Τα παρόν άρθρο εξηγεί, βάσει ιδιοτήτων μετάβασης, γιατί κατά τη διάρκεια της φάσης επιτάχυνσης μιας μετάβασης λαμβάνει χώρα μια άνθηση της αγοράς μετοχών, και ακολουθείται αναπόφευκτα από ένα κραχ στο στάδιο της σταθεροποίησης της μετάβασης.
Μεταβάσεις
Κάθε φάση παραγωγής, πολιτισμός ή άλλη εφεύρεση του ανθρώπου περνάει μέσα από μια διαδικασία μετασχηματισμού. Οι μεταβάσεις είναι διαδικασίες κοινωνικού μετασχηματισμού που καλύπτουν τουλάχιστον μια γενιά. Σε αυτό το άρθρο, θα χρησιμοποιούμε μια τέτοια μετάβαση για να παρουσιάσουμε τη θέση του σημερινού πολιτισμού μας και τις πιθανές επιδράσεις του στις τιμές των μετοχών.
Μια μετάβαση έχει τις εξής ιδιότητες:
• περιλαμβάνει μια διαρθρωτική αλλαγή του πολιτισμού ή ένα περίπλοκο υποσύστημα του πολιτισμού μας
• παρουσιάζει τεχνολογικές, οικονομικές, οικολογικές, κοινωνικο-πολιτισµικές και θεσµικές αλλαγές σε διαφορετικά επίπεδα που επηρεάζουν και ενισχύουν η μια την άλλη
• είναι το αποτέλεσμα αργών αλλαγών (αλλαγές σε προμήθειες) και γρήγορων δυναμικών σχέσεων (ροών)
Μια διαδικασία μετάβασης δεν καθορίζεται εξ’ αρχής. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάβασης, προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση. Μια μετάβαση δεν είναι στερεότυπη.
Τέσσερις φάσεις μετάβασης
Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι οι μεταβάσεις περνάνε μέσα από την «καμπύλη S». Μπορούμε να διακρίνουμε τέσσερις φάσεις:
1. μια πρώιμη φάση ανάπτυξης μιας δυναμικής ισορροπίας στην οποία η παρούσα κατάσταση δεν αλλάζει εμφανώς
2. μια φάση απογείωσης στην οποία η διαδικασία της αλλαγής ξεκινάει επειδή το σύστημα αρχίζει να μετατοπίζεται
3. μια φάση επιτάχυνσης στην οποία λαμβάνουν χώρα ορατές διαρθρωτικές αλλαγές μέσα από μια συσσώρευση κοινωνικο-πολιτιστικών, οικονομικών, οικολογικών και θεσμικών αλλαγών που επηρεάζουν η μια την άλλη. Σε αυτή τη φάση βλέπουμε διαδικασίες συλλογικής εκμάθησης, διάχυση και διαδικασίες ενσωμάτωσης
4. μια φάση σταθεροποίησης στην οποία επιβραδύνεται η κοινωνιολογική αλλαγή και επιτυγχάνεται σταδιακά μια νέα δυναμική ισορροπία
Ο κύκλος ζωής ενός προϊόντος περνάει επίσης από μια καμπύλη S. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει και μια πέμπτη φάση: η φάση εκφυλισμού κατά την οποία το κόστος αυξάνεται λόγω πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας και κατά την οποία ο παραγωγός θα αποσυρθεί στο τέλος από την αγορά.
Αν κοιτάξουμε στο παρελθόν, θα δούμε τρεις μεταβάσεις, που επίσης ονομάζονται βιομηχανικές επαναστάσεις και έλαβαν χώρα με πιο εκτεταμένες επιπτώσεις:
1. Η πρώτη βιομηχανική επανάσταση (1780 μέχρι περίπου 1850) - ατμομηχανή
2. Η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση (1870 μέχρι περίπου 1930) - ηλεκτρισμός, πετρέλαιο και αυτοκίνητο
3. Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση (1950 έως...) υπολογιστές και μικροεπεξεργαστές
Η εμφάνιση της άνθησης ενός χρηματιστηρίου
Στις φάσεις ανάπτυξης και εξέλιξης της βιομηχανικής επανάστασης, αναδύθηκαν πολλές νέες εταιρείες. Όλες αυτές οι εταιρείες πέρασαν, περισσότερο ή λιγότερο, από τον ίδιο κύκλο ταυτόχρονα. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης, οι εν λόγω νέες εταιρείες εμφανίστηκαν στις βιομηχανίες χάλυβα, πετρελαίου, αυτοκινήτων και ηλεκτρικών, και κατά την τρίτη βιομηχανική επανάσταση, οι νέες εταιρείες εμφανίστηκαν στις βιομηχανίες λογισμικού, συμβουλευτικές και επικοινωνιών. Κατά τη διάρκεια της φάσης επιτάχυνσης μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης, πολλές από αυτές τις εταιρείες έχουν την τάση να βρίσκονται στη φάση επιτάχυνσης του κύκλου ζωής τους, πάνω-κάτω, παράλληλα (διάγραμμα 1). Υπάρχει μια τεράστια αύξηση στην αναμενόμενη τιμή των μετοχών των εταιρειών στη φάση της επιτάχυνσης της ύπαρξής τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον οι μετοχές γίνονται πολύ ακριβές κατά την φάση της επιτάχυνσης μιας επανάστασης. Υπήρξε επίσης μια τεράστια αύξηση στην αναλογία τιμής-κερδών μετοχών μεταξύ του 1920 και 1930, στη φάση επιτάχυνσης της δεύτερης επανάστασης, και μεταξύ του 1990 και 2000, τη φάση επιτάχυνσης της τρίτης επανάστασης.
Η αύξηση της αναλογίας τιμής κερδών ενισχύεται επειδή πολλές εταιρείες αποφασίζουν ένα κατά τη διάρκεια της φάσης επιτάχυνσης της ύπαρξής τους. Ένα split μετοχής απαιτείται εάν η αγοραία αξία μιας μετοχής έχει γίνει πολύ μεγάλη, καθιστώντας την εμπορευσιμότητα ανεπαρκή. Ένα split αυξάνει την αξία των μετοχών, επειδή όταν είναι φτηνότερες υπάρχουν περισσότεροι πιθανοί επενδυτές. Μεταξύ του 1920 με 1930 έως και το 1990 με 2000 υπήρξαν τεράστιες ποσότητες σε split μετοχών που επηρέασαν θετικά την αναλογία τιμής-κερδών. Στη φάση επιτάχυνσης μιας επανάστασης, θα υπάρχει πάντα μια άνθηση της αγοράς.
Η συνέπεια της άνθησης της αγοράς είναι ένα κραχ
Η τρίτη βιομηχανική επανάσταση βρίσκεται σαφώς στην φάση κορεσμού και εκφυλισμού. Αυτή η φάση χαρακτηρίζεται από τον κορεσμό της αγοράς και απο αυξανόμενο ανταγωνισμό. Μόνο οι ισχυρότερες εταιρείες μπορούν να ανταγωνιστούν ή να ανταποκριθούν στον ανταγωνισμό (για παράδειγμα, οι εξαγορές των Oracle και Microsoft κατά τα τελευταία χρόνια). Αυτό τοποθετεί πολλές από τις νεοσυσταθείσες εταιρείες στη φάση σταθεροποίησης ή παρακμής του κύκλου ζωής τους, μειώνοντας τις δυνατότητες ανάπτυξής τους και την αναμενόμενη αξία των μετοχών τους. Αυτό σημαίνει ότι η αναλογία τιμής κερδών των μετοχών τους θα μειωθεί. Αυτή η τάση ξεκίνησε το 1930 κατά τη διάρκεια της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης και έχει αρχίσει να επαναλαμβάνεται από το 2000 και μετά.
Ανάλογα με τη συμπεριφορά των κεντρικών τραπεζών, το μέλλον θα δείξει κατά πόσον και με ποιο ρυθμό θα συνεχίσει να μειώνεται η αναλογία τιμής κερδών. Ο νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος του Αριστοτέλη ισχύει και για μια χρηματιστηριακή άνθηση, άλλα και για ένα κραχ.