Σε μία πολυμεταβλητή περίοδο η ΕΕ πασχίζει να βρει τον βηματισμό της. Εκεί που η οικονομική κρίση φαινόταν να αποτελεί τον μοναδικό «βραχνά», πληθώρα γεγονότων και απροσδόκητες εξελίξεις έχουν καταστήσει το τοπίο ομιχλώδες, με δυσδιάκριτες διεξόδους.
Του Σωτήρη Γκολφινόπουλου
Προσφυγικό και τρομοκρατία έχουν πάρει τη «σκυτάλη» από τη κρίση του ενιαίου νομίσματος, προσφέροντας νέα επιχειρήματα στους πολέμιους του δόγματος δημοσιονομικής λιτότητας. Πολλά κράτη, όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία κ.α. έχοντας παρουσιάσει ήδη παραβατικούς προϋπολογισμούς, βρίσκουν μία ουσιαστική αφορμή να παρεκκλίνουν της δύσκαμπτης δημοσιονομικής πειθαρχίας, αυξάνοντας περαιτέρω τις δημόσιες δαπάνες στο βωμό της άμεσης αντιμετώπισης της τρομοκρατίας.
Στο προσφυγικό ζήτημα οι προσπάθειες της καγκελαρίου Μέρκελ δεν καρποφόρησαν, καθώς επιμέρους κράτη-μέλη επέλεξαν για ακόμη μία φορά την περιχαράκωση, αντί της αμοιβαιοποίησης μέσω ποσοστώσεων στην κατανομή προσφύγων.
Είναι μία φυσιολογική εξέλιξη, καθώς η ΕΕ έδρασε τα τελευταία πέντε χρόνια - και συνεχίζει να δρα - στη βάση μιάς α λα καρτ τήρησης των κανόνων από τα ισχυρά κράτη-μέλη της, που έχουν τη δυνατότητα να υψώνουν άτυπα βέτο.
Η αδυναμία της ΕΕ να αντιμετωπίσει έγκαιρα τους κινδύνους που ανέκυψαν, οφείλεται πρωτίστως στις δομικές της ατέλειες, που αποτελούν τροχοπέδη στην εξελικτική πορεία προς μία πραγματική Ένωση.
Μόνον με την πολυπρισματική αμοιβαιοποίηση του αντίστοιχου κινδύνου ως απόρροια γεγονότων μπορεί να υπάρχει μακροπρόθεσμη ελπίδα επιβίωσής της. Διαφορετικά, οι συνέπειες θα συνεχίζουν να «ηχούν» εμφατικά.
Εκλογικά αποτελέσματα και πολιτικές νίκες με κοινωνικές προεκτάσεις, όπως αυτή της Λεπέν στη Γαλλία, δείχνουν τη δυσμενή θέση που βρίσκεται η ΕΕ, η οποία δομήθηκε στις αρχές της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας και της συνεργασίας. Αυτές τις αρχές και αξίες αντιμάχονται τώρα με αρκετή επιτυχία πολιτικά μορφώματα με ακραίες ολοκληρωτικές απόψεις .
Όλα δείχνουν ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε φάση μεγάλων αλλαγών και γρήγορου μετασχηματισμού με αμφίβολο τελικό αποτέλεσμα. Μέχρι τώρα το πρόσημο των αλλαγών είναι αρνητικό.
Μια σοβούσα οικονομική και δημοσιονομική κρίση μεταλλάσσεται διαρκώς, παίρνει διάφορες μορφές και συνδυάζεται τώρα με καινούργια προβλήματα. Όπως αποδεικνύεται σε κάθε ευκαιρία, η Ευρωπαϊκή Ενωση τρέχει πίσω από τις εξελίξεις - αντί να τις δημιουργεί ή να τις προλαβαίνει.