Για την Ελλάδα ο ιατρικός τουρισμός αποτελεί μια σπάνια αναπτυξιακή ευκαιρία. Όμως, η ευκαιρία κινδυνεύει να χαθεί, αν το αρμόδιο υπουργείο Υγείας δεν ασκήσει το θεσμικό του ρόλο, ορίζοντας - κατόπιν διαλόγου με όλους τους ενδιαφερόμενους - τους κανόνες του παιχνιδιού.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΑΜΠΑΝΗ*
Ο ιατρικός τουρισμός γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη διεθνώς και υπολογίζεται ότι ο παγκόσμιος κύκλος εργασιών του φθάνει τα 40 δισ. δολ., καθώς περίπου 9 εκατομμύρια άνθρωποι ταξίδεψαν στο εξωτερικό για κάποια ιατρική πράξη.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Health tourism in the EU: Α general investigation - Policy Department for Structural and Cohesion Policies), στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται ότι ο κύκλος εργασιών του τουρισμού υγείας, με έναν ευρύτερο ορισμό που περιλαμβάνει και τις υπηρεσίες ευεξίας και λουτροθεραπείας (wellness, spa) φθάνει τα 47 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα έχει σημαντικό μερίδιο στα έσοδα από τον τουρισμό υγείας, αλλά είναι εμφανές ότι δεν έχει καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Τα έσοδα της χώρας ήταν 1,08 δισ. ευρώ (2,3% των συνολικών εσόδων στις χώρες της Ε.Ε.). Συγκριτικά επισημαίνεται ότι τα έσοδα της Πορτογαλίας ανέρχονται σε 1,73 δισ. ευρώ - είναι δηλαδή περίπου 65% υψηλότερα.
Η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στον ιατρικό τουρισμό: υποδομές και επιστημονικό προσωπικό υψηλού επιπέδου, ανεπτυγμένη τουριστική βιομηχανία, μοναδικό φυσικό περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την Οδηγία 2011/24, που έχει ενσωματωθεί και στο ελληνικό δίκαιο, επιχειρεί τα τελευταία χρόνια να δημιουργήσει ενιαίο θεσμικό περιβάλλον στον ευρωπαϊκό χώρο για την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών, ώστε να διευκολυνθεί η κινητικότητα τους μεταξύ των χωρών για την αποτελεσματική λειτουργία μιας ενιαίας αγοράς στον ιατρικό τουρισμό.
Δημόσιο και ΕΟΠΥΥ
Όμως, η ανταπόκριση της Πολιτείας στην πρόκληση της ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού είναι κατώτερη των περιστάσεων και η χώρα κινδυνεύει να χάσει ευκαιρίες, που άλλες ευρωπαϊκές χώρες σπεύδουν να αξιοποιήσουν.
Η στρατηγική για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού χάνεται κάπου ανάμεσα στις γραφειοκρατικές δομές των συναρμόδιων υπουργείων Υγείας και Τουρισμού, χωρίς να υπάρχει ένα κεντρικό σημείο αναφοράς στην κυβέρνηση (π.χ.: ένας ειδικός γραμματέας για τον ιατρικό τουρισμό).
Δυστυχώς, το θεσμικό έργο που έχει παραχθεί σε αυτό τον τομέα ανάγεται στο 2013, χωρίς έκτοτε να έχουν γίνει πρόσθετα βήματα. Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 27217/26.11.2013 («Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων για την άσκηση της δραστηριότητας του Ιατρικού Τουρισμού») τα υπουργεία Υγείας και Τουρισμού έχουν κάνει ένα πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση κατάλληλου ρυθμιστικού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού.
Παράλληλα, ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) έχει παίξει το δικό του ρόλο στον τομέα της ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού. Ιδιαίτερα με την πρωτοβουλία του για τη δημιουργία ενημερωτικής πύλης στο διαδίκτυο (portal), που προορίζεται να αποτελέσει βασικό εργαλείο για την ηλεκτρονική καταγραφή των παρόχων υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού.
Στόχος του ΕΟΠΥΥ είναι να δημιουργηθεί ένα δίκτυο συνεργασίας με αντίστοιχα ασφαλιστικά ταμεία άλλων ευρωπαϊκών χωρών, τα οποία έχουν καίριο ρόλο στον ιατρικό τουρισμό, αφού καλύπτουν μεγάλο μέρος του κόστους ιατρικών πράξεων στο εξωτερικό.
Χωρίς συντονισμό
Δυστυχώς όμως, αυτές οι πρωτοβουλίες του ΕΟΠΥΥ δεν συνοδεύονται από εξίσου σημαντικές πρωτοβουλίες του υπουργείου Υγείας για τη θεσμοθέτηση ρυθμιστικού πλαισίου, μέσω του οποίου θα γίνει η ορθή καταγραφή και πιστοποίηση όλων των παρόχων υπηρεσιών υγείας, που ενδιαφέρονται για την παροχή των υπηρεσιών τους σε ξένους επισκέπτες.
Έτσι, σε ένα ακόμη τομέα κρίσιμο για την αναπτυξιακή πορεία του τόπου, η ελληνική ορχήστρα (Πολιτεία και ιδιωτικός τομέας) παραμένει “ξεκούρδιστη”, με τις δημόσιες αρχές να μη διαδραματίζουν το ρυθμιστικό τους ρόλο, τους ιδιωτικούς φορείς να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες χωρίς κεντρικό συντονισμό και ορισμένους παράγοντες του χώρου να χρησιμοποιούν τον ιατρικό τουρισμό για την προσωπική τους προβολή.
Αν δεν υπάρξει αφύπνιση και συντονισμός, δεν θα χαθεί απλώς μια ευκαιρία, αλλά κινδυνεύει να καταστραφεί το ίδιο το προϊόν του ιατρικού τουρισμού.
Εξάλλου, στο πεδίο του διεθνούς ανταγωνισμού, η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Άλλες χώρες με συγκρίσιμα χαρακτηριστικά έχουν κάνει ήδη μεγάλη πρόοδο και αντλούν περισσότερα έσοδα. Όσο καθυστερούμε κινδυνεύουμε να γίνουμε ουραγοί σε ένα αγώνα, όπου έχουμε όλα τις προϋποθέσεις να αναδειχθούμε πρωταθλητές.
*Οικονομολόγος, μέλος ΔΣ του ΕΟΠΥΥ