Σε συμφωνία για το μεταναστευτικό κατέληξαν, μετά από μαραθώνια διαπραγμάτευση, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξασφαλίζοντας τη συναίνεση της Ιταλίας, που απειλούσε να προβάλει βέτο.
Για τους μετανάστες που διασώζονται σε ευρωπαϊκά ύδατα προτάθηκαν "ελεγχόμενα κέντρα", τα οποία θα φτιάξουν τα κράτη μέλη "σε εθελούσια βάση" και εκεί θα γίνεται "γρήγορα" μια διάκριση μεταξύ παράτυπων μεταναστών που πρόκειται να απελαθούν και αυτών που δικαιούνται άσυλο, οι οποίοι θα μπορούν να ανακατανεμηθούν στην ΕΕ, και πάλι "σε εθελούσια βάση".
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία
«Πλατφόρμες αποβίβασης» προσφύγων και μεταναστών, «ελεγχόμενα κέντρα», ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων: τα κύρια σημεία της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν οι ευρωπαίοι ηγέτες έπειτα από ολονύκτιες συνομιλίες:
«Πλατφόρμες αποβίβασης»:
Οι 28 ζητούν «ταχεία επεξεργασία» της ασαφούς ακόμη έννοιας «περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης» των προσφύγων και μεταναστών που διασώζονται στη θάλασσα εκτός της Ευρώπης σε συνεργασία με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης για να αποτραπεί ο διάπλους της Μεσογείου.
Καμία τρίτη χώρα δεν έχει μέχρι στιγμής προσφερθεί να φιλοξενήσει τέτοια κέντρα υποδοχής για διασωθέντες στα διεθνή ύδατα, κέντρα στα οποία θα γίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα σε παράτυπους μετανάστες και αιτούντες άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ενωση, «εντός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου».
Το Μαρόκο και η Αλβανία έχουν ήδη γνωστοποιήσει ότι δεν θα δεχθούν την εγκατάσταση τέτοιων κέντρων στο έδαφός τους. Αλλωστε τα ίδια τα κέντρα αυτά υποδοχής που ονομάζονται «πλατφόρμες» προκαλούν αμφιβολίες στις ευρωπαϊκές χώρες για το αν η αποβίβαση διασωθέντων στην θάλασσα ανθρώπων συνάδει με το διεθνές δίκαιο.
«Ελεγχόμενα κέντρα»:
Το κείμενο της συμφωνίας προβλέπει ότι οι διασωθέντες στην θάλασσα θα μπορούν να τοποθετούνται σε «ελεγχόμενα κέντρα» στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ενωσης από όπου θα μπορούν να κατανεμηθούν εντός της Ενωσης όταν θα δικαιούνται ασύλου ή να επαναπροωθούνται στις χώρες τους στην αντίθετη περίπτωση.
Ομως, η σύσταση τέτοιων κέντρων, που θα λειτουργούν με ευρωπαϊκά μέσα, επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών και κατά τον ίδιο τρόπο η κατανομή των προσφύγων «θα πρέπει να γίνεται σε εθελοντική βάση».
Η Ιταλία εξέφρασε ικανοποίηση για την πρόταση αυτή, αλλά δεν διευκρίνισε αν θα δημιουργήσει τέτοια «ελεγχόμενα κέντρα» στο έδαφός της. Στο κείμενο της συμφωνίας γίνεται λόγος για «ελεγχόμενα» και όχι «κλειστά» κέντρα, όπως πρότεινε η Γαλλία. Ωστόσο, η έννοια «ελεγχόμενα» δεν προσδιορίζεται.
«Δευτερογενείς κινήσεις»:
Η συμβιβαστική συμφωνία περιλαμβάνει μία παράγραφο που αφορά την αντιμετώπιση των μετακινήσεων των προσφύγων και μεταναστών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης χωρίς να περιμένουν την απόφαση για την χορήγηση ασύλου στην χώρα άφιξής τους. Αυτές οι μετακινήσεις ονομάζονται «δευτερογενείς».
«Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν όλα τα αναγκαία εσωτερικά νομοθετικά και διοικητικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν τέτοιες μετακινήσεις και να συνεργασθούν στενά μεταξύ τους με αυτόν τον στόχο».
Οι «δευτερογενείς μετακινήσεις» είναι η αιτία της έντασης ανάμεσα στην καγκελάριο Αγγελα Μέρκελ και τον κύριο σύμμαχό της στον κυβερνητικό συνασπισμό, την Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CDU) της Βαυαρίας, που απειλεί να επαναπροωθήσει από τα νότια σύνορα της Γερμανίας πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν καταγραφεί σε άλλη χώρα, αν δεν υπάρξει ευρωπαϊκή λύση στο πρόβλημα.
Εξωτερικά σύνορα:
Η συμφωνία προβλέπει την ενίσχυση των μέσων του Frontex παρέχοντάς της μεγαλύτερη χρηματοδότηση (χωρίς συγκεκριμένα ποσά) και μία ευρύτερη εντολή.
Προβλέπει επίσης την ενίσχυση της υποστήριξης της λιβυκής «ακτοφυλακής» και καλεί «όλα τα πλοία που επιχειρούν στην Μεσόγειο» να σεβασθούν την κείμενη νομοθεσία και να μην παρεμποδίζουν τις επιχειρήσεις της λιβυκής ακτοφυλακής. Η παράγραφος αυτή έδωσε ιδιαίτερη ικανοποίηση στην Ιταλία και την Μάλτα.
Οι 28 συμφώνησαν να αποδεσμεύσουν την δεύτερη δόση του πακέτου των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ της βοήθειας προς τους πρόσφυγες στην Τουρκία και να χρηματοδοτήσουν το ταμείο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Αφρική, ώστε να καταπολεμηθούν τα αίτια της μετανάστευσης.
Κανονισμός του Δουβλίνου:
«Συναίνεση πρέπει να υπάρξει για τον Κανονισμό του Δουβλίνου ώστε να μεταρρυθμισθεί με βάση την ισορροπία ανάμεσα στην υπευθυνότητα και την αλληλεγγύη», αναφέρεται στο κείμενο της συμφωνίας, στο οποίο ωστόσο δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την μεταρρύθμιση.
Αρχικά, αυτή η ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής επρόκειτο να ασχοληθεί με την εξεύρεση αυτής της συναινετικής λύσης για την μεταρρύθμιση του Κανονισμού του Δουβλίνου, αλλά οι διαφωνίες είναι ακόνη πολύ έντονες σχετικά με τις τροποποιήσεις που πρέπει να γίνουν σε αυτήν την ευρωπαϊκή νομοθεσία, που αναθέτει την ευθύνη για την διαχείριση κάθε αίτησης ασύλου στην χώρα εισόδου στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την άρση αυτής της ρύθμισης σε περιόδους κρίσης, με την εφαρμογή υποχρεωτικής κατανομής των αιτούντων άσυλο. Αλλά χώρες όπως η Αυστρία και η Πολωνία , υποστηριζόμενες από την Αυστρία, είναι κατηγορηματικά αντίθετες με την ιδέα.
Η Ιταλία ζητεί από την πλευρά της μόνιμο σύστημα κατανομής και την πλήρη εγκατάλειψη της αρχής της ευθύνης της χώρας εισόδου.
