Μία διαδραστική χαρτογραφική απεικόνιση της κατάστασης ανταγωνισμού των ακτοπλοϊκών διασυνδέσεων στην Ελλάδα ανέπτυξε η ομάδα Επιστήμης Δεδομένων της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ).
Το εργαλείο αυτό, όπως ανακοίνωσε η Επιτροπή, βασίζεται σε δημόσια διαθέσιμα δεδομένα και προσφέρει στους πολίτες μια λεπτομερή εικόνα των δρομολογιακών γραμμών που εξυπηρετούνται από διάφορες ακτοπλοϊκές εταιρείες και συνεπώς μία πρώτη εικόνα της δομής των συγκεκριμένων αγορών. Σε δεύτερο στάδιο η Επιτροπή θα εμπλουτίσει, μεταξύ άλλων, την πλατφόρμα και με δεδομένα τιμών (ανά μίλι) με επικαιροποίηση τρεις φορές το έτος, με σκοπό την καλύτερη παρακολούθηση της αγοράς και την αποτελεσματικότερη παρέμβασή της στις αγορές αυτές.
Η συγκεκριμένη προσπάθεια, όπως αναφέρεται, αποτελεί μέρος της συνολικότερης μεσοπρόθεσμης στρατηγικής της επιτροπής να αναπτύξει υποδομές παρακολούθησης των αγορών και προώθησης του ανταγωνισμού σε διάφορους κλάδους της οικονομίας.
Ειδικά στον κλάδο της ακτοπλοΐας και της νησιωτικής οικονομίας, η επιτροπή έχει αναπτύξει πολύμηνη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με το οποίο υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας τον Ιανουάριο 2021 και το οποίο προβλέπει συνεργασία με διάφορες δράσεις για την παρακολούθηση της λειτουργίας των σχετικών αγορών. Μέρος της συνεργασίας αυτής είναι και η ανάπτυξη της πλατφόρμας, η οποία στηρίχθηκε σε συλλογή στοιχείων από το μέλος της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Μαρκέλλα Γώτα και σε επεξεργασία των στοιχείων από την ομάδα Επιστήμης Δεδομένων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, καθώς και η σχετική με την ακτοπλοΐα δράση του προγράμματος «Ευφυής ερευνητική υποδομή για τη ναυτιλία, τις μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα (ENIRISST+).
Ποιες συνδέσεις έχουν μονοπωλιακή δομή
Καταρχήν, αναλύθηκαν οι γραμμές σε επιμέρους συνδέσεις στη βάση Προέλευση - Προορισμός (Π&Π) με ένα μοναδικό "ID Διαδρομής", το οποίο χρησιμοποιείται για να αναγνωριστεί σε ποιο ολοκληρωμένο δρομολόγιο ανήκει. Αυτή η διαδικασία θεωρείται ιδιαίτερα χρήσιμη για τον προσδιορισμό εάν ένα ταξίδι (Π&Π) προσφέρεται από περισσότερες εταιρείες ή εάν περιλαμβάνεται σε άλλα δρομολόγια. Κίνητρο για την πραγματοποίηση αυτής της διαδικασίας είναι η απάντηση στο ερώτημα "ποιες συνδέσεις έχουν μονοπωλιακή δομή" και η σήμανση με εύκολα αναγνώσιμο τρόπο των συνδέσεων αυτών στον διαδραστικό χάρτη.
Περαιτέρω, το εργαλείο που κατασκευάστηκε παρουσιάζει διάφορες πληροφορίες για κάθε δρομολόγιο, όπως την εταιρεία που το εκτελεί, τον τύπο του πλοίου, την προέλευση και τον προορισμό, τον αριθμό των εταιρειών που εξυπηρετούν τη διαδρομή, καθώς και τον αριθμό των δρομολογίων που περιλαμβάνουν αυτή τη διαδρομή. Παρέχονται επίσης πληροφορίες για την κίνηση του λιμένα προέλευσης και προορισμού, καθώς και για το εάν το δρομολόγιο εκτελείται στο πλαίσιο συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας (άγονες γραμμές) και εάν υπάρχει ανώτατο όριο τιμής. Επί του παρόντος, το εργαλείο λειτουργεί πιλοτικά με δεδομένα του 2022, ενώ πρόκειται να επικαιροποιηθεί και να εμπλουτιστεί με νέα δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τις τιμές και την ποιότητα των υπηρεσιών, με την ολοκλήρωση του προγράμματος ENIRISST+. Επισημαίνεται δε ότι το πρόγραμμα ENIRISST+ του Πανεπιστημίου Αιγαίου προβλέπει δραστηριότητες εκπαίδευσης και κινητοποίησης χρηστών για θέματα ακτοπλοΐας και ανταγωνισμού στα νησιά (citizen science), στο πλαίσιο του οποίου έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο εργαστήρια, στη Χίο και την Αστυπάλαια, ενώ ολοκληρώνεται η διαδικτυακή εφαρμογή αξιολόγησης των ακτοπλοϊκών ταξιδιών από τους επιβάτες».
Ήδη στον σχετικό χάρτη που υπάρχει στην ηλεκτρονική σελίδα της επιτροπής, φαίνονται όλα τα δρομολόγια που είναι διαθέσιμα με βάση τα στοιχεία του 2022. Στο δεξί μέρος της εικόνας ο χρήστης μπορεί να επιλέξει φίλτρα ώστε να εστιάσει στο δρομολόγιο ή λιμάνι που τον ενδιαφέρει. Με το φίλτρο Full Route, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει ένα ή και περισσότερα συγκεκριμένα δρομολόγια προς απεικόνιση, ενώ με τα φίλτρα Origin και Destination μπορεί να εμφανίσει μόνο δρομολόγια που ξεκινούν και καταλήγουν στο επιλεγμένο λιμάνι, αντίστοιχα. Επιπλέον, το φίλτρο Group επιτρέπει την εστίαση σε δρομολόγια που εξυπηρετούνται από έναν μόνο όμιλο. Με το φίλτρο Pricing μπορεί να γίνει επιλογή των ενώσεων (Λιμάνι Α - Λιμάνι Β) που έχουν (ή όχι) ελεύθερη τιμολόγηση, ενώ με το φίλτρο Subsidy εμφανίζονται ενώσεις που είναι επιδοτούμενες. Τέλος, ο χρήστης μπορεί να εμφανίσει τις ενώσεις που εξυπηρετούνται από μία ή πολλαπλές εταιρείες.
Για παράδειγμα, μπορεί να γίνει επιλογή μόνο των απευθείας δρομολογίων από Πειραιά, και σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζεται ένα συγκεκριμένο δρομολόγιο. Με κόκκινο χρώμα διακρίνονται τα απευθείας δρομολόγια που εξυπηρετεί μόνο ένας όμιλος. Τέλος, με το πέρασμα του ποντικιού εμφανίζονται οι λεπτομερείς πληροφορίες της ένωσης, όπως (α) όλες οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται, (β) το πλήθος των δρομολογίων που περιλαμβάνουν τη συγκεκριμένη ένωση, και (γ) τα μοναδικά δρομολόγια από τα αποτελέσματα του (β).