Ύστερα από πολυετείς περιπέτειες, που τα οδήγησαν στο χείλος της καταστροφής, τα δύο μεγάλα ναυπηγεία της χώρας, Σκαραμαγκά και Ελευσίνας, μέσα στη χρονιά που πέρασε αναστήθηκαν, περνώντας στον έλεγχο, αντίστοιχα, του εφοπλιστή Γ. Προκοπίου και του Πάνου Ξενοκώστα (Onex). Στις αρχές του νέου έτους, όμως, θα κριθεί από τις αποφάσεις της κυβέρνησης ποιος από τους δύο νέους ιδιοκτήτες θα εξασφαλίσει την πρώτη «χρυσή» ανάθεση, δηλαδή το πρόγραμμα για την κατασκευή των νέων κορβετών του Πολεμικού Ναυτικού.
Οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν ενισχύσει αποφασιστικά τη στρατηγική σημασία των δύο ναυπηγικών μονάδων μέσα στο 2022. Η αυξανόμενη ένταση της τουρκικής απειλής οδήγησε την κυβέρνηση να επιταχύνει τα προγράμματα εξοπλισμού του Πολεμικού Ναυτικού και, μετά την πρώτη ανάθεση στη γαλλική Naval της κατασκευής εξολοκλήρου στη Γαλλία των νέων φρεγατών, αποφάσισε να θέσει ως βασικό όρο για την ανάθεση του προγράμματος των κορβετών τη συμπαραγωγή τους σε ελληνικά ναυπηγεία.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η προσπάθεια απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο αγωγών και η στροφή στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) δημιουργούν, την ίδια ώρα, νέες ανάγκες για συντήρηση και επισκευή πλοίων μεταφοράς LNG, αλλά και για πλατφόρμες FSRU, γεγονός που δυνητικά ανοίγει νέα και σημαντικά πεδία δραστηριότητας για τα ναυπηγεία. Προκοπίου και Ξενοκώστας έχουν καταρτίσει για τις δύο μονάδες νέα επιχειρησιακά σχέδια, που σε πολύ μεγάλο βαθμό βασίζονται σε αυτές τις εμπορικές δραστηριότητες, σε αντίθεση με το παρελθόν όπου κυριαρχούσαν τα προγράμματα του Ναυτικού.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το 2022 ήταν το έτος έναρξης της ανασυγκρότησης των δύο μεγάλων ναυπηγικών συγκροτημάτων με την προσέλκυση ενδιαφέροντος από ιδιώτες επενδυτές, ένας εκ των οποίων, ο Γ. Προκοπίου, με μεγάλη εμπειρία και εκτόπισμα στον χώρο της ναυτιλίας και με έναν από τους μεγαλύτερους στόλους πλοίων LNG, ενώ ο δεύτερος, Πάνος Ξενοκώστας, πιστώνεται την επανεκκίνηση και επιτυχή λειτουργία του τρίτου μεγαλύτερου ναυπηγείου, στο Νεώριο της Σύρου.
Σε ό,τι αφορά τον Σκαραμαγκά, ύστερα από αρκετά διαδικαστικά κωλύματα, αναμένεται στις αρχές του νέου έτους να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση των ναυπηγείων από τον Ειδικό Διαχειριστή στον νέο ιδιοκτήτη τους. Η εταιρεία Milina Enterprises Company Limited του κ. Προκοπίου ξεπέρασε στις αρχές Δεκεμβρίου το μεγάλο εμπόδιο που είχε εγερθεί από προσφυγή του Δήμου Χαϊδαρίου στα πολιτικά δικαστήρια κατά της μεταβίβασης. Το Συμβούλιο της Επικρατείας δημοσίευσε στις αρχές Δεκεμβρίου τις υπ΄ αριθμ. 2375 και 2376/2022 αποφάσεις του, με τις οποίες έκρινε ότι είναι αναρμόδιο να αποφανθεί επί της αντιδικίας του Δήμου Χαϊδαρίου και της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ), παραπέμποντας το θέμα στα πολιτικά δικαστήρια.
Παρότι οι διαδικασίες ενώπιον της Δικαιοσύνης πιθανότατα θα συνεχισθούν, η απόφαση του ΣτΕ επιτρέπει να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση έναντι του ποσού των 37,3 εκατ. που είχε προσφέρει η εταιρεία του Γ. Προκοπίου, χωρίς να υπάρχει πλέον αμφισβήτηση για την έκταση του ακινήτου που μεταβιβάζεται. Εξάλλου, το θέμα των χρεών προς τους εργαζόμενους έχει διευθετηθεί με σχετική τροπολογία που ήδη ψηφίσθηκε από τη Βουλή.
Έχοντας ως πλεονέκτημα το εξειδικευμένο προσωπικό του, το οποίο έχει μεγάλη εμπειρία σε έργα του Πολεμικού Ναυτικού, και με επενδύσεις που θα ξεπεράσουν τα 200 εκατ. ευρώ από τον νέο ιδιοκτήτη του, το ναυπηγείο βρίσκεται πλέον στο τελευταίο στάδιο της επαναλειτουργίας του. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει και η θεσμική δυνατότητα, εκτός από τις αμιγώς κατασκευαστικές του δραστηριότητες, να αναπτύξει και ένα σταθμό αεριοποίησης LNG (FSRU). Οι επενδύσεις θα προχωρήσουν με βάση το θεσμικό πλαίσιο για την ταχεία αδειοδότηση (fast track).
Το καλοκαίρι σε πλήρη λειτουργία τα Ναυπηγεία Ελευσίνας
Για τα Ναυπηγεία της Ελευσίνας, το 2022 ήταν η χρονιά που ξεπεράσθηκαν τεράστια και χρονίζοντα προβλήματα, που οδηγούσαν το ναυπηγικό συγκρότημα, από την εποχή ιδιοκτησίας Ταβουλάρη, στην οριστική κατάρρευση. Το τελευταίο βήμα που πρέπει να γίνει είναι να εγκριθεί από το δικαστήριο το σχέδιο εξυγίανσης που έχει συμφωνηθεί από τους πιστωτές, για το οποίο χρειάσθηκαν πολλές νομικές ντρίπλες, ώστε να διευθετηθεί το ζήτημα των χρεών προς το Πολεμικό Ναυτικό, κάτι που έγινε τελικά με νομοθετική ρύθμιση.
Το σχέδιο εξυγίανσης έχει κατατεθεί στο αρμόδιο δικαστήριο και η απόφασή του αναμένεται την άνοιξη, αλλά ήδη το ναυπηγείο έχει τεθεί σε μερική λειτουργία από την Onex και υποδέχθηκε τις τελευταίες εβδομάδες πλοία δύο σημαντικών Ελλήνων εφοπλιστών, του Πέτρου Παππά και του Ανδρέα Μαρτίνου για επισκευαστικές εργασίες, ενώ οι εργαζόμενοι έλαβαν τον πρώτο τους μισθό ύστερα από χρόνια και το δώρο των Χριστουγέννων από τη νέα ιδιοκτήτρια εταιρεία, ONEX Shipyards. Σε πλήρη επαναλειτουργία τα ναυπηγεία αναμένεται να τεθούν το καλοκαίρι.
Η Onex, έχοντας ήδη πετύχει δυναμική ανάπτυξη στα Ναυπηγεία της Σύρου, στοχεύει να κινηθεί στο ίδιο μοτίβο και στην Ελευσίνα, αναπτύσσοντας το εμπορικό κομμάτι, με επισκευές έως 200 πλοίων τον χρόνο, μεταξύ των οποίων και πλοία μεταφοράς LNG. Παράλληλα, στόχος είναι η δραστηριοποίηση στην παραγωγή των ειδικών πλατφορμών για υπεράκτια αιολικά, που βρίσκονται σε αρχικά στάδια ανάπτυξης στη χώρα μας. Μέρος της χρηματοδότησης του ναυπηγείου θα προέλθει από την αμερικανική αναπτυξιακή τράπεζα DFC, που θα εισφέρει περισσότερα από 100 εκατ. δολ.
Κλειδί οι κορβέτες
Την ευθύνη για το στρατιωτικό κομμάτι του ναυπηγείου έχει αναλάβει η ιταλική Fincantieri, που διεκδικεί, έχοντας απέναντί της τη γαλλική Naval, και την προμήθεια των νέων κορβετών του Πολεμικού Ναυτικού. Αυτό είναι και το σημείο εκκίνησης μιας σημαντικής επιχειρηματικής κόντρας στον τομέα των αμυντικών εξοπλισμών, από την έκβαση της οποίας θα κριθεί και ποιο από τα δύο μεγάλα ναυπηγεία θα ξεκινήσει τις δραστηριότητές του υπό νέα ιδιοκτησία παίρνοντας σαν «προίκα» μια από τις σημαντικότερες προμήθειες του Ναυτικού, το ύψος της οποίας θα ανέλθει σε 1,7 δισ. ευρώ.
Παρότι και από τις δύο πλευρές των νέων ιδιοκτητών τονίζεται ο σχεδιασμός για ανάπτυξη δραστηριοτήτων στο εμπορικό κομμάτι, με βάση τις οποίες θεωρητικά μπορούν και τα δύο ναυπηγεία να κατοχυρώσουν τη βιωσιμότητά τους, τα έργα του αμυντικού τομέα έχουν καίρια σημασία λόγω του μεγέθους τους, αλλά και των δυνατοτήτων που ανοίγουν στη μεταφορά τεχνογνωσίας από μεγάλους ευρωπαϊκούς οίκους.
Τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, που έχουν επιλεγεί ως εταίρος για τις κορβέτες από τη Naval, έχουν κατά παράδοση τον σημαντικότερο ρόλο στην κατασκευή και συντήρηση σκαφών του Ναυτικού και του Λιμενικού και διαθέτουν μόνιμες δεξαμενές 500 και 250 χιλιάδων τόνων, καθώς και τρεις μικρότερες πλωτές δεξαμενές (72 χιλιάδες, 60 χιλιάδες και 36 χιλιάδες τόνοι), όπως και κεκλιμένη ναυπηγική κλίνη για την καθέλκυση πλοίων ή τμημάτων αυτών. Τα Ναυπηγεία Ελευσίνας θέλουν να μπουν δυναμικά στη διεκδίκηση της σύμβασης για τις κορβέτες, όπως φαίνεται από τη συμφωνία που υπεγράφη πρόσφατα με τη Fincantieri για δημιουργία γραμμής κατασκευής και συντήρησης κορβετών.
Η κυβέρνηση, που θα πρέπει να κάνει και την τελική επιλογή προμηθευτή, άρα και του ελληνικού ναυπηγείου που θα πάρει θέση στο πρόγραμμα για τις κορβέτες, δεν έχει καταφέρει ως τώρα να λάβει τις οριστικές της αποφάσεις, παρότι αυτό αναμενόταν να γίνει μέσα στον Δεκέμβριο. Πληροφορίες κάνουν λόγο για δύο περίπου ισοδύναμες προτάσεις από Naval και Fincantieri με συμπαραγωγή δύο από τις τρεις κορβέτες στην Ελλάδα, οι οποίες έχουν δημιουργήσει συνθήκες εξαιρετικά σκληρού ανταγωνισμού για τη μεγάλη σύμβαση. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή που θα γίνει θα συμβάλει καθοριστικά στη δυναμική εκκίνηση εργασιών από το ναυπηγείο που θα την αναλάβει.