Η ταχεία εξέλιξη των ερπετών στη Γη πυροδοτήθηκε πιθανώς από σχεδόν 30 εκατομμύρια χρόνια ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας πριν περίπου 270 έως 240 εκατομμύρια χρόνια. Η εποχή των ερπετών υπήρξε ουσιαστικά γέννημα της κλιματικής αλλαγής και όχι μιας προηγηθείσας μαζικής εξαφάνισης των θηλαστικών και άλλων ζώων, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις επιστημόνων από τις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ Τιάγκο Σιμόες του Τμήματος Οργανισμικής και Εξελικτικής Βιολογίας και του Μουσείου Συγκριτικής Ζωολογίας του αμερικανικού Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «Sciences Advances», μελέτησαν τις μαζικές εξαφανίσεις ειδών στη Γη σε βάθος χρόνου και τον ρόλο που η κλιματική αλλαγή μπορεί να έπαιξε σε αυτές, οδηγώντας με τη σειρά της σε αλλαγές στην εξέλιξη νέων ειδών.
Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η σειρά κλιματικών κρίσεων μεταξύ της Πέρμιας και της Τριαδικής γεωλογικής περιόδου, οι οποίες συνέβησαν πριν 265 έως 230 εκατομμύρια χρόνια. Αυτές οι σημαντικές κλιματικές αλλαγές σχετίζονται με δύο από τις μεγαλύτερες μαζικές εξαφανίσεις ειδών στην ιστορία του πλανήτη, την πρώτη πριν 261 εκατ. χρόνια και τη δεύτερη πριν 252 εκατ. χρόνια.
Η τελευταία, η οποία εξαφάνισε το 86% όλων των ειδών παγκοσμίως, ξεκίνησε πιθανότατα από δύο γιγάντιες καταστροφικές ηφαιστειακές εκρήξεις, που οδήγησαν σε άνοδο της θερμοκρασίας έως και 30 βαθμούς Κελσίου, λόγω της έκλυσης τεράστιων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Παρόλο που οι προσκρούσεις αστεροειδών που εξαφάνισαν τους δεινόσαυρους, είναι πιο διάσημες, στην πραγματικότητα οι εν λόγω κατακλυσμικές ηφαιστειακές εκρήξεις ήταν από τα πιο καταστροφικά συμβάντα στην ιστορία της Γης. Ο πλανήτης μας ήδη βρισκόταν σε τροχιά ανόδου της θερμοκρασίας του, αλλά οι εκρήξεις πυροδότησαν μια ακόμη πιο γρήγορη άνοδο της θερμοκρασίας που κράτησε τουλάχιστον 20 εκατομμύρια χρόνια.
Η τελευταία μαζική εξαφάνιση ειδών κατά το τέλος της Πέρμιας περιόδου σηματοδότησε μια νέα εποχή στην ιστορία της Γης, κατά την οποία τα ερπετά έγιναν η κυρίαρχη ομάδα ζώων στην ξηρά. Στη συνέχεια, κατά την Τριαδική περίοδο (πριν 252-200 εκατομμύρια χρόνια), τα ερπετά εξελίχθηκαν με ταχείς ρυθμούς, δημιουργώντας μια έκρηξη ποικιλότητας διαφορετικών ειδών τους, επηρεάζοντας σημαντικά την ανάπτυξη νέων οικοσυστημάτων.
Τα ερπετά ήταν ακόμη σχετικά σπάνια στη διάρκεια της Πέρμιας περιόδου, όμως στη διάρκεια της Τριαδικής σημείωσαν πραγματική έκρηξη σε αριθμό ειδών, μορφολογική ποικιλία και ικανότητες. Τότε, μεταξύ άλλων, εμφανίστηκαν οι πρώτοι κροκόδειλοι, σαύρες, χελώνες κ.α.
Μέχρι τώρα οι περισσότεροι παλαιοντολόγοι πίστευαν ότι αυτή η γρήγορη εξέλιξη και διαφοροποίηση των ερπετών οφειλόταν στην εξαφάνιση των ανταγωνιστικών ειδών. Όμως η νέα μελέτη αποδίδει την κυριαρχία των ερπετών όχι στις μαζικές εξαφανίσεις που εξάλειψαν τους ανταγωνιστές τους, αλλά στη σταθερή άνοδο των παγκοσμίων θερμοκρασιών ήδη πριν το τέλος της Πέρμιας περιόδου, ξεκινώντας πριν τουλάχιστον 270 εκατ. χρόνια. Στο πλαίσιο μιας μακρόχρονης πορείας κλιματικών αλλαγών και κρίσεων που διήρκεσαν δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, τα ερπετά έγιναν πανταχού παρόντα στη Γη.
«Βασικά ή άνοδος των παγκόσμιων θερμοκρασιών πυροδότησε όλα αυτά τα διαφορετικά μορφολογικά πειράματα, μερικά από τα οποία πήγαν πολύ καλά και επιβίωσαν για εκατομμύρια χρόνια μέχρι σήμερα, ενώ άλλα εξαφανίστηκαν μετά από λίγα εκατομμύρια χρόνια», δήλωσε ο Σιμόες.
Η μελέτη δείχνει πώς μια μεγάλη ομάδα οργανισμών μπορεί να εξελιχτεί και να κυριαρχήσει λόγω της κλιματικής αλλαγής, κάτι άκρως σχετικό με τη σημερινή άνοδο των θερμοκρασιών. Μάλιστα, με δεδομένο ότι η σημερινή εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι περίπου εννέα φορές μεγαλύτερη από εκείνη πριν 250 εκατομμύρια χρόνια, ερωτηματικό αποτελεί τι είδους επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό μελλοντικά για την εξαφάνιση ή την εμφάνιση νέων κυρίαρχων ειδών.
«Οι μείζονες μεταβολές στην παγκόσμια θερμοκρασία μπορούν να έχουν δραματικές και ποικίλες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Η μελέτη μας δείχνει ότι οι αυξανόμενες θερμοκρασίες στη διάρκεια της Πέρμιας-Τριαδικής περιόδου οδήγησαν στην εξαφάνιση πολλών ζώων, μεταξύ άλλων πολλών προγόνων των θηλαστικών, αλλά επίσης πυροδότησαν την εκρηκτική εξέλιξη άλλων, ιδίως των ερπετών που τελικά κυριάρχησαν στην Τριαδική περίοδο», ανέφερε η αναπληρώτρια καθηγήτρια βιολογίας και παλαιοντολογίας Στεφανί Πιρς του Χάρβαρντ.
Η διεύθυνση για την επιστημονική δημοσίευση:
www.science.org/doi/10.1126/sciadv.abq1898