Καταλυτική επίδραση στην εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στο Χρηματιστήριο είχε το ξέσπασμα της πανδημίας, προκαλώντας μαζική εκροή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων από την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, που ήταν πολύ μεγαλύτερη ακόμη και από τις αντίστοιχες εκροές της περιόδου 2011 - 2012, όταν η χώρα βρισκόταν σε οριακή οικονομική κρίση και υπήρχε αμφισβήτηση ακόμη και για την παραμονή της στην ευρωζώνη.
Από τα στοιχεία για τις ροές των κεφαλαίων στο Χρηματιστήριο προκύπτει ότι, το 2020, οι ξένοι επενδυτές ήταν καθαροί πωλητές και τα κεφάλαια που εξήλθαν της αγοράς έφθασαν τα 625 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι εξαιρετικά υψηλό, καθώς η προηγούμενη μεγάλη έξοδος ξένων κεφαλαίων είχε γίνει το 2011 και τότε είχαν φύγει από την αγορά κεφάλαια ύψους 262 εκατ. ευρώ.
Όπως φαίνεται στο γράφημα της NBG Securities, θυγατρικής χρηματιστηριακής εταιρείας της Εθνικής Τράπεζας, το 2020 ήταν με διαφορά ο χειρότερος χρόνος, σε ό,τι αφορά τις επενδυτικές κινήσεις των ξένων, τουλάχιστον για την τελευταία δεκαετία. Καλύτερες χρονιές ήταν το 2013 και το 2014, όταν υπήρχαν προσδοκίες για έξοδο από τα προγράμματα διάσωσης και οικονομική ανάκαμψη, καθώς είχαν εισρεύσει 2,3 και 1,3 δισ. ευρώ, αντίστοιχα.
Οι εγχώριοι επενδυτές κάλυψαν τις εκροές των ξένων: το 2020, οι θεσμικοί από την Ελλάδα τοποθέτησαν νέα κεφάλαια ύψους 511 εκατ. ευρώ στο ΧΑ, ενώ οι ιδιώτες επενδυτές τοποθέτησαν 114, που ήταν και η μεγαλύτερη εισροή κεφαλαίων από Έλληνες ιδιώτες από το 2015. Αξίζει να σημειωθεί ότι η φυγή ξένων κεφαλαίων το 2020 συνεχίζεται και το 2021, καθώς τον Ιανουάριο οι ροές ήταν αρνητικές περίπου κατά 5 εκατ. ευρώ.
Καθαρές ροές κεφαλαίων σε κάθε κατηγορία επενδυτών (εκατ. ευρώ)
Πίσω από αυτή την επενδυτική συμπεριφορά των ξένων χαρτοφυλακίων βρίσκεται η εδραιωμένη αντίληψη ότι η Ελλάδα είναι η πλέον εκτεθειμένη οικονομία της ευρωζώνης στις πιέσεις που προκαλεί η κρίση της πανδημίας, για τρεις λόγους:
- Έχει μεγάλη εξάρτηση από οικονομικούς κλάδους που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία, όπως ο τουρισμός και οι διεθνείς μεταφορές (ναυτιλία),
- Ο επιχειρηματικός τομέας είναι ιδιαίτερα ευάλωτος, λόγω της πολύ υψηλής συμμετοχής μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων,
- Το Δημόσιο και το τραπεζικό σύστημα μόλις τώρα ξεπερνούν τους κραδασμούς που προκάλεσε η πολυετής οικονομική κρίση.
Προς το παρόν, πάντως, οι φόβοι για κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας λόγω της νέας κρίσης αποδεικνύονται υπερβολικοί. Σίγουρα, οι απειλές που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία δεν μπορούν να συγκριθούν με τους κινδύνους του 2010 - 2012, όταν η χώρα βρέθηκε στα πρόθυρα χρεοκοπίας και εξόδου από την ευρωζώνη. Αντίθετα, σήμερα υπάρχει σθεναρή υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει προστατεύσει την οικονομία από σοβαρές περιπέτειες.
Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση των τοποθετήσεων από ξένους έχει μεγάλη σημασία για την περαιτέρω πορεία του Χρηματιστηρίου, που έκλεισα το 2020 με ετήσιες απώλειες 12%, παρά το γεγονός ότι από τα χαμηλά του Μαρτίου ο Γενικός Δείκτης σημείωσε άνοδο 67%. Οι ξένοι επενδυτές εξακολουθούν να ελέγχουν το 62% της κεφαλαιοποίησης της αγοράς (στοιχεία Ιανουαρίου) και τον Ιανουάριο είχαν συμμετοχή 46% στις συναλλαγές, μειωμένη από το 51% που είχε καταγραφεί για ολόκληρο το 2020. Χωρίς εισροές κεφαλαίων και αύξηση της συναλλακτικής δραστηριότητας από τους ξένους, δύσκολα θα μπορούσε να υποστηριχθεί μια βιώσιμη ανοδική κίνηση στο ΧΑ με πρωταγωνιστές τους Έλληνες επενδυτές.