κομισιόν στη Μαυριτανία, την πάμφτωχη αυτή χώρα της Δυτικής Αφρικής από την οποία, μαζί με τη Σενεγάλη, ξεκινούν οι περισσότερες ξύλινες βάρκες που καταλήγουν στην Ισπανία.
Τα λεφτά δεν είναι ποτέ αρκετά
Ο Σάντσεθ είχε υποσχεθεί τότε στην κυβέρνηση της Μαυριτανίας ενισχύσεις ύψους 510 εκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία τα 300 ήταν κοινοτικά χρήματα και τα υπόλοιπα από τον ισπανικό προϋπολογισμό. Είχε επίσης υποσχεθεί αύξηση των ισπανικών επενδύσεων στην ευρύτερη περιοχή, κάτι που έχει ήδη ξεκινήσει. Αλλά ο αριθμός των προσφύγων/μεταναστών δεν μειώνεται. Οι πληροφορίες λένε ότι περίπου 70.000 άνθρωποι περιμένουν τώρα την ευκαιρία για αυτό το ταξίδι. Επιλέγουν να πάρουν αυτό το ρίσκο, επειδή η διαδρομή μέσω των εδαφών της Τυνησίας και του Μαρόκου φυλάσσεται πολύ καλύτερα. Βεβαίως η «διαδρομή του Ατλαντικού» μόνο ασφαλής δεν είναι. Πριν από λίγες ημέρες ένα πλοιάριο με 300 ανθρώπους βυθίστηκε και μόνο οι μισοί από αυτούς διασώθηκαν.
«Μετανάστευση σημαίνει πλούτος»
Αυτές τις ημέρες ο Σάντσεθ πραγματοποιεί πάλι ταξίδι στη Δυτική Αφρική, ξεκινώντας από τη Μαυριτανία και την Γκάμπια και συνεχίζοντας στη Σενεγάλη. Στις βαλίτσες του δεν κουβαλάει μόνο χρήμα, αλλά και την υπόσχεση για ένα σχέδιο ελεγχόμενης και ασφαλούς μετανάστευσης. Ελπίζει να πείσει τις εκεί κυβερνήσεις να ξεκινήσουν πιο εντατικούς ελέγχους, υποσχόμενος ότι θα προχωρήσει σε λύσεις που δεν τερματίζουν τη μετανάστευση, αλλά θα τη θέτουν υπό ένα ασφαλές και νόμιμο πλαίσιο.
«Η μετανάστευση δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά αναγκαιότητα», δήλωσε ο Σάντσεθ στη Μαυριτανία, επισημαίνοντας ότι προκειμένου να διατηρηθεί το κράτος πρόνοιας, η χώρα του εξαρτάται από τη μετανάστευση. Και αυτό διότι η συμβολή των αφρικανών μεταναστών στην ισπανική οικονομία είναι θεμελιώδης: «Η μετανάστευση σημαίνει πλούτο, ανάπτυξη και ευημερία για τη χώρα μας».
Προγράμματα προσωρινής εργασίας
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα θεωρήσεων (βίζες) που θα επιτρέψει στους υπηκόους της Μαυριτανίας να μεταναστεύσουν στην Ισπανία νόμιμα για ένα προσωρινό διάστημα, προκειμένου να εργαστούν εκεί. Η ιδέα του Σάντσεθ αφορά ένα «κυκλικό μοντέλο». Νέοι Αφρικανοί θα μπορούν να εκπαιδεύονται στη χώρα τους, να έρχονται νόμιμα στην Ισπανία για να εργαστούν και μετά από ένα διάστημα να επιστρέφουν πίσω. Βεβαίως τέτοια προγράμματα δεν μπορούν να υλοποιηθούν σε χώρες που ουσιαστικά βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, όπως αυτές της ζώνης του Σαχέλ.
Ένα υποδειγματικό πρόγραμμα τέτοιου τύπου λειτουργεί πάντως με μαροκινής καταγωγής γυναίκες εργάτριες στον αγροτικό τομέα στην Ισπανία: Διδάσκονται απλές οικονομικές αρχές παράλληλα με την εργασία τους. Στόχος είναι να εφοδιαστούν με τα προσόντα που χρειάζονται για να είναι οικονομικά ανεξάρτητες, όταν επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Για παράδειγμα, φτιάχνοντας μια μικρή επιχείρηση στον τομέα της εστίασης ή της γεωργίας. Το πρόγραμμα αυτό με την ονομασία «Wafira» χρηματοδοτείται από την ΕΕ.
Σε σκληρή γραμμή η αντιπολίτευση
Όλα αυτά βεβαίως μόνο ενθουσιασμό δεν προκαλούν στη συντηρητική αντιπολίτευση τόσο του Λαϊκού Κόμματος και πόσο μάλλον του ακροδεξιού Vox. Οι Χριστιανοδημοκράτες του Αλμπέρτο Φεϊχόο κατηγορούν τον Σάντσεθ ότι δεν έχει κανένα σχέδιο και κατάφερε να αυξήσει τον αριθμό των μεταναστών, εκμεταλλευόμενοι τα προβλήματα στα Κανάρια Νησιά, που έχουν στην κυριολεξία γεμίσει. Οι μετανάστες καταλήγουν συνήθως σε ένα μικρό νησάκι, το Ελ Ιέρο, που βρίσκεται εγγύτερα στην αφρικανική ήπειρο και από εκεί μεταφέρονται στην Τενερίφη και στα Γκραν Κανάρια. Το πρόβλημα είναι ότι η νομοθεσία απαγορεύει τη μεταφορά τους στην ενδοχώρα. Ειδικά για τα 6.000 ασυνόδευτα παιδιά, που βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία στα νησιά, η κατάσταση είναι δραματική.
Ο Φεϊχόο δηλώνει έτοιμος να συνεργαστεί με την κυβέρνηση σε αλλαγές στη νομοθεσία, μόνο αν ο Σάντσεθ κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το μεταναστευτικό και ενισχύσει τις δυνάμεις της συνοριοφυλακής τόσο στη θάλασσα όσο και στα αεροδρόμια, όπου επίσης παρατηρείται αύξηση αιτούντων άσυλο από τη Βενεζουέλα, την Κολομβία και το Περού. Η αντιπολίτευση στηλιτεύει επίσης το γεγονός ότι το 2023 υπήρξαν μόνο 6.000 επαναπροωθήσεις μη δικαιούμενων άσυλο από τους περίπου 30.000 που υπάρχουν στη χώρα.
Aυξημένες είναι πάντως και οι αφίξεις στην άλλη πλευρά, στις Βαλεαρίδες Νήσους στη Μεσόγειο. Εδώ φτάνουν ταχύπλοα με διακινητές από την Αλγερία, η οποία έχει χαλαρώσει τους ελέγχους ως αντίποινα από τότε που η κυβέρνηση Σάντσεθ έδειξε να γέρνει υπέρ του Μαρόκου στη διένεξη των δύο αφρικανικών χωρών για την Δυτική Σαχάρα.
Πηγή DW