Σε καθοδικό κύκλο βρίσκονται οι τιμές των καταναλωτικών προϊόντων στα σούπερ μάρκετ και τον Ιούλιο. Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, Απόστολος Πεταλάς, αυτή τη στιγμή οι τιμές σε περισσότερα από 1.300 προϊόντα μαζικής κατανάλωσης που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ είναι φθηνότερες σε σχέση με ένα χρόνο πριν.
«Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι αποτέλεσμα της αποκλιμάκωσης των τιμών διεθνώς αλλά και των μέτρων που έχει λάβει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ακρίβειας» τονίζει ο κ. Πεταλάς και συμπληρώνει «η τάση αποκλιμάκωσης θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες της ΕΕ».
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) οι τιμές των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ τον Μάιο ήταν μειωμένες 1,25% κατά μέσο όρο σε ετήσια βάση. Την ίδια ώρα, από τις 23 κατηγορίες που εξετάστηκαν στο πλαίσιο της έρευνας, οι 14 κατέγραψαν μείωση και οι 9 αύξηση. Τον Ιούνιο, ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ ήταν αρνητικός της τάξης του -1,92% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Από τις 23 κατηγορίες που εξετάστηκαν οι 13 κατέγραψαν μείωση και οι 10 αύξηση. Αναφορικά με τον Ιούλιο, σύμφωνα με τον κ. Πεταλά, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθωρισμός στα σούπερ μάρκετ θα είναι αρνητικός πάνω από 2%.
Ο ίδιος μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ επισημαίνει ότι η κυβέρνηση έχει λάβει διάφορα μέτρα τα οποία, άλλα σε μεγαλύτερο και άλλα σε μικρότερο βαθμό, επηρέασαν θετικά την αποκλιμάκωση των τιμών. Σε αυτό το πλαίσιο, καθοριστικό ήταν το μέτρο της αποθάρρυνσης των ανατιμήσεων προϊόντων, όπως επίσης και οι αποφάσεις που ελήφθησαν για τα απορρυπαντικά, τα προϊόντα προσωπικής περιποίησης και τα καθαριστικά σπιτιού όπου με νομοθετική παρέμβαση μειώθηκε η προτεινόμενη τιμή πώλησης κατά 15%. «Και τα μέτρα της κυβέρνησης έχουν συνδράμει στην πτώση των τιμών στα σούπερ μάρκετ. Βεβαίως, βασικός λόγος αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού είναι οι διεθνείς τάσεις, διότι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού είναι ένα διεθνές και ευρωπαϊκό φαινόμενο» τονίζει ο κ. Πεταλάς.
Το ελληνικό καλάθι σούπερ μάρκετ στον χάρτη της ακρίβειας
Την ίδια ώρα, μελέτη της ΤτΕ αποκαλύπτει ότι η Ελλάδα είναι από τις ακριβότερες χώρες της Ευρωζώνης στα επώνυμα τυποποιημένα προϊόντα σούπερ μάρκετ με τις διαφορές να φτάνουν στο 129% στο ανθρακούχο νερό, στο 50% στον αλεσμένο καφέ ή στο 56% στο γάλα μακράς διαρκείας. Σύμφωνα με την μελέτη, κατά μέσον όρο, η Ελλάδα είναι ακριβότερη σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης κατά 10% σε μια γκάμα 41 κατηγοριών επώνυμων τυποποιημένων προϊόντων. Οι υψηλές τιμές αντανακλούν, όπως σημειώνεται στην μελέτη, σε μεγάλο βαθμό αυξημένη συγκέντρωση στην αγορά των προμηθευτών, όπου δραστηριοποιούνται μεγάλες πολυεθνικές οι οποίες προμηθεύουν την αγορά με εισαγόμενα προϊόντα, στρεβλώσεις στην αγορά της λιανικής, καθώς και διαφορές στις καταναλωτικές συνήθειες, όπως για παράδειγμα αγορά μικρών συσκευασιών.
Εστιάζοντας στα αποτελέσματα της μελέτης της ΤτΕ ο κ. Πεταλάς, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εκφράζει τον έντονο προβληματισμό του. Όπως σημειώνει, τα συμπεράσματα της μελέτης της ΤτΕ είναι σημαντικά διαφοροποιημένα και συγκρουόμενα σε σχέση με αντίστοιχη έρευνα του ΙΕΛΚΑ. «Τόσο η Ένωση όσο και το ΙΕΛΚΑ αποδεχόμαστε ότι η μελετητική ομάδα της ΤτΕ είναι εξαιρετική και το κύρος των ερευνών της πολύ αξιόπιστο. Ωστόσο, τα συμπεράσματα της μελέτης μάς προβληματίζουν. Η εντύπωση που έχουμε είναι ότι τα στοιχεία τα οποία έχει στη διάθεσή της η ΤτΕ είναι αρκετών ετών με αποτέλεσμα η μελέτη να μην καταλήγει σε ασφαλή συμπεράσματα. Επίσης, μας προβληματίζει η μεθοδολογία της προσέγγισης, εάν δηλαδή λαμβάνει υπόψη τις καταναλωτικές συνήθειες. Ένα ακόμα θέμα είναι η στάθμιση των κατηγοριών προϊόντων. Για παράδειγμα, η ΤτΕ στην έρευνα αναφέρει δύο κατηγορίες οι οποίες για τον Έλληνα καταναλωτή δεν έχουν σημαντικότητα. Η μία είναι το ανθρακούχο νερό και η άλλη είναι ο καφές φίλτρου. Πρόκειται για δύο κατηγορίες οι οποίες στην ελληνική αγορά δεν καταναλώνονται στον ίδιο βαθμό με το εξωτερικό. Επιπλέον, η ίδια μελέτη αναφέρει ότι το ελαιόλαδο στην Ελλάδα είναι πάμφθηνο σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης» υπογραμμίζει ο κ. Πεταλάς.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, σύμφωνα με τον κ. Πεταλά, το τελικό συμπέρασμα της μελέτης της ΤτΕ ότι οι τιμές στην Ελλάδα είναι κατά μέσο όρο περίπου 10% υψηλότερες σε σύγκριση με την Ευρωζώνη, είναι εκ διαμέτρου αντίθετο από την μελέτη του ΙΕΛΚΑ που χρησιμοποιεί επικαιροποιημένα στοιχεία, σταθμίζοντας τις κατηγορίες και χρησιμοποιώντας ως δείγμα ένα πλήθος προϊόντων. Μάλιστα, ο ίδιος ανέφερε ότι η ΕΣΕ έχει ζητήσει να πραγματοποιηθεί συνάντηση με την ερευνητική ομάδα της ΤτΕ, προκειμένου να συζητηθούν όλα τα παραπάνω ζητήματα. Η συνάντηση θα γίνει στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Σημειώνεται ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση του ΙΕΛΚΑ που πραγματοποιήθηκε την 'Ανοιξη του 2024 παρουσιάζει τα αποτελέσματα οργανωμένης έρευνας σύγκρισης τιμών (που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σούπερ μάρκετ) σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σούπερ μάρκετ) στην Ελλάδα και αντίστοιχα στην Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο , στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στη Γερμανία και στη Ρουμανία. Η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.
Για την ανάλυση συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 43 κατηγορίες προϊόντων και συγκεκριμένα 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, 18 υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον 11/2022 και 5 υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον 3/2023. Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 6.000 τιμών προϊόντων και 40 διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις οκτώ χώρες συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι και οι πέντε χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 24% η Γερμανία, 20% η Γαλλία, 25% το Ηνωμένο Βασίλειο, 16% η Ιταλία, 7% η Πορτογαλία, ενώ η Ισπανία και Ρουμανία είναι αρκετά κοντά με την Ελλάδα αλλά ακριβότερες κατά 5% και 1% αντίστοιχα.
Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές τις πραγματικές τιμές των προϊόντων σούπερ μάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι και οι έξι χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γερμανία κατά 31%, η Γαλλία κατά 28%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 33%, η Ιταλία κατά 24%, η Ισπανία κατά 12% η Πορτογαλία κατά 10% και η Ρουμανία κατά 6%. Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), την Γερμανία (7%) και την Ρουμανία (9%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 13%, στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Αυξημένος ο τζίρος στα σούπερ μάρκετ το πρώτο εξάμηνο
Το πρώτο εξάμηνο του 2024 ο τζίρος του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (καταστήματα τροφίμων άνω των 100 τ.μ., Ηπειρωτική Ελλάδα, Κρήτη& Νησιά Ιουνίου & Αιγαίου) ήταν αυξημένος κατά 3,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή χρονική περίοδο. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία αγοράς της NielsenIQ (στοιχεία YTD έως 30 Ιουνίου 2024), καθοριστικά για αυτή την αύξηση είναι τα ταχυκίνητα καταναλωτικά προϊόντα που αποτελούν το 70% των πωλήσεων του οργανωμένου λιανεμπορίου και αναπτύσσονται κατά 3,6%. Από τα στοιχεία της NielsenIQ προκύπτει ότι η ζήτηση είναι αυτή που οδηγεί την ανάπτυξή των ταχυκίνητων καταναλωτικών (3,3%), καθώς η μέση τιμή καλαθιού αυξάνεται το πρώτο εξάμηνο του έτους οριακά μόνο κατά 0,3%. Τα ποσοστά ανάπτυξης της μέσης τιμής αποκλιμακώνονται μήνα με τον μήνα: Η εξαμηνιαία αύξηση προέρχεται μονάχα από το πρώτο τρίμηνο (+1,0% σε σχέση με το αντίστοιχο του 2023), ενώ το δεύτερο καταγράφεται μια αποπληθωριστική πορεία (-0,5%).
Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι μόνο στις υπερ-κατηγορίες των τυποποιημένων τροφίμων υπάρχει ανάπτυξη της μέσης τιμής τους (+1,2%), ενώ στις υπερ-κατηγορίες των μη τροφίμων υπάρχουν πλέον αποπληθωριστικές τάσεις, σε σχέση με ένα χρόνο πριν, με τα προϊόντα φροντίδας του σπιτιού να έχουν μειώσει τη μέση τιμή τους κατά -4,6%, καθώς και τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής και ομορφιάς κατά -3,2%.
Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, έχοντας αυξήσει τα επίπεδα των πωλήσεών τους σε αξία κατά 4,7% και φτάνοντας, για το πρώτο εξάμηνο του 2024, σε ένα μερίδιο αγοράς της τάξης του 25%. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (Private Labels) στο σύνολό τους παρουσίασαν αξιοσημείωτη μείωση της μέσης τιμής τους κατά -2%, με τους πωλούμενους όγκους αυτών να αυξάνονται κατά 6,7% και να κερδίζουν περισσότερο χώρο στο καλάθι του νοικοκυριού.
Την ίδια στιγμή, η προωθητική ένταση συνεχίζει να είναι ιδιαίτερα υψηλή, ωστόσο παρέμεινε κατά βάση σταθερή σε σχέση με το σύνολο του 2023, στο 68,6%.Αξίζει να σημειωθεί και στο σημείο αυτό ότι στις κατηγορίες του μη τρόφιμου υπήρξε υποχώρηση του ποσοστού των προϊόντων, που πωλούνται υπό κάποιου είδους προωθητική ενέργεια, όπως τις καταγράφει η NielsenIQ.
Την ίδια στιγμή, σταθερή θέση στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών κατέχει το online κανάλι των σούπερ μάρκετ, με τα ελληνικά νοικοκυριά να συνεχίζουν να επιλέγουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα για τις ανάγκες τους. Σύμφωνα με το report που δημοσίευσε η Convert Group, για το πρώτο μισό του 2024, η αύξηση του τζίρου των Online Super Market ήταν 7% και άγγιξε τα 164 εκατ. ευρώ σε τιμές λιανικής συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, χωρίς όμως να περιλαμβάνονται Q-Commerce παίκτες με δικές τους αποθήκες όπως eFood Market & Wolt Market που κερδίζουν συνεχώς μερίδιο στην ελληνική αγορά.
Αξιοσημείωτη είναι επίσης η αύξηση τεμαχίων ανά καλάθι, κατά 6%, δηλαδή οι καταναλωτές τοποθέτησαν 34 αντί 32 τεμάχια στην ηλεκτρονική παραγγελία τους σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023. Η μέση αξία των αγαθών που αγοράστηκαν online αυξήθηκε κατά 3% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, όπου είχε παρατηρηθεί αύξηση 9% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022
Σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 οι κατηγορίες που αυξήθηκαν σε αξία (Euro) online αγορών το πρώτο εξάμηνο του 2024 ήταν: +15% σε ποτά και αναψυκτικά, +14% σε προϊόντα για κατοικίδια, +10% σε κατεψυγμένα τρόφιμα ενώ τα συσκευασμένα τρόφιμα αυξήθηκαν σε αξία (Euro) online αγορών κατά 7%.
Παρατηρήθηκε επίσης ότι το ποσοστό της δαπάνης που πηγαίνει σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας αποτελεί το 15% του συνόλου των online αγορών που πραγματοποιήθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2024. Σημειώνεται ότι η Παρασκευή αποτέλεσε την πιο δημοφιλή ημέρα για τα οnline ψώνια του νοικοκυριού, αφού το 16,8% των συνολικών παραγγελιών έγιναν την συγκεκριμένη ημέρα.