Ο Αντώνης Σαμαράς έχει μακρά πορεία στην πολιτική και έχει προσφέρει στον τόπο και στη Νέα Δημοκρατία. Δυστυχώς, όμως, στην ιστορική του διαδρομή ο πρώην πρωθυπουργός έχει αναλάβει πρωτοβουλίες που καθοδηγήθηκαν από μια εγωκεντρική αντίληψη της πολιτικής και αποδείχτηκαν εσφαλμένες και επιζήμιες για τη χώρα και την πολιτική του παράταξη.
Με την πολυσυζητημένη προχθεσινή ομιλία του στο Πολεμικό Μουσείο, ο κ. Σαμαράς επαναλαμβάνει σφάλματα του παρελθόντος.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΑΜΠΑΝΗ*
Υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η Νέα Δημοκρατία πέτυχε αυτό που δεν είχε καταφέρει όταν ανέλαβε την τύχη της χώρας υπό την ηγεσία Σαμαρά:
- Έβγαλε οριστικά τη χώρα από τη μεγάλη οικονομική κρίση και τη διεθνή επιτήρηση, εξάντλησε την πρώτη τετραετή θητεία της και επικράτησε θριαμβευτικά στις εκλογές του Ιουνίου 2023 με 41%.
- Η οικονομία έχει αναβαθμισθεί από τους οίκους αξιολόγησης στην επενδυτική βαθμίδα, που επιβεβαίωσαν την αποτελεσματική πολιτική της κυβέρνησης, ενώ έχει ενισχυθεί αποφασιστικά η διεθνής θέση της χώρας, που αναδεικνύεται ως πυλώνας σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Πικρίες, συγκρίσεις και αριθμοί
Με αυτά τα δεδομένα, δύσκολα να μπορεί να ανεκτή από οποιονδήποτε υποστηρικτή του κυβερνώντος κόμματος η επίθεση που εξαπέλυσε κατά της ηγεσίας του ένας πρώην πρόεδρος και πρωθυπουργός, με αφορμή το γεγονός ότι στις εκλογές όπου είχε τεθεί στόχος για ποσοστό τουλάχιστον 33%, τελικά η επίδοση ήταν χαμηλότερη.
Εκ της θέσεως του κ. Σαμαρά, αυτό που θα περίμενε κανείς μετά από μια εκλογική επίδοση κατώτερη των προσδοκιών, θα ήταν η άσκηση εποικοδομητικής κριτικής, αλλά με στήριξη του κόμματος και της ηγεσίας για να συνεχίσει το έργο της.
Φαίνεται, όμως, ότι ο κ. Σαμαράς δυσκολεύεται να συμβιβαστεί με το γεγονός ότι ένας ηγέτης της ΝΔ έχει πολύ καλύτερη πορεία από τη δική του, ή με το γεγονός ότι ο ίδιος έχει πάψει να έχει ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή και δεν μπορεί πλέον να καθοδηγήσει ιδεολογικά και πολιτικά το κόμμα και την κυβέρνηση. Επιχειρεί να κερδίσει μερικές στιγμές δημοσιότητας, ακόμη και με τρόπο που είναι φανερό ότι βλάπτει την παράταξη και σίγουρα δεν βοηθά στην άσκηση της διακυβέρνησης.
Πολιτικές σκοπιμότητες και προσωπικές εμπάθειες ώθησαν τον κ. Σαμαρά ακόμη και σε διανοητικές ακροβασίες, που δεν αντέχουν σε σοβαρή εξέταση. Είπε, για παράδειγμα, ότι το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών ήταν το χειρότερο στην ιστορία της ΝΔ σε αριθμό ψήφων. Η αριθμητική του κ. Σαμαρά δεν είναι εσφαλμένη, όμως η πολιτική αξιολόγηση των αριθμών γίνεται μέσα από παραμορφωτικούς φακούς.
Αναμφίβολα, ο αριθμός των ψήφων υπέρ της ΝΔ ήταν μικρός. Όμως, για πολλούς λόγους που δεν σχετίζονται άμεσα με την πολιτική της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη, αυτός ο μικρός αριθμός καταγράφηκε σε ευρωεκλογές με πρωτοφανώς υψηλό ποσοστό αποχής. Σε κάθε περίπτωση, οι ψηφοφόροι, ακόμη και αν θέλησαν να στείλουν μηνύματα δυσαρέσκειας στην κυβέρνηση, έδωσαν στη ΝΔ ένα ποσοστό που ξεπερνά το άθροισμα των ποσοστών του δεύτερου και τρίτου κόμματος και την διατήρησαν σε θέση κυριαρχίας στο πολιτικό σκηνικό.
Όμως, αν θέλει κανείς να αναζητήσει το χαμηλότερο ποσοστό της Νέας Δημοκρατίας, με τον χαμηλότερο αριθμό ψήφων στην ιστορία, θα πρέπει να ανατρέξει στην εποχή της αρχηγίας Σαμαρά. Όσο και αν ο ίδιος θα προτιμούσε να το ξεχάσει, στις εκλογές του 2012, με την οικονομία σε κατάρρευση και τους ψηφοφόρους σε απελπισία, η ΝΔ είχε αποσπάσει μόλις 18,85% με 1,19 εκατ. ψήφους (λίγο περισσότερες από αυτές που καταγράφηκαν στις ευρωεκλογές του Ιουνίου).
Μάλιστα, σε εκείνες τις εκλογές, για πρώτη φορά ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύθηκε σε πολύ μικρή απόσταση από τη ΝΔ (με ποσοστό 16,79%) και δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι η σκληρή αντιμνημονιακή πλατφόρμα Σαμαρά («δεν θα συναινέσω στο λάθος») ωφέλησε τελικά περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά τη ΝΔ.
Η "μετάλλαξη" και η δεξιά ταυτότητα
Ένας πολιτικός ηγέτης που έχει μια τόσο σοβαρή αποτυχία στο παθητικό του, αφού δεν κατάφερε σε μια τόσο δύσκολη στιγμή για τη χώρα να πείσει ότι η ΝΔ θα μπορούσε να δώσει τη λύση, φαίνεται τουλάχιστον παράδοξο να ασκεί «τοξική» κριτική στον διάδοχό του, που έχει επιτύχει μεγάλες εκλογικές νίκες και, το σπουδαιότερο, έχει επιτύχει στη διακυβέρνηση της χώρας.
Εξίσου παράδοξο είναι να ασκείται κριτική στον Κυριάκο Μητσοτάκη για την προσπάθειά του να διευρύνει τη βάση της ΝΔ στο κέντρο και στα δεξιά, όταν αυτή ακριβώς η προσπάθεια έχει επιτρέψει στο κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να είναι σήμερα κυρίαρχο στο πολιτικό σκηνικό.
Το ίδιο, άλλωστε, είχε επιτύχει και στα χρόνια του Κώστα Καραμανλή, με την πολιτική του «μεσαίου χώρου». Ουδέποτε η ΝΔ έχει καταφέρει να κυριαρχήσει στο πολιτικό σκηνικό με τη σκληρή δεξιά πολιτική γραμμή που εισηγείται ο Αντώνης Σαμαράς. Αντίθετα, όπως προαναφέραμε, το 2012, με αυτή τη σκληρή δεξιά γραμμή, ο κ. Σαμαράς έφερε το χειρότερο αποτέλεσμα σε βουλευτικές εκλογές στην ιστορία του κόμματος.
Το δις εξαμαρτείν
Η «τοξική» κριτική Σαμαρά δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Απορρέει από τις ιδιορρυθμίες του χαρακτήρα του, τις ίδιες ακριβώς που τον είχαν οδηγήσει το 1993 στη ρήξη με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και στην ανατροπή της κυβέρνησης της ΝΔ. Με την ασυμβίβαστη εμμονή του να μην καταλήξει η χώρα σε μια συμφωνία με εθνικό προσδιορισμό για τα Σκόπια (το όνομα Σλαβομακεδονία υπήρχε στο τραπέζι και θα μπορούσε να γίνει δεκτό), ο Αντώνης Σαμαράς δεν προκάλεσε μόνο την κατάρρευση της κυβέρνησης της ΝΔ, αλλά έγινε επιζήμιος για τη χώρα, δημιουργώντας ένα πρόβλημα που έγινε για πολλά χρόνια «αγκάθι» στην εξωτερική πολιτική.
Ο κ. Σαμαράς μοιάζει να ξεχνάει ότι η παράταξη φάνηκε εξαιρετικά γενναιόδωρη προς τον ίδιο, πολύ πιο γενναιόδωρη από όσο είναι σήμερα εκείνος προς την ηγεσία του κόμματος. Για την ανατροπή της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο Α. Σαμαράς έμεινε πολλά χρόνια μακριά από το κόμμα. Τελικά έγινε ξανά δεκτός και πήρε την ψήφο εμπιστοσύνης των μελών για να αναλάβει την ηγεσία.
Αντί να έχει συναίσθηση του ιστορικού σφάλματος του ’92, σήμερα στρέφεται εκ νέου κατά της ηγεσίας με «τοξική» κριτική, δημιουργώντας -ασχέτως αν αυτό είναι στις προθέσεις του- μια δυναμική διχασμού της παράταξης.
Για την πορεία του στην πολιτική ζωή της χώρας, ο Αντώνης Σαμαράς θα κριθεί από τον ιστορικό του μέλλοντος. Θα πρέπει να κατανοήσει, όμως, ότι σήμερα δεν μπορεί πλέον να καθοδηγήσει πολιτικά και ιδεολογικά το κόμμα, ούτε να διαμορφώσει την πολιτική της κυβέρνησης. Η ΝΔ του Μητσοτάκη έχει τα χαρακτηριστικά που της προσδίδει ο σημερινός αρχηγός, είναι ένα κεντροδεξιό κόμμα που απευθύνεται εξίσου στους κεντρώους και τους δεξιούς πολίτες και δεν πρόκειται να μεταμορφωθεί στο υπερσυντηρητικό κόμμα που θέλει να οραματίζεται ο Αντώνης Σαμαράς.
Οι ψηφοφόροι έχουν κρίνει τις δύο διαφορετικές εκδοχές του κόμματος με τρόπο που φαίνεται ότι ακόμη δεν έχει «χωνέψει» ο κ. Σαμαράς: Η ΝΔ του Σαμαρά δεν κατάφερε να ξεπεράσει το 30% (εκλογές Ιουνίου 2012), η ΝΔ του Μητσοτάκη έφθασε στο 41%.
Υ.Γ. Η κριτική που άσκησε ο Κώστας Καραμανλής στην κυβέρνηση, στο πλαίσιο της ίδιας εκδήλωσης όπου μίλησε και ο Αντώνης Σαμαράς, σίγουρα ήταν πιο προσεκτική, αν και με μια μάλλον κινδυνολογική αντίληψη για τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Θα προκαλούσε ίσως απορίες σε έναν ουδέτερο παρατηρητή, ο οποίος μπορεί να δει πιο καθαρά ποιά είναι σήμερα η θέση της χώρας στο διεθνές στερέωμα και στις συμμαχίες της Δύσης.
Μόνο ένα ερώτημα θα όφειλε να απαντήσει στους υποστηρικτές της ΝΔ ο πρώην πρωθυπουργός: Γιατί, άραγε, τέτοιες κριτικές παρεμβάσεις δεν έκανε ούτε μία φορά στα χρόνια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα; Μόνο για τον Κυριάκο Μητσοτάκη μπορεί να σπάει την (περιβόητη) σιωπή του ο Κώστας Καραμανλής;
* Οικονομολόγος, πρώην στέλεχος τραπεζών