Χωρίς κρατικούς περιορισμούς φαίνεται ότι θα συνεχίσει τις δραστηριότητές της στην ευρωπαϊκή αγορά η πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης κατοικιών Airbnb, καθώς ο γενικός εισηγητής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έκρινε ότι η Airbnb παρέχει υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας και όχι κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, άρα δεν απαιτείται να λαμβάνει άδεια λειτουργίας από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Το πόσο ελεύθερα μπορεί να δραστηριοποιείται στην ευρωπαϊκή αγορά η Airbnb είναι ένα μεγάλο και αναπάντητο, ως τώρα, ερώτημα. Ιδιαίτερα μετά την ιστορική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την Uber, όπου κρίθηκε ότι η εταιρεία παρέχει υπηρεσίες μεταφοράς και πρέπει να αδειοδοτείται από τις εθνικές αρχές σαν εταιρεία του κλάδου μεταφορών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, ανάλογα με τη νομοθεσία κάθε κράτους, για τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων της.
Ο γενικός εισηγητής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, Ματσιέι Τσιπιούναρ (Maciej Szpunar), που είχε καθορίσει με την εισήγησή του την πορεία της Uber στην ευρωπαϊκή αγορά, ανοίγοντας το δρόμο για την επιβολή ρυθμιστικού πλαισίου από τις εθνικές κυβερνήσεις, ξεκαθαρίζει με την εισήγησή του, που δημοσιεύθηκε χθες, ότι η Airbnb δεν πρέπει να υπαχθεί σε εθνικούς ρυθμιστικούς κανόνες, παρότι και αυτή, όπως και η Uber, εντάσσονται στη γενική κατηγορία εταιρειών της οικονομίας διαμοιρασμού (sharing economy).
Ο σύνδεσμος τουριστικών επιχειρήσεων της Γαλλίας, AhTop, έχει προσφύγει εναντίον της Airbnb στη γαλλική Δικαιοσύνη, υποστηρίζοντας ότι η αμερικανική εταιρεία προσφέρει κτηματομεσιτικές υπηρεσίες και πρέπει να υπαχθεί στη σχετική νομοθεσία, ώστε να λάβει άδεια λειτουργίας και να ρυθμισθεί η δραστηριότητά της με βάση τα ισχύοντα για τους μεσίτες ακινήτων.
Η Airbnb ισχυρίζεται ότι δεν παρέχει κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, αλλά υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας, οι οποίες ρυθμίζονται (με χαλαρό τρόπο) από το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διευκολύνει την παροχή τέτοιων υπηρεσιών σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά χωρίς αδειοδότηση σε εθνικό επίπεδο.
Έτσι, το θέμα κατέληξε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, που κλήθηκε να απαντήσει σε σχετικό προδικαστικό ερώτημα του γαλλικού δικαστηρίου. Ο γενικός εισηγητής, που κατά κανόνα καθορίζει και το περιεχόμενο της τελικής απόφασης του Δικαστηρίου, απέρριψε τις αιτιάσεις των τουριστικών επιχειρήσεων της Γαλλίας. Βασικό του κριτήριο είναι πόσο η Airbnb ασκεί έλεγχο στην οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα που ασκείται μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας της.
Με άλλα λόγια, το ερώτημα είναι αν η Airbnb ασκεί αυστηρό έλεγχο στις συναλλαγές μεταξύ όσων θέλουν να εκμισθώσουν κατοικίες και των φιλοξενούμενων, ή αν απλώς επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να έλθουν σε επαφή και να προχωρήσουν σε συναλλαγές, χωρίς να παρεμβαίνει στην ουσία της κάθε συναλλαγής. Στη δεύτερη περίπτωση, η Airbnb θα πρέπει να κατηγοριοποιηθεί ως εταιρεία της κοινωνίας της πληροφορίας, στην πρώτη ως μια κτηματομεσιτική εταιρεία.
Σύμφωνα με τον εισηγητή, ο γαλλικός νόμος για την αγορά κατοικίας δεν πρέπει να εφαρμοσθεί στην περίπτωση της Airbnb, καθώς η εταιρεία δεν ελέγχει τις συναλλαγές που γίνονται στην πλατφόρμα της, για παράδειγμα καθορίζοντας το ύψος του ενοικίου, ή επιβάλλοντας δικούς της όρους για την ακύρωση βραχυχρόνιων μισθώσεων. Επιπλέον, ο εισηγητής τονίζει ότι δεν τίθεται θέμα εξάρτησης των πελατών από την πλατφόρμα της Airbnb (μονοπωλιακή/ολιγοπωλιακή θέση), αφού οι ενδιαφερόμενοι έχουν μια μεγάλη αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων, προκειμένου να κάνουν τις επιλογές τους.
Αντίθετα, στην περίπτωση της Uber, ο ίδιος εισηγητής είχε κρίνει, προ διετίας, όταν είχαν προσφύγει εναντίον της οι οδηγοί ταξί της Ισπανίας, ότι η Uber λειτουργεί ως εταιρεία μεταφορών, επειδή ελέγχει την τιμολόγηση των υπηρεσιών, τον τόπο και το χρόνο παροχής των υπηρεσιών, αλλά και τα ποιοτικά πρότυπα που πρέπει να εφαρμόζουν οι οδηγοί. Το αποτέλεσμα, στην περίπτωση της Uber, ήταν ότι υποχρεώθηκε να λαμβάνει άδεια από κάθε εθνικό κράτος και να ασκεί τις δραστηριότητές της σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες, απασχολώντας μόνο νόμιμα αδειοδοτημένους οδηγούς.
Εάν, τελικά, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υιοθετήσει την εισήγηση για την Airbnb, η εταιρεία θα συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες μέσω της πλατφόρμας της στις αγορές της Ευρώπης και στην ελληνική αγορά, όπου, ως γνωστόν, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν εξελιχθεί, τα τελευταία χρόνια, σε παράγοντα με καταλυτική σημασία για την αγορά ακινήτων και τον τουρισμό.
Η ίδια η Airbnb μπορεί να μη χρειασθεί αδειοδότηση από την ελληνική κυβέρνηση και υπαγωγή σε εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο, όμως η συζήτηση για την επιβολή περιοριστικών ρυθμίσεων στις βραχυχρόνιες μισθώσεις συνεχίζεται με αρκετή ένταση και η κυβέρνηση προσανατολίζεται στη λήψη μέτρων που θα περιορίσουν τις μισθώσεις τύπου Airbnb για να μειωθούν οι στρεβλώσεις στο χώρο της ενοικίασης κατοικιών, που πλήττουν περισσότερο τους εισοδηματικά ασθενέστερους.
Πάγιο αίτημα των τουριστικών φορέων, επίσης, είναι η ρύθμιση των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων, ενώ ως πρότυπο τέτοιας ρύθμισης θεωρούν πολλοί τα μέτρα που έχουν ληφθεί στη Μαδρίτη, με περιορισμό της δυνατότητας βραχυχρόνιας μίσθωσης ενός ακινήτου μόνο έως 90 μέρες το χρόνο. Οι ιδιοκτήτες που προχωρούν σε βραχυχρόνιες μισθώσεις θεωρείται ότι ασκούν εμπορική δραστηριότητα για την οποία αδειοδοτούνται και φορολογούνται ανάλογα.