Η υδατοκαλλιέργεια και κυρίως η ιχθυοκαλλιέργεια, αποτελούν έναν από τους πιο σημαντικούς κλάδους του πρωτογενούς τομέα ζωικής παραγωγής στην Ισπανία, που έχει μεγάλο ενδιαφέρον και για τις ελληνικές εξαγωγές.
Όπως σημειώνεται σε έρευνα του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της πρεσβείας μας στην Μαδρίτη, η Ισπανία τοποθετείται στη δεύτερη θέση στην Ε.Ε. μετά την Πορτογαλία και στην έκτη θέση παγκοσμίως με βάση την κατανάλωση ιχθυηρών, γεγονός που την ωθεί στις εισαγωγές προκειμένου να καλύψει την υψηλή εγχώρια ζήτηση και μεταξύ των κύριων προμηθευτών της είναι τόσο ευρωπαϊκές όσο και τρίτες χώρες. Ακριβώς, για αυτό το λόγο εκτιμάται ότι προσφέρεται για περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών εμπορικών σχέσεων με την Ελλάδα, τα ιχθυηρά προϊόντα της οποίας διαθέτουν ήδη ισχυρή παρουσία και διασυνδέσεις στην ισπανική αγορά, ακόμη και με επιτόπια παραγωγή και είναι γνωστά στο ισπανικό καταναλωτικό κοινό.
Σημειώνεται ότι η ανταγωνιστικότητα του ισπανικού κλάδου ιχθυηρών είναι συνδεδεμένη με επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, ώστε να δημιουργηθούν νέα διαφοροποιημένα προϊόντα, βελτιωμένες διαδικασίες παραγωγής, συσκευασίας, διανομής ή κατανάλωσης. Οπότε, όπως σημειώνεται στο σχετικό έγγραφο της πρεσβείας μας, για να σταθούν και για να αναπτυχθούν στην ισπανική αγορά, τα ελληνικά ιχθυηρά θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικά, ήτοι να συνδυάζουν τα υγιεινά διατροφικά χαρακτηριστικά, την ποιότητα με υψηλή διατροφική αξία και το χαμηλό κόστος, ώστε να μπορούν να ανταγωνιστούν τα εισαγόμενα από φθηνότερες τρίτες χώρες φαίνεται να «κερδίζουν» την αγορά τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με αναλυτές, είναι χαρακτηριστικό της καταναλωτικής συμπεριφοράς των Ισπανών ότι επιζητούν ολοένα και εντονότερα επιλογές βολικών συσκευασιών σε μικρότερες μορφές. Τα νωπά ψάρια και θαλασσινά συσκευασμένα σε δίσκους κερδίζουν χώρο στα ράφια των αλυσίδων λιανικής και οι παραγωγοί ανταποκρίνονται στις ευκαιρίες ανάπτυξης για κατηγορίες υψηλής ζήτησης ψαριών και θαλασσινών σε δίσκους και επενδύουν στην εγκατάσταση νέων γραμμών συσκευασίας.
Ταυτόχρονα ο ισπανικός κλάδος ιχθυοκαλλιέργειας θεωρεί ότι φθηνά και σχετικά χαμηλής ποιότητας ιχθυηρά, προέλευσης τρίτων χωρών, αποκτούν με γρήγορο ρυθμό αυξανόμενη πρόσβαση στην ισπανική αγορά.
Σε ό,τι αφορά στην χώρα μας η Ισπανία αποτελεί έναν εκ των σημαντικών προμηθευτών προϊόντων θαλάσσιας αλιείας και υδατοκαλλιεργειών, αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς προορισμούς καθώς οι εξαγωγές μας στην ισπανική αγορά παραμένουν η δεύτερη σημαντικότερη από πλευράς απορρόφησης σε όρους αξίας των ελληνικών εξαγωγών, μετά την Ιταλία και μπροστά από την Γαλλία, με αξία εξαγωγών 219,45 εκατ. ευρώ το 2022 (στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ.).
Η αξία των ισπανικών εξαγωγών προς την Ελλάδα είναι της τάξεως των 79,33 εκατ. ευρώ το 2022 (στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ.).
Σύμφωνα με στοιχεία του ισπανικού Υπουργείου Βιομηχανίας, Εμπορίου και Τουρισμού (DataComex) έτους 2022, από την πλευρά της Ισπανίας, τα ελληνικά ιχθυηρά βρίσκονται στην 13η θέση αναφορικά με τις συνολικές εισαγωγές της Ισπανίας από την Ελλάδα και στην 5η θέση από την άποψη των μεγαλύτερων Ευρωπαίων προμηθευτών της Ισπανίας. Από την άλλη, η Ελλάδα αποτελεί την 10η μεγαλύτερη αγορά για τα ισπανικά ιχθυηρά και τον 5ο μεγαλύτερο Ευρωπαίο πελάτη των ισπανικών εξαγωγών του είδους.
Σύμφωνα με τα ελληνικά στοιχεία (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), το διμερές εμπορικό ισοζύγιο είναι υπέρ της Ελλάδας επί σειρά ετών και για το 2022 αυτό ανήλθε στα 140,12 εκατ. ευρώ. Οι ελληνικές εξαγωγές στην ισπανική αγορά αφορούν κυρίως τα νωπά ψάρια, τα οποία το 2022 αποτέλεσαν το 93% της συνολικής αξίας των ελληνικών εξαγωγών. Τα μαλακόστρακα αντιπροσώπευαν το 2022 το 4% των ελληνικών εξαγωγών προς Ισπανία. Αντίστοιχα, οι ελληνικές εισαγωγές από την Ισπανία αφορούσαν το 2022 κυρίως μαλάκια (40,4%), ψάρια βρώσιμα και νωπά (14,4%), κατεψυγμένα ψάρια (13,5%), κονσέρβες ψαριών (9,4%) και μαλακόστρακα (8,2%).
Ανάλυση ανταγωνισμού στις ισπανικές εισαγωγές ιχθυηρών 2022
Πιο αναλυτικά, με βάση τα στοιχεία του ισπανικού υπουργείου Βιομηχανίας, Εμπορίου και Τουρισμού (DataComex) στην κατηγορία των νωπών ψαριών, η χώρα μας κατέχει μερίδιο 16,4% σε ποσότητες, κατέχοντας την δεύτερη θέση πίσω από τη Γαλλία (μερίδιο 18,2%) και την τρίτη θέση σε αξίες, πίσω από τις Σουηδία και Γαλλία, με εξαγωγές ύψους 198,77 εκατ. ευρώ, ακολουθούμενη από τη Νορβηγία, την Πορτογαλία και το Μαρόκο.
Στην κατηγορία των κατεψυγμένων ψαριών, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχει το Μαρόκο (12,3%), ακολουθούμενο από τις Πορτογαλία, Σεϋχέλλες και Ολλανδία. Η Ελλάδα στην κατηγορία των κατεψυγμένων ψαριών είχε το 2022 εξαγωγές αξίας 8,02 εκατ. ευρώ και ποσότητας 1.254 τόνων, με μερίδιο 0,4% της ισπανικής αγοράς.
Στην κατηγορία των φιλέτων ψαριών, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχει η Ναμίμπια (18,1%), ακολουθούμενη από την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ισλανδία. Η Ελλάδα στην κατηγορία των φιλέτων ψαριών είχε το 2022 εξαγωγές αξίας 3,48 εκατ. ευρώ και ποσότητας 374 τόνων, με μερίδιο 0,2% της ισπανικής αγοράς.
Στην κατηγορία των αποξηραμένων και παστών ψαριών, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχει το 2022 η Ισλανδία (18,5%), ακολουθούμενη από τα Νησιά Φερόε, τη Νορβηγία και την Ολλανδία. Η Ελλάδα στην κατηγορία των αποξηραμένων / παστών ψαριών είχε το 2022 εξαγωγές προς Ισπανία αξίας 195,2 χιλ. ευρώ και ποσότητας 25 τόνων, με μερίδιο 0,1% της ισπανικής αγοράς.
Στην κατηγορία των οστρακοειδών, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχει το Εκουαδόρ (31,2%), ακολουθούμενο από την Αργεντινή (23,9%), καθώς και με μικρότερα μερίδια την Κίνα, την Πορτογαλία και τη Βενεζουέλα. Η Ελλάδα στην κατηγορία των οστρακοειδών είχε το 2022 εξαγωγές προς Ισπανία αξίας 8,56 εκατ. ευρώ και ποσότητας 1.628 τόνων, με μερίδιο 0,8% της ισπανικής αγοράς.
Στην κατηγορία των μαλακίων, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχουν οι Μαλβίνες Νήσοι -Falkland (16,7%) και το Μαρόκο (16,3%), ακολουθούμενες από το Περού (12,6%). Η Ελλάδα στην κατηγορία των μαλακίων είχε το 2022 εξαγωγές προς Ισπανία αξίας 1,16 εκατ. ευρώ και ποσότητας 483 τόνων, με μερίδιο 0,1% της ισπανικής αγοράς.
Στην κατηγορία των κονσερβοποιημένων ψαριών, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχει το Εκουαδόρ (31,8%%), ακολουθούμενο από την Κίνα (11,7%). Η Ελλάδα στην κατηγορία των κονσερβοποιημένων ψαριών είχε το 2022 εξαγωγές προς Ισπανία αξίας 129,9 χιλ. ευρώ και ποσότητας 17 τόνων, με μερίδιο 0,01% της ισπανικής αγοράς.
Τέλος, στην κατηγορία των κονσερβοποιημένων μαλακίων και μαλακοστράκων, το μεγαλύτερο μερίδιο σε ποσότητες κατέχει η Χιλή (36%), ακολουθούμενη από το Βιετνάμ (33,3%) και την Ολλανδία (11,4%). Η Ελλάδα στην κατηγορία των κονσερβοποιημένων μαλακίων / μαλακοστράκων είχε το 2022 εξαγωγές προς Ισπανία αξίας 352,8 χιλ. ευρώ και ποσότητας 49,4 τόνων, με μερίδιο 0,11% της ισπανικής αγοράς.
Σχέσεις μεταξύ των ιχθυοκαλλιεργητικών κλάδων Ελλάδας-Ισπανίας
Οι ελληνικές εταιρείες του κλάδου διαθέτουν σταθερά ισχυρή παρουσία στην μεγάλη, παγκοσμίου εμβέλειας κλαδική έκθεση Seafood Expo Global η ευρωπαϊκή έκδοση της οποίας από το 2022 καθιερώθηκε να λαμβάνει χώρα στη Βαρκελώνη. Φέτος η έκθεση πραγματοποιείται κατά το διάστημα 25-27 Απριλίου, στο διεθνές εκθεσιακό κέντρο της Βαρκελώνης (Fira Gran Vía) και αναμένεται να μετάσχουν περίπου 20 Έλληνες εκθέτες.
Γενικότερα για τις σχέσεις μεταξύ των ιχθυοκαλλιεργητικών κλάδων Ελλάδας-Ισπανίας εδώ και πολλά χρόνια, όπως σημειώνεται, έχει υπάρξει ιδιαίτερα ισχυρή σύσφιγξη των σχέσεων, κυρίως ως αποτέλεσμα των μεγάλων ανακατατάξεων που σημειώθηκαν στον ελληνικό ιχθυοκαλλιεργητικό κλάδο. Πιο συγκεκριμένα, στον τομέα των ιχθυοκαλλιεργειών ο ελληνικός όμιλος Νηρέας είχε εξαγοράσει το 2007, την σημαντική ισπανική εταιρεία Predomar, η οποία διαθέτει εγκαταστάσεις στην Αλμερία. Την ίδια χρονιά, ο Νηρέας είχε αποκτήσει το 33,34% του νορβηγικού ομίλου MARINE FARMS ASA που παράγει τσιπούρα και λαβράκι στις εγκαταστάσεις του στην Ισπανία.
Περαιτέρω, σύμφωνα με στοιχεία της πρεσβείας μας, το 2008 ο ελληνικός Όμιλος Ανδρομέδα Ιχθυοκαλλιέργειες εξαγόρασε την Grupo Acuimar Alimentación, η οποία στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Αndromeda Ibérica, ενώ το 2009 απέκτησε την εταιρία Niordseas, με έδρα τη Βαρκελώνη. Το 2010, η Ανδρομέδα εξαγόρασε την εταιρεία Piscimar, η οποία κατέχει το μεγαλύτερο ιχθυογεννητικό σταθμό και εκκολαπτήριο της χώρας, καθώς και ειδικές εγκαταστάσεις εκτροφής μεσογειακών ψαριών, κυρίως τσιπούρα και λαβράκι.
Σήμερα, ο ισπανικός όμιλος Avramar με έδρα στο Castellón της Βαλένθια, ο οποίος δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο 2021 με τη μετονομασία του ομίλου Ανδρομέδα, είναι ιδιοκτήτης των συγχωνευμένων ελληνικών ιχθυοκαλλιεργητικών ομίλων Ανδρομέδα, Νηρέας και Σελόντα, καθώς και του ισπανικού ομίλου Perseus (με ειδίκευση στις ιχθυοτροφές), ενώ συμμετέχουν σε αυτόν τα μεγάλα διεθνή επενδυτικά Ταμεία AMERRA Capital (ΗΠΑ) και Mubadala Investment Company (το δεύτερο μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό Ταμείο του Αμπού Ντάμπι). Ο όμιλος Avramar διαθέτει συνολικό όγκο παραγωγής άνω των 70.000 τόνων και παρουσία σε περισσότερες από τριάντα χώρες, αποτελεί δε κορυφαίο brand λαβρακίου και τσιπούρας σε παγκόσμιο επίπεδο και τον μεγαλύτερο παραγωγό ψαριών στη Μεσόγειο, με την υποστήριξη σύγχρονων παραγωγικών εγκαταστάσεων σε Ελλάδα και Ισπανία, στις οποίες πραγματοποιούνται πρόσθετες επενδύσεις, της τάξεως των 25 εκατ. ευρώ το 2021. Η AVRAMAR απασχολεί περισσότερους από 2.300 υπαλλήλους σε Ελλάδα και Ισπανία και εμπορεύεται τέσσερα μεσογειακά είδη (λαβράκι, τσιπούρα, λαβράκι και λυθρίνι) σε τριάντα χώρες.
Επιπλέον, ο ελληνικός όμιλος ιχθυοκαλλιεργειών Γαλαξίδι Θαλάσσιες Καλλιέργειες Α.Ε. ίδρυσε το 2019 θυγατρική επιχείρηση με επωνυμία «ACUIDELTA SL» με έδρα την περιοχή L ́Ametlla de Mar, στην Ταρραγόνα, με σκοπό την παραγωγή, μεταποίηση, εμπορία και διανομή θαλάσσιων μεσογειακών ιχθύων στην Ισπανία, με σχεδιαζόμενη παραγωγική δυναμικότητα της τάξεως των 2.000 τόνων ετησίως. Το 2021 η εταιρεία ξεκίνησε την παραγωγή τσιπούρας και λαβρακίου, ενώ μέχρι το τέλος του 2021 πραγματοποίησε επενδύσεις ύψους περίπου 3 εκατ. ευρώ για την κατασκευή πλωτών εγκαταστάσεων και έως το τέλος του 2022 αναμενόταν να πραγματοποιήσει επενδύσεις ύψους περίπου 5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή σύγχρονου συσκευαστηρίου νωπών ιχθύων, πλωτών εγκαταστάσεων, καθώς και πρόσθετού πλωτού και χερσαίου εξοπλισμού.
Επιπλέον, το 2022 ο ισπανικός όμιλος ιχθυοκαλλιεργειών από την Γαλικία (Vigo) και βασικός προμηθευτής της μεγαλύτερης αλυσίδας σούπερ μάρκετ της χώρας, Mercadona, που φέρει την επωνυμία Grupo Profand απέκτησε πλειοψηφικό μερίδιο στον σημαντικό ελληνικό όμιλο ιχθυοκαλλιεργειών, Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς, ο οποίος ειδικεύεται στην εκτροφή και διανομή ιχθυηρών μέσω τεσσάρων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας που διαθέτει και με παρουσία σε μεσογειακές χώρες.