Την αυστηρή επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ως τις ευρωεκλογές του Μαΐου εξακολουθεί να επιδιώκει η κυβέρνηση, ενώ από τις ισχυρές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εκπέμπεται ένα σαφές μήνυμα προς την Αθήνα: «Ολοκληρώστε τα προαπαιτούμενα της αξιολόγησης, αλλιώς η άδεια εξόδου από την επιτήρηση του ΔΝΤ δεν πρόκειται να δοθεί».
Η κυβέρνηση έχει αναγάγει την πρόωρη εξόφληση μεγάλου μέρους των δανείων του ΔΝΤ σε σημαντικό πολιτικό στόχο, ενόψει των ευρωεκλογών. «Έχουμε σχέδιο να πάψει να είναι εδώ το ΔΝΤ και σύντομα θα το κάνουμε πράξη», τόνισε πριν από λίγες ημέρες ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.
Από την πλευρά του, το Ταμείο έχει αφήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων για το θέμα στην ελληνική κυβέρνηση. Όπως επανέλαβε σήμερα ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις, «είναι μια απόφαση των ελληνικών αρχών». Έσπευσε, όμως, να προσθέσει ότι είναι μια απόφαση που θα πρέπει να ληφθεί σε συνεργασία με άλλους επίσημους πιστωτές, αναφερόμενος στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, δηλαδή στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης.
Πολιτικός στόχος της κυβέρνησης δεν είναι απλώς να εξοφληθεί ένα μέρος των δανείων του Ταμείου, αλλά να υποχωρήσει το δανειακό άνοιγμα κάτω από ένα «μαγικό» ποσοστό: 200%.
Σύμφωνα με τον κανονισμό του Ταμείου, όσες χώρες έχουν άνοιγμα δανείων που ξεπερνάει το 200% της ποσόστωσης συμμετοχής τους στο κεφάλαιο του ΔΝΤ είναι υποχρεωμένες να δέχονται την αυστηρή εκδοχή επιτήρησης της οικονομίας τους, μέσω του προγράμματος «Μεταπρογραμμματικής Εποπτείας» (Post-Program Monitoring – PPM). Αν το άνοιγμα είναι μικρότερο από αυτό το ποσοστό, εμπίπτουν στον κανονισμό της «απλής» εποπτείας, με βάση το άρθρο 4 του καταστατικού του Ταμείου.
Με τα σημερινά δεδομένα, καθώς το υπόλοιπο του ανοίγματος είναι στα 9,8 δισ. ευρώ, η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώσει πρόωρα τουλάχιστον 3,8 δισ. ευρώ (η ποσόστωση συμμετοχής στο κεφάλαιο του Ταμείου είναι σχεδόν 3 δισ. ευρώ), ώστε να πέσει ο δανεισμός κάτω από το 200% και να σταματήσει η αυστηρή επιτήρηση.
Ακόμη καλύτερο σενάριο για την κυβέρνηση θα ήταν να πληρωθούν τουλάχιστον 6,8 δισ. ευρώ, ώστε το άνοιγμα να πέσει κάτω από το ύψος της ποσόστωσης, Με αυτό τον τρόπο, θα «ξεφορτωθεί» η χώρα το ακριβότερο κομμάτι των δανείων του ΔΝΤ, καθώς ο κανονισμός του προβλέπει την επιβολή προσαύξησης επιτοκίου, όταν ο δανεισμός υπερβαίνει το ύψος της ποσόστωσης.
Ιδανικό σενάριο, βεβαίως, είναι πλήρης και πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του Ταμείου, όπως έκανε πρόσφατα η Πορτογαλία με την άδεια των Ευρωπαίων πιστωτών. Η Πορτογαλία είχε αντλήσει 26 δισ. ευρώ από το Ταμείο, με ορίζοντα εξόφλησης ως το 2024, αλλά ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο εξόφλησε πλήρως το δάνειο, εξοικονομώντας τόκους 1,16 δισ. ευρώ.
Η αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ δεν μπορεί να γίνει χωρίς την έγκριση του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), το οποίο απαρτίζουν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης (ένα Eurogroup με… άλλη ταμπέλα).
Βασικός όρος των δανείων από τον ESM είναι το λεγόμενο pari passu, δηλαδή η υποχρέωση ισότιμης μεταχείρισης των πιστωτών. Αν η Ελλάδα εξοφλήσει π.χ. το 10% των δανείων του ΔΝΤ, θα πρέπει να εξοφλήσει το ίδιο ποσοστό δανείων του ESM, αλλά σε αυτή την περίπτωση το ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί θα είναι δυσβάστακτο, αφού ο ESM κρατά το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους.
Για την πρόωρη εξόφληση του ΔΝΤ, το Eurogroup έχει ξεκαθαρίσει ότι θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση η ολοκλήρωση όλων των προαπαιτούμενων της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης. Η άδεια πρόωρης εξόφλησης, με το πολιτικό βάρος που έχει, αφού θα προβληθεί στην Ελλάδα ως μια κίνηση προς την απελευθέρωση από τα… δεσμά του ΔΝΤ, θα είναι το «μπόνους» που θα λάβει η ελληνική κυβέρνηση, με το κλείσιμο της αξιολόγησης, μαζί με τα 970 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα.
Έτσι, η συζήτηση καταλήγει στο ένα και μοναδικό ανοικτό θέμα της αξιολόγησης: τη ρύθμιση για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η κυβέρνηση, παρότι δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι είναι έτοιμη να νομοθετήσει ακόμη και χωρίς την έγκριση των ευρωπαϊκών θεσμών, θα επιμείνει στη διαμόρφωση ενός τελικού σχεδίου που θα πάρει «πράσινο φως» από την Κομισιόν και την ΕΚΤ, ώστε στη συνεδρίαση του Eurogroup, στις 4 Απριλίου, να λάβει και το πολυπόθητο… εξιτήριο από το καθεστώς επιτήρησης του Ταμείου.
Αν χαθεί αυτή η ευκαιρία, θα είναι και η τελευταία, ως τις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου. Από τις Βρυξέλλες έχει γίνει σαφές ότι στο τελευταίο Eurogroup πριν τις ευρωεκλογές, στις 16 Μαΐου, δεν πρόκειται να ληφθούν αποφάσεις για θέματα με τέτοια πολιτική βαρύτητα…