Όλο τον κόσμο της γαστρονομίας, και όχι μόνο, συγκλόνισε η αυτοκτονία του 44χρονου Γάλλο-ελβετού σεφ Μπενουά Βιολιέ το απόγευμα της Κυριακής.
Επρόκειτο για έναν από τους πλέον αναγνωρισμένους σεφ του κόσμου, κάτοχος τριών αστεριών Michelin, ιδιοκτήτη ενός εστιατορίου στη Λοζάννη, το οποίο διηύθυνε με τη σύζυγό του, Μπριζίτ, και που μάλιστα είχε αναδειχθεί πρώτο στην περίφημη «La Liste» με τα χίλια καλύτερα εστιατόρια στον κόσμο.
Μόλις πριν από έξι εβδομάδες, στις 12 Δεκεμβρίου, το ρεστοράν του Hotel de Ville, στη μικρή ελβετική πόλη Κρισιέ, έλαβε την ύψιστη τιμή να ονομαστεί ως το καλύτερο του κόσμου. Τότε, ο Μπενουά Βιολιέ, γεμάτος υπερηφάνεια, είχε δηλώσει: «Είναι εκπληκτικό και εξαιρετικό για όλους μας. Αυτό θα δώσει σε όλη την ομάδα ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο».
Ωστόσο, λίγο καιρό αργότερα, και συγκεκριμένα το απόγευμα της Κυριακής, η ελβετική αστυνομία δέχθηκε μια κλήση να μεταβεί στο σπίτι του Βιολιέ όπου διέμενε με τη γυναίκα του, Μπριζίτ. Η συνέχεια είναι γνωστή: ο διάσημος σεφ προέβη στο απονενοημένο διάβημα βάζοντας πρόωρο τέλος στη ζωή του.
Η οικογένεια και οι συνάδελφοί του αναζητούν απαντήσεις στο μυστήριο της αυτοκτονίας του.
Ο διάσημος σεφ μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα βίωσε δύο απώλειες που βάρυναν αρκετά την ψυχοσύνθεσή του. Τον περασμένο Απρίλιο πέθανε ο πατέρας του και στη συνέχεια ο μέντοράς του, ο ελβετός σεφ Φιλίπ Ροσάτ.
Άλλοι εκτιμούν ότι η αγωνία των σεφ να παραμείνουν στην «κορυφή» αποτελεί αβάσταχτο φορτίο που πολλοί δεν αντέχουν.
Καθώς φαίνεται όμως, ο Βιολιέ δεν ήταν ο μόνος που λύγισε κάτω από την πίεση και έφτασε στην αυτοχειρία.
Η βρετανική εφημερίδα Guardian, σε μια προσπάθεια να δει τη γενικότερη εικόνα, παίρνει ως αφορμή τον αδόκητο θάνατο του Βιολιέ για να δείξει τι συμβαίνει στον κόσμο των μεγάλων σεφ του κόσμου. Οντως, η περίπτωση του Βιολιέ δεν είναι μοναδική.
Τον Φεβρουάριο του 2003, ο Μπερνάρ Λουασό, επίσης ονομαστός σεφ στη Γαλλία και επικεφαλής της κουζίνας στο ρεστοράν Cote d’Or, πήρε το κυνηγετικό του όπλο και αυτοπυροβολήθηκε θανάσιμα. Ηταν μόλις 52 ετών.
Ο Λουασό έπασχε από κατάθλιψη, ήταν εθισμένος με τη δουλειά του, ενώ αντιμετώπιζε και οικονομικά προβλήματα. Ο οδηγός Gault et Millau, ο οποίος μετά τα αστέρια Michelin, ανεβάζει και κατεβάζει τις «μετοχές» των ρεστοράν και των σεφ παγκοσμίως, είχε μειώσει τη βαθμολογία στο ρεστοράν που εργαζόταν ο Λουασό κατά δύο μονάδες (από 19/20 σε 17/20), ενώ υπήρχαν ισχυρές ενδείξεις ότι το ίδιο θα έκανε και η Michelin. Ο Ζακ Λαμελουάζ, ιδιοκτήτης και σεφ ενός άλλου ονομαστού ρεστοράν, αποκάλυψε ότι ο Λουασό του είχε πει πως αν έχανε ένα αστέρι θα αυτοκτονούσε. Το παράδοξο της υπόθεσης; Ο Λουασό αυτοκτόνησε λίγο μετά το άκουσμα της χαρμόσυνης είδησης ότι δεν υπήρχε περίπτωση να χάσει τα τρία αστέρια του. Το ίδιο συνέβη και με τον Βιολιέ: τουλάχιστον για το 2016 τα αστέρια του δεν κινδύνευαν.
Ο φόβος της πτώσης φαίνεται πως είναι κάτι συνηθισμένο μεταξύ του κλάδου της γαστρονομίας. Η τυραννία του συστήματος είναι τέτοια που τους οδηγεί σε ακραίες καταστάσεις και σίγουρα έχει σοβαρή επίπτωση στην ψυχολογική κατάστασή τους.
Ας πάρουμε τον σεφ Αλέν Ζικ για παράδειγμα. Το 1966, φύτεψέ μια σφαίρα στο κεφάλι του όταν έμαθε πως έχασε ένα από τα αστέρια Michelin που κατείχε. Ο Ζεράρ Μπεσόν υπέστη καρδιακή προσβολή –τελικά επέζησε- το 2003 όταν του συνέβη κάτι παρόμοιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πολύ μακρινό 1771, ο Φρανσούα Βατέλ αυτοκτόνησε όταν το ψάρι που ετοίμαζε για ένα επίσημο δείπνο του Λουδοβίκου Ιδ’ δεν έφτασε στην ώρα του.
Ο Πιέρ Γκαγκρέν έχει στην κατοχή του τρία αστέρια Michelin. Το πρώτο ρεστοράν που άνοιξε, έβαλε λουκέτο λόγω χρεών. Τώρα, με την εμπειρία ετών, παραδέχεται: «Βρισκόμαστε συνεχώς στην κόψη του ξυραφιού. Αυτό είναι κάτι που ο κόσμος δεν μπορεί να το δει. Είμαστε στο ενδιάμεσο της τέχνης και της επιχειρηματικότητας».
Η αλήθεια είναι ότι στη Γαλλία, πίσω από ένα αστέρι Michelin (λιγότερο ή περισσότερο) κρύβεται μια αντίστοιχη αύξηση ή μείωσης της κίνησης στα ρεστοράν που φτάνει στο 25%. Η πίεση μεταφέρεται από την κεφαλή της επιχείρησης έως τον τελευταίο υπάλληλό της.
Το 2005, ο Αλέν Σεντερένς του ρεστοράν Lucas Carton στο Παρίσι, κατείχε τρία αστέρια Michelin επί 28 συναπτά έτη. Αποφάσισε, όμως, να παρατήσει τα πάντα διότι βαρέθηκε όλη αυτή την πίεση και να ακολουθήσει πιο λογικές οδούς στο μαγαζί του.
Ο Ζοέλ Ρομπουσόν ακολούθησε το παράδειγμά του το 1996. Ο Αντουάν Βέστερμαν έπραξε το ίδιο το 2006, ο Μαρκ Βεϊρά και ο Ολιβιέ Ρέλινγκερ το 2009. Ολοι «πέταξαν» τα αστέρια τους για να γλυτώσουν από τη… νόσο των σεφ.
Τέλος, το 2011, η αυστραλή σεφ Σκάι Τζίντζελ θεώρησε πως το αστέρι Michelin που έλαβε ήταν μια «κατάρα» για το μαγαζί της στο Ρίτσμοντ, στο δυτικό Λονδίνο. Οι πελάτες της πίστευαν ότι θα απολαύσουν μια θαυμαστή γαστρονομική εμπειρία, κάτι που το μαγαζί της δεν μπορούσε να προσφέρει. Τελικά, αναγκάστηκε να αφαιρέσει το αστέρι από τον ιστότοπο του μαγαζιού.