Πρωτογενές έλλειμμα ύψους 9,056 δισ. ευρώ παρουσίασε ο προϋπολογισμός στο δεκάμηνο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020 έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,261 δισ. ευρώ. Την ίδια περίοδο πέρυσι είχε σημειωθεί πρωτογενές πλεόνασμα 5,739 δισ. ευρώ.
Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα απο τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη ο οποίος δήλωσε ότι «τα φορολογικά έσοδα τον Οκτώβριο είχαν μείωση κατά 12,3%, κινήθηκαν συνεπώς καλύτερα σε σχέση με τον Σεπτέμβριο λαμβανομένων υπόψη των συνθηκών. Δηλαδή τις επιπτώσεις της πανδημίας στα έσοδα από τουρισμό που επηρεάζουν τον ΦΠΑ του τρίτου τριμήνου, την μείωση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και τα άλλα μέτρα που αποφάσισε η κυβέρνηση. Με δεδομένα τα έκτακτα υγειονομικά μέτρα περιμένουμε όμως σημαντική επιδείνωση των εσόδων στο επόμενο διάστημα, που θα απεικονίζεται στα στοιχεία για τα έσοδα το 2020 που θα καταγράφει ο υπό κατάθεση προϋπολογισμός».
Τεράστιο έλλειμμα
Σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, την περίοδο του Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020, παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού (γενική κυβέρνηση) ύψους 13,442 δισ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 987 εκατ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2020 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020 και πλεονάσματος 906 εκατ. ευρώ που είχε σημειωθεί το αντίστοιχο διάστημα του 2019.
Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 38,403 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 4,787 δισ. ευρώ ή 11,1% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020. Η σημαντική αυτή υστέρηση εσόδων, παρά τα αυξημένα έσοδα ΠΔΕ, οφείλεται κυρίως, στη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της υγειονομικής κρίσης, στην επίπτωση από τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπισή της, καθώς και στις αυξημένες επιστροφές φορολογικών εσόδων. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 42,984 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 4,009 δισ. ευρώ ή 8,5% έναντι του στόχου. Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 35,564 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 6,052 δισ. ευρώ ή 14,5% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2020. Ωστόσο, σε σύγκριση με τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις για την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020 που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Προϋπολογισμού (Draft Budgetary Plan - DBP) 2021, το οποίο κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 15 Οκτωβρίου 2020 και οι οποίες περιέχουν τις επιπτώσεις των μέτρων για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, τα έσοδα από φόρους είναι μειωμένα κατά περίπου 43 εκατ. ευρώ.
Οι λόγοι της υστέρησης
Η υστέρηση αυτή από το στόχο, εκτός από την επίπτωση της υγειονομικής κρίσης, οφείλεται κυρίως: α) Στη μείωση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος των νομικών προσώπων που έχουν πληγεί από τον COVID-19, β) Στην καταβολή του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων σε 8 μηνιαίες δόσεις αντί των 3 διμηνιαίων δόσεων που είχαν προβλεφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020, γ) Στην καταβολή του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων σε 8 μηνιαίες δόσεις αντί των 6 μηνιαίων δόσεων του στόχου.
Η ακριβής κατανομή μεταξύ των κατηγοριών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού θα πραγματοποιηθεί με την έκδοση του οριστικού δελτίου αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών.
Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 4,581 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 778 εκατ. ευρώ από το στόχο. Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 4,436 δισ ευρώ, αυξημένα κατά 1,681 δισ. ευρώ έναντι του στόχου.
Ειδικότερα, τον Οκτώβριο του 2020 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 4,899 δισ. ευρώ, μειωμένο κατά 72 εκατ. ευρώ σε σχέση με το μηνιαίο στόχο. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 5,393 δισ. ευρώ, μειωμένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 5 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 4,569 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 561 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2020. Ωστόσο, σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες μηνιαίες εκτιμήσεις που προκύπτουν από τα μεγέθη που περιέχονται στο DBP, τα έσοδα από φόρους είναι μειωμένα για το μήνα Οκτώβριο 2020 κατά 137 εκατ. ευρώ. Η υστέρηση αυτή από το στόχο εκτιμάται ότι οφείλεται κυρίως στα μειωμένα έσοδα από ΦΠΑ, της περιόδου Ιουλίου - Σεπτεμβρίου 2020, για τους υπόχρεους υποβολής τριμηνιαίων δηλώσεων, καθώς και στη μείωση της προκαταβολής του φόρου εισοδήματος των νομικών προσώπων που έχουν πληγεί από την πανδημία. Αντιθέτως, αυξημένα σε σχέση με το στόχο, εκτιμώνται τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ λόγω της παράτασης που δόθηκε για την πληρωμή της πρώτης και της δεύτερης δόσης μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Οι επιστροφές εσόδων του Οκτωβρίου 2020 ανήλθαν σε 494 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 67 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου (427 εκατ. ευρώ). Τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 606 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 524 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020 ανήλθαν στα 51,845 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 7,668 δισ. ευρώ έναντι του στόχου. Οι κυριότερες αιτίες της εμφανιζόμενης απόκλισης είναι: α) η δαπάνη αποζημίωσης ειδικού σκοπού λόγω της πανδημίας του COVID-19 (μισθωτών και επιστημόνων) ύψους περίπου 1,450 δισ. ευρώ, η οποία πληρώθηκε από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατηγορία μεταβιβάσεων), β) η δαπάνη ενίσχυσης επιχειρήσεων με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής ύψους περίπου 2,064 δισ. ευρώ, η οποία πληρώθηκε από το υπουργείο Οικονομικών (κατηγορία μεταβιβάσεων), γ) η δαπάνη έκτακτης επιχορήγησης προς τον ΕΦΚΑ και τον ΕΟΠΥΥ για την κάλυψη υστέρησης εσόδων από τις μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές λόγω της πανδημίας, ύψους 489 εκατ. και 263 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, δ) η δαπάνη επιχορήγησης προς τον ΕΦΚΑ για τα αναδρομικά ποσά των συνταξιούχων ύψους 1,4 δισ. ευρώ, ε) οι αυξημένες εκροές του ΠΔΕ κατά 2,279 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω των δαπανών για την αποζημίωση ειδικού σκοπού επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων ύψους 494 εκατ. ευρώ, για την επιδότηση τόκων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ύψους 186 εκατ. ευρώ, για το μέτρο της ενίσχυσης των επιχειρήσεων με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής ύψους 997 εκατ. ευρώ, για τη δράση ΤΕΠΙΧ ΙΙ ύψους 768 εκατ. ευρώ και για τη σύσταση ταμείου εγγυοδοσίας επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας του COVID-19 ύψους 1 δισ. ευρώ και στ) οι αυξημένες πληρωμές για τόκους κατά 181 εκατ. ευρώ. Με αντίρροπο χαρακτήρα κινήθηκε η υποεκτέλεση σε άλλες μείζονες κατηγορίες δαπανών, οι οποίες τροφοδοτήθηκαν με ανάλωση μέρους του αποθεματικού.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020 παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 κατά 9,383 δισ. ευρώ, με τη μεγαλύτερη αύξηση στο σκέλος του ΠΔΕ και στο σκέλος των μεταβιβάσεων, κυρίως λόγω των προαναφερόμενων αιτιών. Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού τον Οκτώβριο 2020 ανήλθαν στα 7,079 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 2,666 δισ. ευρώ έναντι του στόχου λόγω της υπερεκτέλεσης των μεταβιβάσεων λόγω COVID.