Μνήμες τρόικας επανέφερε η αποκάλυψη ότι στη μετά το μνημόνιο εποχή η Ελλάδα θα δέχεται τέσσερις επισκέψεις το χρόνο από τους «ελεγκτές» της Κομισιόν και του ESM, αλλά, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει στον ορίζοντα ολική επαναφορά του καθεστώτος επιτήρησης της χώρας, που άφησε… ψυχικά τραύματα στους Έλληνες πολίτες.
Το μοντέλο της μεταμνημονιακής επιτήρησης που έχει ακολουθηθεί ως τώρα σε όλες τις χώρες που βγήκαν από προγράμματα έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά που το διαφοροποιούν από την επιτήρηση εντός μνημονίων: οι επισκέψεις των ελεγκτών είναι πιο αραιές (δύο φορές το χρόνο, αντί τεσσάρων) και δεν διενεργούν αξιολόγηση εφαρμογής συμφωνημένων μέτρων και μεταρρυθμίσεων, αλλά καταγράφουν τις οικονομικές εξελίξεις, ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση κινδύνων και να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, όμως, ήταν εξαρχής σαφές ότι η επιτήρηση θα ήταν αυστηρότερη, καθώς πρόκειται για τη χώρα που έχει λάβει τα μεγαλύτερα δάνεια από την Ευρώπη και είναι η μοναδική που ζητεί ελάφρυνση του χρέους.
Αυτός ήταν και ο λόγος που είχε αποφασισθεί επί ημερών Σαμαρά να λάβει η Ελλάδα ένα νέο, προληπτικό πρόγραμμα χρηματοδότησης μετά το μνημόνιο, καθώς τέτοια προγράμματα συνδυάζονται με νέο μνημόνιο 12μηνης διάρκειας, «παραδοσιακού» τύπου, με επισκέψεις «ελεγκτών» ανά τρίμηνο, προκειμένου να διαπιστώνεται αν έχει γίνει σωστή εφαρμογή προσυμφωνημένων μέτρων και μεταρρυθμίσεων.
Η κυβέρνηση απέρριψε εξαρχής αυτή την εκδοχή για τη μεταμνημονιακή επιτήρηση, επιμένοντας στην «καθαρή» έξοδο -δηλαδή, χωρίς προληπτική γραμμή- και αυτή η επιθυμία γίνεται σεβαστή από τους Ευρωπαίους δανειστές.
Για το μηχανισμό της μεταμνημονιακής επιτήρησης, συμφωνήθηκε σήμερα επί της αρχής στην Σόφια (μένουν οι λεπτομέρειες που θα συζητηθούν αργότερα) να ακολουθηθεί ένα μοντέλο διευρυμένης εποπτείας (enhanced surveillance), το οποίο λειτουργικά δεν θα διαφέρει από την εποπτεία που ασκείται στις άλλες χώρες μετά τα προγράμματά τους, αλλά θα περιλαμβάνει εντατικότερους ελέγχους.
Ειδικότερα, όπως δήλωσε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος από την Σόφια, «θα έχουμε μία ενισχυμένη παρακολούθηση, η οποία ουδεμία σχέση έχει με την πιστοληπτική γραμμή, πόσω δε μάλλον με αξιολογήσεις, που έχουν προαπαιτούμενα και εκταμιεύσεις. Δεν υπάρχει πρόγραμμα, άρα δεν θα υπάρχουν προαπαιτούμενα, δεν θα υπάρχουν αξιολογήσεις».
Έτσι, η έννοια της διευρυμένης εποπτείας θα συνίσταται -εκτός απροόπτου- στις αυξημένες επισκέψεις των ελεγκτών στην Αθήνα. Αντί της μίας επίσκεψης ανά εξάμηνο, στην Ελλάδα θα γίνονται δύο, δηλαδή τέσσερις «επιθεωρήσεις» σε ετήσια βάση.
Σημειωτέον ότι στο «παιχνίδι» των ελέγχων ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας παίρνει νέο ρόλο δίπλα στην Κομισιόν και ήδη, όπως έγινε γνωστό σήμερα στο Eurogroup, οι δύο θεσμοί της ευρωζώνης έχουν καταλήξει σε συμφωνία για τη διάκριση εξουσιών και αρμοδιοτήτων, ώστε να συνεργασθούν ομαλά. Ο ESM παίρνει πλέον τη θέση του ΔΝΤ στην εποπτεία των οικονομιών και το Ταμείο, στην καλύτερη περίπτωση, θα διατηρήσει ένα συμβουλευτικό ρόλο.
Τα καλά νέα, λοιπόν, είναι ότι ο μηχανισμός διευρυμένης επιτήρησης της Ελλάδας δεν θα είναι μια νέα εκδοχή μνημονιακής επιτήρησης.
Δεν παύει, όμως, να προβληματίζει μια δήλωση του Γερμανού επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, ο οποίος ευθέως συνέδεσε την εποπτεία με την ελάφρυνση του χρέους, λέγοντας ότι «εάν η Ελλάδα επιθυμεί πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους, τότε αυτή η επιτήρηση θα ενισχυθεί. Θα είναι μάλλον λίγο πιο σφιχτή και πιο ολοκληρωμένη από αυτή που εφαρμόζουμε σε άλλες χώρες».
Αυτή η δήλωση μπορεί να σημαίνει πολλά για την επόμενη φάση των διαπραγματεύσεων, αν ο ESM και το γερμανικό υπουργείου Οικονομικών επιχειρήσουν να ανοίξουν και πάλι τη συζήτηση για το καθεστώς επιτήρησης, ανάλογα με την εξέλιξη της συζήτησης για το χρέος…
