Νομικός γρίφος για δικαστές και εισαγγελείς γίνεται το θέμα των επικουρικών συντάξεων του προσωπικού της Εθνικής Τράπεζας. Από τις απαντήσεις που θα δώσουν, θα εξαρτηθούν άμεσα το βιοτικό επίπεδο τουλάχιστον 17.000 οικογενειών συνταξιούχων και οι απολαβές υπαλλήλων που θα συνταξιοδοτηθούν μελλοντικά. Παράλληλα θα επηρεασθούν σημαντικά οι οικονομικές επιδόσεις και η κερδοφορία της τράπεζας.
Δικαστές και εισαγγελείς καλούνται να αποφανθούν αν ο ΛΕΠΕΤΕ, ο φορέας που έδινε μέχρι τώρα τις επικουρικές συντάξεις στους απόμαχους της Εθνικής, είναι ασφαλιστικός οργανισμός, ή απλώς ένας λογαριασμός αποθεματικών που τον διαχειριζόταν με ευθύνη της η τράπεζα και έγινε ελλειμματικός – άρα πρέπει να συνεχίσει να καλύπτει τα ελλείμματα του.
Αν πουν ότι πρόκειται για ασφαλιστικό φορέα που δεν έχει υποχρέωση να τον χρηματοδοτεί η τράπεζα, θα ανακύψουν ζητήματα πολλαπλών παραβάσεων της ασφαλιστικής και της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, στις οποίες εμπλέκονται προηγούμενες διοικήσεις, εποπτικές αρχές, στελέχη της Κεφαλαιαγοράς και του Χρηματιστηρίου.
Θα ανακύψουν επίσης ευθύνες για τη διαχείριση των αποθεματικών του, η οποία έγινε με γνώμονα τη στήριξη της «μαμάς-τράπεζας» και οδήγησε σε καταστροφικά οικονομικά αποτελέσματα.
Ένα θέμα-«κουτί» για τους οικονομικούς εισαγγελείς, που θα χρειασθεί να ψάξουν και να αξιολογήσουν στοιχεία δεκαετιών, με τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να καταλήξουν σε οποιοδήποτε συμπέρασμα και ότι θα εκφέρουν απλώς νομικές κρίσεις.
Πολλαπλές παρενέργειες
Η πολύμηνη δικαστική διαμάχη συνεχίζεται, η τράπεζα δεν δίνει χρήματα για να πληρωθούν οι επικουρικές συντάξεις και η υπόθεση φθάνει τώρα στα χέρια των οικονομικών εισαγγελέων, μετά την κατάθεση μηνυτήριας αναφοράς από δεκάδες συνταξιούχους.
Είναι μια κίνηση που περιπλέκει την κατάσταση. Δεν πρόκειται να δώσει λύση στο πρόβλημα, αλλά θα έχει αναπόφευκτα πολλαπλές παρενέργειες σε νομικό και δικαστικό επίπεδο.
Οι οικονομικοί εισαγγελείς δεν μπορούν βέβαια να αποφανθούν αν η Εθνική Τράπεζα πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει, για να παίρνουν επικουρική σύνταξη οι συνταξιούχοι της. Καλούνται στην ουσία να ελέγξουν οικονομικά πεπραγμένα και να διαπιστώσουν αν γινόταν με σύννομο τρόπο η διαχείριση των διαθεσίμων και των αποθεματικών αυτού του ιδιότυπου ασφαλιστικού φορέα/λογαριασμού.
Εκλεισε την κάνουλα
Οι επικουρικές δίνονταν τα τελευταία 70 χρόνια από τον «Λογαριασμό Επικουρήσεως Προσωπικού Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος» (ΛΕΠΕΤΕ), ο οποίος παρακρατούσε προς τούτο εισφορές εργαζομένων. Οταν έγινε ελλειμματικός, η τράπεζα κάλυπτε τα ανοίγματα και οι συνταξιούχοι συνέχιζαν να παίρνουν κανονικά τις συντάξεις τους.
Αυτό γινόταν μέχρι πέρυσι τον Ιούλιο, όταν η Εθνική έκλεισε την κάνουλα. Υπό την πίεση των δανειστών, των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών και των ξένων μετόχων, η Διοίκηση της τράπεζας αποφάσισε να σταματήσει την επιχορήγηση.
Κατά την άποψη της, ο ΛΕΠΕΤΕ είναι ένας ιδιότυπος ασφαλιστικός φορέας και η τράπεζα δεν έχει καμία υποχρέωση να καλύπτει τα ελλείμματά του, επωμιζόμενη μάλιστα μια συνεχώς αυξανόμενη επιβάρυνση, δυσανάλογη προς την – τώρα χαμηλή έως ανύπαρκτη - κερδοφορία της.
Τα επιχειρήματα
Αφού εξάντλησαν μιά σειρά ενδίκων μέσων χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, οι συνταξιούχοι προσπαθούν τώρα να πιέσουν την τράπεζα, προκαλώντας την παρέμβαση των οικονομικών εισαγγελέων.
Το βασικό τους επιχείρημα:
• Αν ο ΛΕΠΕΤΕ είναι ένας απλώς λογαριασμός (όπως λέει και ο τίτλος του) όπου συγκεντρώνονται εισφορές επικουρικής ασφάλισης, η τράπεζα είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την κάλυψη των ελλειμμάτων του. Διότι είχε αναλάβει τη διαχείριση του και καρπώνονταν τα οφέλη από αυτήν, εγγυόμενη την καταβολή των επικουρικών βοηθημάτων.
• Αν είναι ασφαλιστικός φορέας, η διαχείριση των αποθεματικών και των διαθεσίμων του έπρεπε να γίνεται με τους κανόνες και τους περιορισμούς που ίσχυαν για τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Εν τοιαύτη περιπτώσει, η τράπεζα δεν είναι υποχρεωμένη να καλύπτει τα ελλείμματα, αλλά ευθύνεται για τα αποτελέσματα (τις ζημίες) από την εκτός κανόνων διαχείριση.
Δεν τηρήθηκαν οι κανόνες διαχείρισης
Όπως επισημαίνεται στη μηνυτήρια αναφορά, κατά τη διαχείριση των διαθεσίμων του ΛΕΠΕΤΕ δεν τηρήθηκε κανένας από τους βασικούς κανόνες που ορίζει η νομοθεσία για τους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν από το 2002:
• Οι ασφαλιστικοί φορείς μπορούν να επενδύουν σε μετοχές έως το 23% των διαθεσίμων τους.
• Για να υπάρχει διασπορά κινδύνου, δεν επιτρέπεται να τοποθετούν σε μία μετοχή πάνω από το 1/10 αυτού του ποσού.
Οι κανόνες αυτοί δεν τηρήθηκαν στην περίπτωση του ΛΕΠΕΤΕ – και οι συνταξιούχοι της Εθνικής ζητούν τώρα από τους εισαγγελείς να διερευνήσουν «τις πταίει».
Όπως αναφέρεται στη μηνυτήρια αναφορά, στο αποκορύφωμα της δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης, όταν άρχιζαν οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, ο «Λογαριασμός»/ασφαλιστικό Ταμείο έφθασε να έχει τοποθετημένο στη μετοχή της Εθνικής το 96%(!) των διαθεσίμων του.
Τον Ιανουάριο του 2011 κατείχε 6.681.560 μετοχές της Εθνικής, με κόστος αγοράς 6,30 ευρώ ανά μετοχή. Δύο χρόνια αργότερα τις ρευστοποίησε σε πολύ χαμηλότερη τιμή, για να μπει στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας. Δανείστηκε μάλιστα από την Εθνική για να αγοράσει επιπλέον μετοχές της.
Με τις ανακεφαλαιοποιήσεις και τα reverse split η αξία αυτής της τοποθέτησης εξανεμίστηκε. Υπολογίζεται ότι ο ΛΕΠΕΤΕ έχασε 50 εκατ. ευρώ.
Δικαστικός μαραθώνιος
Τα ελλείμματα του δεν οφείλονται βέβαια σ’ αυτές τις απώλειες, οι οποίες απλώς επιδείνωσαν την οικονομική κατάσταση του ιδιότυπου φορέα.
Το ζήτημα τώρα είναι ότι ο ΛΕΠΕΤΕ δεν μπορεί να πληρώσει επικουρικές συντάξεις, η Εθνική Τράπεζα αρνείται να καλύπτει τα ελλείμματα και χιλιάδες συνταξιούχοι έχουν περιέλθει σε δεινή οικονομική θέση.
Ο δικαστικός μαραθώνιος που έχει ξεκινήσει και η αναμενόμενη παρέμβαση των οικονομικών εισαγγελέων δεν φαίνεται ότι μπορεί να δώσουν λύση στο πρόβλημα.