Οι αποκαλύψεις Σνόουντεν για τη μαζική παρακολούθηση των πάντων από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και πολλών άλλων, δεν οδήγησαν στη λήψη μέτρων και, το ΕΚ, με την επισήμανση αυτή προχώρησε τον Οκτώβριο του 2015 στην ακύρωση, απο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, της αρχικής συμφωνίας ΗΠΑ-ΕΕ για τη διαβίβαση των δεδομένων των Ευρωπαίων στις ΗΠΑ. Στις 25 Μαΐου η ολομέλεια του ΕΚ εξετάζει τη νέα συμφωνία που έχει προταθεί.
Η νέα συμφωνία που έχει προταθεί, γνωστή ως Privacy Shield, εξετάσθηκε το Μάρτιο σε συνάντηση των μελών της επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του ΕΚ με εμπειρογνώμονες.
Αρκετοί από τους ευρωβουλευτές είχαν κρίνει τότε ότι η νέα ρύθμιση, είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Ο Άξελ Βος, ευρωβουλευτής του ΕΛΚ από τη Γερμανία, επεσήμανε ότι το «Privacy Shield» ή «Ασπίδα» δεν είναι σαν την ακυρωθείσα «Safe Harbour» ή «Ασφαλής Λιμένας», καθώς εγγυάται αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων της ιδιωτικής ζωής των Ευρωπαίων πολιτών" και πρόσθεσε ότι η νέα συμφωνία πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, καθώς θέτει σαφή όρια στην πρόσβαση που έχει η αμερικανική κυβέρνηση στα δεδομένα.
Η Μπιργκίτ Ζίπελ (Σοσιαλιστές, Γερμανία), είχε σημειώσει ότι "σαφέστατα βλέπω βελτιώσεις σε σχέσεις με τον προηγούμενο μηχανισμό", ωστόσο εξέφρασε τις ανησυχίες τη δυνατότητα να γίνεται μαζική συλλογή δεδομένων.
Ωστόσο, άλλοι ευρωβουλευτές και ειδικοί που συμμετείχαν στη συζήτηση, επέκριναν το "Privacy Shield", όπως η Sophie in 't Veld (Φιλελεύθεροι, Ολλανδία), εκφράζοντας σοβαρές αμφιβολίες, για το αν η νέα συμφωνία θα παρέχει επαρκείς εγγυήσεις.
Γιατί χρειάζονται οι ροές δεδομένων προς τις ΗΠΑ;
Τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται από χρήστες (π.χ. όροι αναζήτησης, ανοίγματα σελίδας κλπ.), είναι τεράστιας σημασίας για τη Google, τη Facebook και σχεδόν όλες τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο ίντερνετ. Τα δεδομένα αυτά που συγκεντρώνονται, εν προκειμένω, στην ΕΕ πωλούνται στους διαφημιστές στις ΗΠΑ.
Αντίστοιχα κάθε πολυεθνική μπορεί να έχει ανάγκη να μεταφέρει δεδομένα Ευρωπαίων, πελατών της και μη, απο την ΕΕ στις ΗΠΑ και αντίστροφα στο πλαίσιο της κανονικής λειτουργίας της.
Τέλος, πολλές εταιρείες ακόμα και σχετικά μικρές μπορεί να βασίζονται για τη λειτουργία τους σε παρόχους υπηρεσιών από τις ΗΠΑ και ως εκ τούτου να στέλνουν και αυτές δεδομένα.
Γιατί χρειάζεται συμφωνία
Η Ευρώπη πάντα απέδιδε μεγάλη σημασία στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, την οποία έχει εγγράψει και στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ενώ έχει πρόσφατα αναμορφώσει σημαντικά τους κανόνες για την προστασία των δεδομένων εντός της ΕΕ.
Η συμφωνία για τον "ασφαλή λιμένα", έδειξε να λύνει το πρόβλημα το πρόβλημα καθώς περιείχε μια σειρά από προϋποθέσεις για την προστασία της ιδιωτικότητας που θα έπρεπε να πληροί μια αμερικάνικη εταιρεία, προκειμένου να μεταφέρει νόμιμα, δεδομένα Ευρωπαίων πολιτών στις ΗΠΑ.
Οι αμερικάνικες εταιρείες, που εγγράφονταν σε εθελοντική βάση, δήλωναν ότι θα συμμορφωθούν με τις εν λόγω αρχές, στη δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ανατεθεί να αξιολογήσει περιοδικά κατά πόσο οι αμερικανικές εταιρείες πράγματι παρέχουν επαρκή προστασία.
Ποιό είναι το πρόβλημα;
Το 2013, ο Έντουαρντ Σνόουντεν, αποκάλυψε ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούν μαζικά τις τηλεπικοινωνίες εντός και εκτός της χώρας, συχνά σε συνεργασία με τους γίγαντες του διαδικτύου.
Η κορύφωση ήρθε όταν ο Αυστριακός χρήστης του Facebook, Μαξιμίλιαν Σρέμπς, υπέβαλλε καταγγελία κατά της εταιρείας ενώπιον της ιρλανδικής αρχής προστασίας δεδομένων (έδρα της Facebook στην Ευρώπη, είναι στην Ιρλανδία και από εκεί μεταφέρονται τα δεδομένα των Ευρωπαίων στα κεντρικά της εταιρείας στις ΗΠΑ), καταγγέλλοντας ότι η νομοθεσία και οι πρακτικές των ΗΠΑ δεν παρέχουν επαρκή προστασία των δεδομένων.
Οι ιρλανδική αρχή προστασίας των δεδομένων, διαφώνησε και επικαλούμενη τον μηχανισμό του "ασφαλούς λιμένα" και το Ανώτατο Ιρλανδικό Δικαστήριο παρέπεμψε το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Με τη σειρά του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ακύρωσε, στις 6 Οκτωβρίου 2015, τη συμφωνία για τον "ασφαλή λιμένα" εξηγώντας ότι η έκταση της μαζικής παρακολούθησης απο τις ΗΠΑ, θέτει σε κίνδυνο την ουσία του θεμελιώδους δικαιώματος του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής καθώς και ότι η περιορισμένη δυνατότητα για δικαστική προσφυγή των Ευρωπαίων πολιτών, θέτει σε κίνδυνο το θεμελιώδες δικαίωμα στην αποτελεσματική δικαστική προστασία.
Τι θα συζητήσει η ολομέλεια
Αφού η συμφωνία για τον "ασφαλή λιμένα "δεδομένων δεν προχώρησε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι αρχές των ΗΠΑ, προσπάθησαν να καταλήξουν σε συμφωνία που θα αντιμετώπιζε τα ζητήματα που έθιξε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Θα έπρεπε για παράδειγμα να προστατεύει την Ευρώπη από τη μαζική συλλογή δεδομένων από τις ΗΠΑ και να εγγυάται αποτελεσματική δικαστική προσφυγή στους πολίτες της.
Το όνομα της νέας συμφωνίας που ρυθμίζει τις διατλαντικές ροές δεδομένων είναι "Privacy Shield". Ωστόσο, αυτή η συμφωνία απαντά στα ζητήματα που τέθηκαν παραπάνω;
Οι αρχές προστασίας δεδομένων των κρατών μελών της ΕΕ, οι οποίες συνεργάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις. Επισημαίνουν έτσι ότι το NSA δεν έχει τεκμηριώσει επαρκώς τα μέτρα που θα αποκλείουν τη μαζική και αδιάκριτη συλλογή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από την ΕΕ και προσθέτουν ότι ο διαμεσολαβητής που έχουν ορίσει οι ΗΠΑ, δεν είναι ανεξάρτητος και δεν μπορεί να εγγυηθεί ικανοποιητική λύση σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ πολίτη της ΕΕ και των αρχών των ΗΠΑ.
Διαδικασία για την υιοθέτηση του μηχανισμού "Privacy Shield" και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάνει την πρόταση και οι αρμόδιες επιτροπές των κρατών πρέπει να την εγκρίνουν. Έπειτα οι επόπτες προστασίας δεδομένων δημοσιεύουν τη γνωμοδότησή τους και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μπορεί να υιοθετήσει την πρόταση.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, μπορούν ανά πάσα στιγμή να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διατηρήσει, να τροποποιήσει ή να ανακαλέσει την απόφασή της.