Η δραματική αλλαγή συσχετισμών στη διαπραγμάτευση, με την ανάληψη πρωταγωνιστικού ρόλου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την υποβάθμιση της Κομισιόν σε ρόλο παρατηρητή, απομακρύνει ακόμη και την τεχνική συμφωνία (staff level agreement) για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης, ενώ ακόμη πιο απόμακρη μοιάζει η συμφωνία για τα μέτρα μετά το 2019.
Καταγράφοντας την ως τώρα πρόοδο των διαπραγματεύσεων, οι τεχνοκράτες του Euro Working Group «τσέκαραν» χθες πολύ λίγα «κουτάκια», καθώς ουσιαστικά το μόνο σοβαρό θέμα που έχει διευθετηθεί, ύστερα από τις τελευταίες ημέρες συνομιλιών στην Αθήνα, είναι η εκτίμηση για το δημοσιονομικό κενό ως το τέλος του προγράμματος, το 2018 (Έλληνας αξιωματούχος τόνιζε ότι συμφωνήθηκε πως θα είναι «ασήμαντο» και, πάντως, θα καλυφθεί με μέτρα ήδη προγραμματισμένα και όχι με νέα).
Στα άλλα θέματα της ατζέντας της δεύτερης αξιολόγησης, σημειώνεται πρόοδος, αλλά όχι επαρκής για να θεωρούνται «κλεισμένα». Για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, για παράδειγμα, συμφωνία επί της αρχής υπάρχει, αλλά λεπτομέρειες (εντός ή εκτός εισαγωγικών) απομένουν να διευθετηθούν. Σημαντική, παρά τη σχετική προσέγγιση θέσεων, είναι η απόσταση για τα ενεργειακά.
Στον φάκελο της τραπεζικής διακυβέρνησης, πρόοδος σημειώθηκε με την εσπευσμένη επιλογή διευθύνοντος συμβούλου στην Τράπεζα Πειραιώς, αλλά ακόμη δεν έχει βρεθεί διευθύνων σύμβουλος για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (η προθεσμία υποβολής αιτήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος λήγει σήμερα).
Το Euro Working Group δεν αποφάσισε ότι είναι σκόπιμη μια νέα αποστολή των επικεφαλής των Θεσμών στην Αθήνα, κάτι που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως κακός οιωνός. Το υπουργείο Οικονομικών, πάντως, υποβαθμίζει τη σημασία αυτής της απόφασης. Υποστηρίζει ότι προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της τεχνικής συμφωνίας για τη δεύτερη αξιολόγηση θα συνεχιστούν οι εργασίες και την ερχόμενη εβδομάδα μέσω προγραμματισμένων τηλεδιασκέψεων σε τεχνικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο επικεφαλής των Θεσμών.
Ανυπέρβλητο εμπόδιο τα εργασιακά
Όμως, η δυνατότητα να κλείσει σε αυτές τις εξ αποστάσεως επαφές η τεχνική συμφωνία εκ των πραγμάτων αμφισβητείται, καθώς στο δρόμο προς την ολοκλήρωση των συνομιλιών βρίσκεται ο... ογκόλιθος των εργασιακών.
Το θέμα των εργασιακών, όπως παραδέχθηκε χθες αξιωματούχος του υπ. Οικονομικών, είναι ένα από τρία που έχουν μείνει ανοικτά -τα άλλα δύο είναι το μέγεθος του πακέτου των μέτρων του 2019 και τα «αντισταθμιστικά», θετικά μέτρα, δηλαδή δύο ενότητες της διαπραγμάτευσης που δεν εντάσσονται στη δεύτερη αξιολόγηση.
Στα εργασιακά, το Ταμείο επιμένει, με άκαμπτο τρόπο και με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να αρκούνται σε ουδέτερη/παθητική στάση, σε μέτρα-σοκ, που ακόμη και αν γίνονταν δεκτά από την κυβέρνηση θα δοκίμαζαν στα όριά της την αντοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή:
- Κατάργηση του προεγκριτικού ρόλου του υπουργείου Εργασίας στις ομαδικές απολύσεις και αύξηση του ορίου έως και στο 10%, «πάγωμα» επ’ αόριστον της επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων, θεσμοθέτηση της ανταπεργίας (lock-out) και αλλαγές στο συνδικαλιστικό νόμο, ώστε να γίνει πολύ πιο δύσκολη η έγκριση απεργιακών κινητοποιήσεων από τα συνδικάτα.
Ουσιαστικά, λοιπόν, και αν δεν υποχωρήσει η πλευρά του ΔΝΤ -κάτι που φαίνεται εντελώς απίθανο στην παρούσα φάση- τα εργασιακά αποτελούν θέμα που δεν μπορεί να διευθετηθεί με εξ αποστάσεως, τεχνικού χαρακτήρα συνομιλίες με τους εκπροσώπους των Θεσμών, γι’ αυτό και θεωρείται πλέον απίθανο να ολοκληρωθεί η τεχνική συμφωνία ως το Eurogroup, στις 20 Μαρτίου.
Χάσμα και για τα μέτρα του 2019
Ακόμη και αν ξεπερασθεί το εμπόδιο της τεχνικής συμφωνίας για τη β’ αξιολόγηση, είναι πολύ μακρινή ακόμη η συμφωνία με το ΔΝΤ για τα μέτρα που θα εφαρμοσθούν μετά τη λήξη του προγράμματος.
Η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί τη μείωση του αφορολόγητου ορίου και των συντάξεων, αλλά στις διαπραγματεύσεις που έγιναν δεν υπήρξε αρκετή πρόοδος σχετικά με τον προσδιορισμού του συνολικού στόχου εξοικονόμησης, καθώς το ΔΝΤ επιμένει στο πόσο των 3,6 δισ. ευρώ (που μεταφράζεται σε σκληρή παρέμβαση στις συντάξεις), ενώ η κυβέρνηση επιμένει ότι το ποσό θα πρέπει να είναι χαμηλότερο (γύρω στα 2,7 δισ. ευρώ).
Επιπλέον, χάσμα υπάρχει και για τα «θετικά» μέτρα, καθώς οι περισσότερες προτάσεις της κυβέρνησης έχουν ήδη απορριφθεί από το ΔΝΤ. Επιχειρώντας να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα, η κυβέρνηση πρότεινε μια γενναία μείωση του ΕΝΦΙΑ, ως βασικό "θετικό" μέτρο. Στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών ανέφερε, όμως, χθες βράδυ ότι το ΔΝΤ θα δεχόταν μια πολύ μικρότερη μείωση. Έτσι, το πρόβλημα της εξεύρεσης από την ελληνική πλευρά θετικών μέτρων, που θα μπορούσαν να γίνουν δεκτά και από το Ταμείο, παραμένει ανεπίλυτο.
Οι ως τώρα εξελίξεις δείχνουν ότι στην καλύτερη περίπτωση μια συνολική συμφωνία για την αξιολόγηση και για τα μέτρα που ζητεί το ΔΝΤ, ως προϋπόθεση συμμετοχής του στο πρόγραμμα, θα είναι δυνατή τον Μάιο, χωρίς να αποκλείεται άλλη μια οριακή διαπραγμάτευση τον Ιούνιο, λίγο πριν τις μεγάλες πληρωμές χρέους του Ιουλίου.
Το σημαντικότερο εμπόδιο θα εξακολουθήσουν να είναι τα εργασιακά και δεν αποκλείεται η κυβέρνηση να βρεθεί μπροστά σε πολύ δύσκολο πολιτικό δίλημμα, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ταμείο θα εγκαταλείψει τις θέσεις του.
Προβλέποντας αυτές τις καθυστερήσεις, η κυβέρνηση επιχειρεί να στρέψει το ενδιαφέρον σε άλλες πολιτικές πρωτοβουλίες (σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, συνταγματική αναθεώρηση, ενδεχομένως και ένας νέος διαγωνισμός για τηλεοπτικές άδειες), αλλά δεν θα είναι εύκολο να αντιμετωπίσει τις αρνητικές πολιτικές και οικονομικές δυναμικές που αναπτύσσονται, λόγω της καθυστέρησης των διαπραγματεύσεων.