Λίγα 24ωρα πριν από το αναμενόμενο εκτός προγράμματος τετ-α-τετ Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στην Πράγα, η Τουρκία δυναμιτίζει πάλι τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και “ανάβει φωτιές” στην Ανατολική Μεσόγειο, προσπαθώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα όσον αφορά τις ΑΟΖ και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των θαλάσσιων περιοχών μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου-Λιβύης.
Ενώ η ελληνική κυβέρνηση απολάμβανε τον... “ύπνο του δικαίου”, η Αγκυρα κινήθηκε αιφνιδιαστικά και υπέγραψε νέο μνημόνιο με την μεταβατική κυβέρνηση της Λιβύης για την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών και την εκμετάλλευση της λιβυκής ΑΟΖ υπό καθεστώς “μίσθωσης”.
Η κίνηση αυτή προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις από τις χώρες της περιοχής (Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο) που βλέπουν να παραβιάζονται κυριαρχικά τους δικαιώματα και να καταστρατηγούνται διεθνείς κανόνες, με μιά διμερή συμφωνία που δεν έχει το παραμικρό στοιχείο νομιμότητας.
Επισημαίνεται ότι όλες οι πλευρές δεν αναγνωρίζουν στην μεταβατική κυβέρνηση της (μισής) Λιβύης το δικαίωμα-δικαιοδοσία να υπογράψει τέτοιες συμφωνίες. Το δικαίωμα αυτό αμφισβητείται επίσης από την λιβυκή Βουλή και από τον δεύτερο πολο κρατικής εξουσίας που ελέγχει τις ανατολικές περιοχές της χώρας. Ο πρόεδρος της λιβυκής Βουλής Ακίλα Σάλεχ, χαρακτήρισε «παράνομο» το μνημόνιο, υπογραμμίζοντας ότι η μεταβατική κυβέρνηση δεν έχει καμία εξουσιοδότηση για να το υπογράψει.
Περιμένουν κλιμάκωση
Διπλωματικός πυρετός επικρατεί σε όλες τις πρωτεύουσες χωρών της ανατολικής Μεσογείου, που αναζητούν τρόπους αποτελεσματικής αντίδρασης προκειμένου να ματαιωθούν οι σχεδιασμοί της Αγκυρας και να αποτραπεί η δημιουργία τετελεσμένων.
Ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας απευθύνθηκε αμέσως στον Αυγύπτιο ομόλογο του, καθώς το τουρκολιβυκό μνημόνιο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία για τον καθορισμό ΑΟΖ και ουσιαστικά την ακυρώνει, αν γίνει αποδεκτό.
Στην Αθηνα, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία έχουν σημάνει “συναγερμό”, εκτιμώντας ότι η Αγκυρα θα επιχειρήσει να κλιμακώσει την ένταση τις επόμενες ώρες-ημέρες, προχωρώντας σε κινήσεις που θα θέσουν σε δοκιμασία τις “αντοχές” και τον αυτοέλεγχο της ελληνικής πλευράς.
Το υπουργείο Εξωτερικών έσπευσε να διαμηνύσει ότι η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή του νέου μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης και “θα τα υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας”. Υπενθύμισε επίσης ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και ότι διατηρεί δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα
Σε ανακοίνωση του το ΥΠΕΞ επισημαίνει επίσης ότι το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019 είναι “παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο” και ως εκ τούτου, ουδείς έχει δικαίωμα να το επικαλείται.
Η ανακοίνωση του ΥΠ.ΕΞ.
"Η Ελλάδα παρακολουθεί ιδιαίτερα στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη και ιδιαίτερα τη σημερινή υπογραφή "μνημονίου συνεργασίας" μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (GNU) της Λιβύης και της Τουρκίας στον τομέα των υδρογονανθράκων.
Η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, συμφωνία, η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Παράλληλα, η Ελλάδα διατηρεί, όπως ορίζει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα ipso facto et ad initio σε υφαλοκρηπίδα, η οποία, ελλείψει διμερούς συμφωνίας ορίζεται με τη μέση γραμμή.
Τέλος, επισημαίνεται ότι το τουρκο-λιβυκό "μνημόνιο" του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο. Ως εκ τούτου, ουδείς έχει κανένα δικαίωμα να το επικαλείται.
Οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω "μνημονίου" θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητας της, θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ.
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να ενημερώνει τους εταίρους και συμμάχους της για τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας.
Εκφράζεται η ικανοποίηση για τις δηλώσεις του Προέδρου, καθώς και της Επιτροπής Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, αναφορικά με την ακυρότητα και έλλειψη νομιμότητας του μνημονίου που υπεγράφη σήμερα στην Τρίπολη"