Η ζωή έχει πολλά απρόσμενα. Μερικά από αυτά μας αρέσουν –όπως το να βρούμε ένα 50ευρω στο πεζοδρόμιο- όμως αρκετά άλλα δεν μας αρέσουν καθόλου. Κάποιες φορές τα απρόσμενα μπορεί να είναι πολύ σοβαρά, όπως η απώλεια της εργασίας μας ή μία ασθένεια. Και όλοι ξέρουμε ότι τέτοιου είδους απρόσμενα μπορεί να είναι πάρα πολύ οδυνηρά. Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο σε τέτοιες στιγμές, είναι να μπορούμε να βασιστούμε στην ικανότητά μας να σκεφτόμαστε δημιουργικά και να λύνουμε προβλήματα.
Ωστόσο, όπως οι περισσότεροι ξέρουμε εμπειρικά και πλέον έχουν αποδείξει και έρευνες, τα έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος, ο θυμός και η σύγχυση, κάνουν το εκτελεστικό δίκτυο του εγκεφάλου μας –το οποίο είναι υπεύθυνο για τη λύση προβλημάτων- να συστέλλεται και να λειτουργεί λιγότερο αποτελεσματικά. Από την άλλη πλευρά, τα ευχάριστα συναισθήματα βοηθούν τον εγκέφαλο να γεννά πιο δημιουργικές λύσεις.
Λοιπόν, πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τα «χαστούκια» της ζωής;
Αν και δε μπορούμε να ελέγξουμε τον ερχομό απρόσμενων καταστάσεων, έχουμε τον έλεγχο του τρόπου που ανταποκρινόμαστε σε αυτές –και αυτό μπορεί να κάνει όλη τη διαφορά στο πως αισθανόμαστε και πως τελικά διαχειριζόμαστε τις οδυνηρές καταστάσεις. Πιο κάτω θα δούμε τέσσερις τρόπους που μας βοηθούν να «επιβιώσουμε» τις πολύ στρεσογόνες καταστάσεις και ίσως ακόμα και να βγούμε από αυτές κερδισμένοι:
1. Παύση πριν τη δράση
Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ αντίδρασης και ανταπόκρισης. Η αντίδραση προέρχεται από ένα αυτοματοποιημένο τμήμα του εγκεφάλου, είναι σχεδόν σαν αντανακλαστικό. Οι αντιδράσεις είναι πολύ γρήγορες και ειδικά όταν αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε με κάποιο τρόπο. Από την άλλη πλευρά, η ανταπόκριση είναι κάτι που επιλέγουμε συνειδητά, βασιζόμενοι σε μία πιο προσεκτική αξιολόγηση της κατάστασης.
Πως: Για τους περισσότερους από εμάς, το να κάνουμε μία παύση και να πάρουμε μερικές βαθιές (κοιλιακές) αναπνοές, μετρώντας αντίστροφα από το 10, μπορεί να μας βοηθήσει να ανακόψουμε μία αντίδραση, για χρόνο αρκετό ώστε να επιλέξουμε μία καλύτερη ανταπόκριση. Εάν είσαι οπτικός τύπος μπορείς ακόμα και να φανταστείς ότι παίρνεις στο χέρι σου «το τηλεκοντρόλ της κατάστασης» και πατάς το pause (το κουμπί της παύσης). Ο διαλογισμός σε τακτική βάση είναι άλλος ένας τρόπος που βοηθάει πολύ την ικανότητά μας να κάνουμε παύση πριν δράσουμε.
2. Μη συμπεραίνεις αμέσως ότι κάτι που δεν θέλεις είναι κακό
Οι περισσότεροι έχουμε την τάση να συμπεραίνουμε αμέσως μόλις μας συμβαίνει κάτι που δεν θέλαμε, ότι αυτό είναι κάτι κακό, που πιθανότατα θα καταλήξει σε κάτι ακόμα χειρότερο. Αυτός ο τρόπος σκέψης αναπόφευκτα μας κάνει να αισθανόμαστε απαίσια. Για τα περισσότερα πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε εξ αρχής εάν τελικά θα είναι θετικά ή αρνητικά για εμάς –και αυτό εν πολλοίς μπορεί να εξαρτάται από τον τρόπο που εμείς ανταποκρινόμαστε σε αυτά.
Συχνά οι απρόσμενες καταστάσεις μας ανοίγουν δρόμους προς νέες απρόσμενες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να χάσεις το αεροπλάνο για ένα ταξίδι που ήθελες πολύ να κάνεις, αλλά λόγω αυτού να γνωρίσεις τον «έρωτα της ζωής σου» σε μία επόμενη πτήση ή κάπου αλλού που βρέθηκες ακριβώς επειδή δεν πήγες αυτό το ταξίδι. Φαντάσου επίσης, ενώ εσύ είχες μπει στην αυτολύπηση επειδή έχασες την πτήση, μάθαινες ξαφνικά ότι... το αεροπλάνο έπεσε! Ή εάν λόγω της δουλειάς σου αναγκαστείς να μετακομίσεις σε μία άλλη πόλη: μπορεί εκεί να γνωρίσεις μία νέα σειρά από καλούς φίλους, να βρεις το σπίτι των ονείρων σου εκεί ή να βρεις μια δουλειά που δεν τολμούσες ως τότε να ονειρευτείς.
Πως: Επειδή δεν ξέρουμε ποτέ τι θα φέρει μία κατάσταση, αντί να συμπεραίνεις αμέσως ότι η κατάσταση είναι κακή, εξασκήσου να λες στον εαυτό σου «θα δούμε». Έπειτα προσπάθησε να κοιτάξεις μπροστά με αισιοδοξία.
3. Σχεδίασε με την προοπτική όλα να πάνε καλά
Πολλοί άνθρωποι ελπίζουν το καλύτερο, αλλά κάνουν σχέδια για το χειρότερο. Το πρόβλημα με αυτή τη στρατηγική είναι ότι δρούμε με βάση τις προσδοκίες μας, αλλά οι δράσεις μας δημιουργούν τις εμπειρίες μας. Εάν θέλεις μία καλή έκβαση, πρέπει να προγραμματίζεις βάσει αυτής, διότι αυτό θα σε οδηγήσει στις δράσεις που θα δημιουργήσουν θετικές εμπειρίες. Ένα απρόσμενο γεγονός είναι αυτό που δεν έχεις προγραμματίσει, ωστόσο αυτό δε σημαίνει ότι δε μπορείς να κάνεις σχέδια για να δημιουργήσεις την καλύτερη δυνατή έκβαση για την κατάσταση.
Πως: Τη στιγμή που διερωτάσαι τι μπορείς να κάνεις για να βελτιώσεις κάτι, έχεις κάνει το πρώτο βήμα στο να σχεδιάσεις μία καλή συνέχεια. Όταν βλέπεις μπροστά σου το σχέδιο του πως θα πάνε τα πράγματα καλύτερα, τότε και η δική σου εκτίμηση της κατάστασης αρχίζει να αλλάζει. Ανακτάς μία αίσθηση ελέγχου επί της κατάστασης και ως αποτέλεσμα αρχίζεις να αισθάνεσαι καλύτερα γι’ αυτή.
4. Εμπιστεύσου την ικανότητά σου να είσαι καλά
Οι περισσότεροι άνθρωποι περνάμε πάνω από μία δύσκολη κατάσταση στη ζωή μας –συνήθως πολύ περισσότερες. Σε κανέναν δεν αρέσει αυτό, αλλά οι περισσότεροι επιβιώνουμε από τέτοιες καταστάσεις και τις ξεπερνάμε.
Πως: Όταν βρίσκεσαι εν μέσω μίας τέτοιας δύσκολης κατάστασης, αντί να βιαστείς να συμπεράνεις ότι δεν θα πάει καλά, σκέψου τα τόσα άλλα δύσκολα στα οποία έχεις ανταπεξέλθει και ξεπεράσει και διερωτήσου αυτό: «Τι έκανα και κατάφερα να ξεπεράσω αυτές τις καταστάσεις;». Το να γνωρίζεις την αντοχή και τη δύναμή σου είναι σημαντικό για να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου.
Εάν το να εστιάσεις στις καλές ποιότητές σου δεν σου βγαίνει αυθόρμητα, τότε μπορείς να ρωτήσεις κάποιον που σε ξέρει καλά –αυτό θα σου δώσει ώθηση. Όταν ανακατευθύνεις την προσοχή σου από το πρόβλημα στη γνώση ότι είσαι σε θέση να το διαχειριστείς, τότε αυτόματα αρχίζεις να αισθάνεσαι καλύτερα.