Με την σπαρασσόμενη αντιπολίτευση η κυβέρνηση δεν έχει δυσκολίες. Το πρόβλημά της είναι άλλο: Πρέπει τώρα να κερδίσει το πιο δύσκολο στοίχημα από το 2019 που βρίσκεται στην εξουσία. Να επιτύχει σημαντική μεγέθυνση της οικονομίας, αλλά με δίκαιη κατανομή των εισοδημάτων και του πλούτου που θα δημιουργηθεί.
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΑΜΠΑΝΗ*
Μέχρι τώρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη εξάντλησε τα αυξημένα περιθώρια που δημιούργησε η ανάπτυξη, προκειμένου να στηρίξει την ελληνική κοινωνία, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική σταθερότητα.
Το πόσο σώφρων ήταν η δημοσιονομική πολιτική, φαίνεται και από ένα μοναδικό στην ιστορία γεγονός που καταγράφηκε την Τετάρτη στην αγορά ομολόγων: Τα ελληνικά πενταετή ομόλογα είχαν για πρώτη φορά χαμηλότερη απόδοση από τα γαλλικά!
Μαζί με τις λελογισμένες παροχές, που απευθύνθηκαν ουσιαστικά σε ολόκληρη την κοινωνία και όχι επιλεκτικά σε ομάδες συμφερόντων, η κυβέρνηση έδειξε ότι "παράγει ιδέες" για να χρηματοδοτήσει κρίσιμες πρωτοβουλίες με στόχο την αύξηση των επενδύσεων, την ενδυνάμωση της παραγωγής και τη εξωστρέφεια.
Δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
- Έχοντας να αντιμετωπίσει μια στεγαστική κρίση που οξύνεται και επηρεάζει όλο και περισσότερο τα νέα ζευγάρια και, τελικά, εντείνει το δημογραφικό πρόβλημα, βρήκε τρόπο να αξιοποιήσει δημιουργικά πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, χωρίς να επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός. Το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου», που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη, με «δύναμη πυρός» 2 δισ. ευρώ, μέσω του οποίου θα προσφερθούν φθηνά δάνεια (με μισό επιτόκιο) σε χιλιάδες νέα ζευγάρια. Αυτό το πρόγραμμα δεν έχει μόνο κοινωνικό χαρακτήρα, αλλά θα δώσει και ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη.
- Καθώς η ελληνική γεωργία πάσχει από χαμηλή παραγωγικότητα και δυσκολεύεται να σταθεί στον διεθνή ανταγωνισμό, όπως όλοι καταλαβαίνουμε βλέποντας π.χ. τομάτες από την Ολλανδία να κυριαρχούν στην αγορά, ο πρωθυπουργός παρουσίασε μια πολύ σημαντική παρέμβαση, που ίσως πέρασε απαρατήρητη εν μέσω του θορύβου της ΔΕΘ. Με χρηματοδότηση 600 εκατ. ευρώ σε συνεργασία με τις τράπεζες, θα υλοποιηθούν μεγάλες επενδύσεις σε σύγχρονα θερμοκήπια, που θα αυξήσουν κατακόρυφα την παραγωγικότητα της ελληνικής γεωργίας.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να είχαν γίνει, βεβαίως, πολύ νωρίτερα και καλύτερα, αν δεν είχε διαλυθεί η Αγροτική Τράπεζα στα χρόνια των μνημονίων, με απόφαση του τότε υπουργού Οικονομικών Ευ. Βενιζέλου.
Ταχύτερη και ισορροπημένη ανάπτυξη
Αρκετές ακόμη παρεμβάσεις που εξαγγέλθηκαν στη ΔΕΘ αναμένεται να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη, ή προορίζονται να μετριάσουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Μεγαλύτερη σημασία έχει, όμως, η πολιτική κατεύθυνση που έδωσε ο πρωθυπουργός για το έργο της κυβέρνησης όχι μέχρι την επόμενη ΔΕΘ, αλλά στον ορίζοντα της τριετίας που έχει μπροστά της μέχρι τις επόμενες εκλογές.
Σε αυτή την τριετία δεν θα κριθεί μόνο αν η ΝΔ θα κερδίσει το στοίχημα μιας νέας εκλογικής νίκης. Θα κριθεί αν η χώρα μπορεί να μείνει μακροπρόθεσμα στις ράγες μιας ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, για να αναπληρωθούν όσα χάθηκαν στη διάρκεια της μεγάλης κρίσης, αλλά και αν τα οφέλη της ανάπτυξης θα φθάσουν σε όλους τους πολίτες, για να βελτιωθεί με ουσιαστικό τρόπο το βιοτικό επίπεδο στη χώρα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αποσαφηνίσει ότι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα και έδωσε τη γενική πολιτική κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η κυβέρνηση, τονίζοντας ότι:
Το ζητούμενο τώρα είναι η ένταση της ανάπτυξης - η επίτευξη υψηλών ρυθμών. Εξίσου σημαντικό ζητούμενο είναι η ισόρροπη διανομή όχι μόνο σε όλα τα κοινωνικά στρώματα αλλά και σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Είναι αυτό το οποίο έχει αποκαλέσει «διπλή σύγκλιση»: Η σύζευξη της εθνικής ανάπτυξης με την άνοδο των εισοδημάτων των πολιτών.
Σε συνδυασμό, βέβαια, με τη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και τη λειτουργία του ανταγωνισμού. Γιατί δεν έχει νόημα για τον πολίτη καμία μακροοικονομική μεγέθυνση, αν δεν αυξάνει τελικά το διαθέσιμο εισόδημα και αν δεν μειώνει τις ανισότητες.
Αυτό, λοιπόν, θα είναι το πεδίο δοκιμασίας της κυβέρνησης, που έχει μπροστά της μεγάλες προκλήσεις, οι οποίες θα απαιτήσουν κορυφαία αποτελεσματικότητα και αποτελεσματικό συντονισμό. Αρκεί να αναφέρουμε μία: θα χρειασθεί να υλοποιηθούν δεκάδες μεταρρυθμίσεις σε προκαθορισμένους χρόνους και να προωθηθούν τεράστιες επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, για να αξιοποιηθεί το τεράστιο πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτό ισοδυναμεί με ένα ακόμη ΕΣΠΑ (όσον αφορά το μέγεθος των κονδυλίων), αλλά θα πρέπει να υλοποιηθεί σε ασφυκτικές χρονικές προθεσμίες.
Το στοίχημα του συντονισμού
Σε αυτό το πλαίσιο, η αποτελεσματικότητα των υπουργείων και ο συντονισμός των δράσεών τους έχουν καθοριστική σημασία για την επίτευξη των στόχων: Κάθε αρρυθμία μπορεί να έχει κόστος δισεκατομμυρίων σε χαμένους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ακολουθώντας τη λογική του επιτελικού κράτους στην κυβερνητική διαχείριση, ο πρωθυπουργός έχει αναθέσει στο Μαξίμου και στο επιτελείο του καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματική λειτουργία της κυβέρνησης.
Για να λειτουργήσει το επιτελικό κράτος, κρίσιμη σημασία έχει η επιλογή κατάλληλων προσώπων για το επιτελείο του πρωθυπουργού. Δεν είναι μυστικό ότι ο Γρηγόρης Δημητριάδης, κατά τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, είχε τον σημαντικότερο ρόλο στο επιτελείο του Μαξίμου, σε ό,τι αφορά τον συντονισμό των υπουργείων και η συμβολή του αναγνωριζόταν από όλα τα κυβερνητικά στελέχη. Προκαλεί απορίες γιατί, μετά την πλήρη δικαίωσή του από τη Δικαιοσύνη για τη γνωστή υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών, δεν έχει επανέλθει στη θέση του στο Μαξίμου.
Προφανώς, το θέμα είναι ευρύτερο και δεν έχει να κάνει μόνο με ένα πρόσωπο. Η περίπτωση Δημητριάδη, όμως, δημιουργεί ένα σοβαρό ερώτημα: Εχει ο πρωθυπουργός δίπλα του τα καταλληλότερα πρόσωπα για να δώσουν τις δύσκολες μάχες της επόμενης τριετίας;
*Οικονομολόγος, πρώην στέλεχος τραπεζών