Όταν κάποιος ακούει για ασφάλιση αστικής ευθύνης θα νομίζει ότι αφορά κάλυψη από ευθύνες που μάλλον δεν τον αφορούν με βάση συγκεκριμένα άρθρα του νόμου και πεδίο δράσης των νομικών και εξειδικευμένων ασφαλιστών. Στην πραγματικότητα όμως αφορά απλά την ευθύνη που έχει ο κάθε ιδιώτης και επαγγελματίας στην καθημερινότητά του, σε περίπτωση που προκαλέσει ζημιές κατά τρίτων, είτε αυτές είναι υλικές είτε σωματικές. Χτύπησε ο πελάτης μέσα στο κατάστημά του, πλημμύρισε το διπλανό σπίτι από διαρροή νερού στο δικό του και ούτω καθεξής.
Η Γενική Αστική Ευθύνη παρέχει αποζημίωση για την εκ του νόμου ευθύνη του ασφαλισμένου προς τους τρίτους για σωματικές βλάβες και ζημιές ή απώλειες στις ιδιοκτησίες. Καθορίζει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα ή το ενδιαφέρον του ασφαλισμένου με το οποίο η αποζημίωση σχετίζεται και προϋποθέτει ένα χρηματικό όριο που συμφωνήθηκε μεταξύ ασφαλιστή και ασφαλισμένου. Η ασφάλιση αυτή καλύπτει τις ευθύνες που επιβάλλονται από τον νόμο για βλάβη ή ζημιά που δεν οφείλεται σε δόλο ή τέλεση αξιόποινης πράξης από τον ασφαλισμένο.
Τελευταίες εξελίξεις καταδεικνύουν μια παγκόσμια τάση αύξησης των ζημιών και του κόστους αυτών, όπως επίσης και των δικαστικών αποφάσεων όσον αφορά την ευθύνη. Αυτή η τάση διαφοροποιείται ανάμεσα στις χώρες, με ορισμένους παράγοντες να είναι πιο εμφανείς σε ορισμένες χώρες, όπως είναι η κοινωνική συμπεριφορά. Καθώς οι άνθρωποι ενημερώνονται και αποκτούν περισσότερες γνώσεις δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα δικαιώματά τους και είναι πιο αποφασισμένοι να τα διεκδικήσουν και συνεπώς έχουν περισσότερη συνείδηση για απαιτήσεις «claims concsious». Αυτή η συμπεριφορά αναφέρεται κυρίως στον καταναλωτή σε σχέση με το προϊόν το οποίο τον ενδιαφέρει, έχοντας επίγνωση των νομικών δικαιωμάτων του και των οργανισμών στους οποίους μπορεί να απευθυνθεί, όπως είναι ο Συνήγορος του Καταναλωτή.
Επιπλέον υπάρχει μια αυξανόμενη κοινωνική προκατάληψη υπέρ του θύματος στη νομοθεσία. Η υπάρχουσα νομοθεσία μπορεί να ερμηνευθεί υπέρ του ενάγοντα σε θέματα όπως το βάρος της απόδειξης, την ποιότητα των αποδεικτικών στοιχείων και τον βαθμό της αμέλειας. Βέβαια, η ίδια η νομοθεσία μπορεί να αλλάξει π.χ. στον περιορισμό του δικαιώματος κατά τη σύναψη συμβάσεων ευθύνης ή τη διεύρυνση της κατηγορίας των προσώπων στα οποία η νομική ευθύνη ανήκει σε ειδικές περιπτώσεις.
Τέλος, έχουμε παρατηρήσει ότι το επίπεδο των δικαστικών αποζημιώσεων αυξάνεται ανάλογα με τις αποδοχές των ζημιωθέντων ατόμων, τις αυξήσεις της αξίας των ιδιοκτησιών και το κόστος της εργασίας. Το αυξανόμενο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης και της νομικής υπεράσπισης δημιουργεί κίνητρα για την αύξηση των ορίων της κάλυψης ευθύνης για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων των οποίων τις εγκαταστάσεις επισκέπτονται τακτικά πελάτες και κοινό.
Θα πρέπει, λοιπόν, να λαμβάνεται υπόψη στην ασφάλιση ευθύνης και στα όρια ασφάλισης ότι οι αποζημιώσεις θα δοθούν με μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις.
Οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις για ζημιές που καλύπτονται από την εν θέματι ασφάλιση, ίσως θα πρέπει να πληρωθούν αρκετά χρόνια μετά από τη διάρκεια της ασφάλισης στην οποία είχαν εισπραχθεί τα ασφάλιστρα, διότι τα περισσότερα συμβόλαια στηρίζονται σε βάση ασφάλισης «occurrence» και όχι «made» που σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη περίοδο αξιώσεων.
Λόγω των κοινωνικών συνθηκών, απαιτήσεις ζημιών για θάνατο ή σωματική βλάβη τείνουν να παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού σε κάποια δεδομένη στιγμή από τον τρέχοντα ρυθμό οικονομικής πληθωρισμού.
Μια αποζημίωση μπορεί να αυξηθεί εάν υπάρχει αλλαγή στη νομοθεσία μεταξύ της έναρξης της ασφάλισης και της ημερομηνίας της αποζημίωσης και τελικής εκτίμησης.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι σημαντικό να υπάρχει σωστή λειτουργία της ασφαλιστικής κάλυψης και ολοκληρωμένο πλαίσιο.
Το πλαίσιο λειτουργίας της ασφάλισης ευθύνης
Η ασφάλιση ευθύνης αφορά τη σύμβαση μεταξύ ασφαλισμένου και ασφαλιστικής εταιρίας η οποία αποδεικνύεται από το ασφαλιστήριο, το οποίο και αποτελεί σύμβαση αποζημίωσης, η οποία δίνεται στον ασφαλισμένο και όχι στον τρίτο ζημιωθέντα. Η ευθύνη προκύπτει από το κοινό δίκαιο (το δίκαιο των αδικοπραξιών, τον αστικό κώδικα) ή από το συμβόλαιο και την κάλυψη που παρέχεται.
Ο όρος «Ζημία» συνιστά νομική έννοια και αναφέρεται στο ποσό της χρηματικής αποζημίωσης που μπορεί να επιδικασθεί από ένα αστικό δικαστήριο και να επιβληθεί συνεπεία αστικού αδικήματος το οποίο μπορεί να συνίσταται είτε σε αδικοπραξία είτε σε παραβίαση όρου της σύμβασης. Πρέπει να σημειωθεί ότι: ποινικές κυρώσεις, οικονομικές ζημιές, ποσά για πρόστιμα, ρήτρες, χρηματικές υποχρεώσεις που απορρέουν από εγγυητικές, πληρωμές προβλεπόμενες από κάποιο καταστατικό που δεν εξαρτάται από αδικοπραξία όπως αποζημιώσεις από το ΙΚΑ, δεν θεωρούνται ζημιές.
Το όριο αποζημίωσης περιλαμβάνει τις ζημιές και τα δικαστικά έξοδα - δαπάνες του ενάγοντος -, ενώ δαπάνες με τη συναίνεση του ασφαλιστή είναι πληρωτέες πέραν του ορίου αποζημίωσης που ορίζεται στο συμβόλαιο.
Ατυχηματική Σωματική Βλάβη & Υλική Ζημιά σε ιδιοκτησία
Οποιαδήποτε βλάβη σε πρόσωπα ή υλική ζημιά πρέπει να είναι αποτέλεσμα ενός ατυχήματος και να χαρακτηρίζεται ως ατυχηματική. Συνεπώς, βλάβη ή ζημιά που προκαλείται σκοπίμως ή με πρόθεση από τον ασφαλισμένο δεν καλύπτεται. Η βλάβη προσώπων ορίζεται ως σωματική βλάβη και περιλαμβάνει τον θάνατο, αλλά προσωπική βλάβη (personal injury) όπως η συκοφαντική δυσφήμηση, προσβολή υπόληψης, βλάβη από διαφήμιση (βλ. εξώδικο του κ. Ψωμιάδη για τον «Αγαπούλα»), δεν θεωρούνται ζημιά σε πρόσωπα ή κοινωνικές ομάδες. Επίσης οι σωματικές βλάβες εξαιρούν τα ζώα διότι ορίζονται ως πράγματα.
Υλική Ζημιά ορίζεται ως φυσική απώλεια ή ζημιά με την έννοια της «φυσικής» να σημαίνει κάποια μορφή ορατής αποζημίωσης, αλλοίωσης ή καταστροφής. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι περιλαμβάνει την απώλεια της χρήσης, αλλά δεν υπάρχει κάλυψη όπου δεν έχει προκληθεί βλάβη ή ζημία σε ιδιοκτησία. Η ζημιά θα πρέπει να είναι σε υλικά απτά και όχι άυλες και αφηρημένες ιδιότητες.
Η βλάβη ή ζημιά πρέπει να υπάρξει εντός των γεωγραφικών ορίων όπως ορίζονται και συνήθως είναι η χώρα όπου ο ασφαλισμένος και η απασχόλησή του εδρεύουν. Τα γεωγραφικά όρια παρ’ όλα αυτά μπορούν να επεκταθούν για δραστηριότητες εκτός των χωρών για ένα μικρό διάστημα και για επισκέψεις που είναι συνδεδεμένες με τη δραστηριότητα του ασφαλισμένου.
Σημασία της δραστηριότητας του ασφαλισμένου
Είναι η κάλυψη που αφορά τη βλάβη ή τη ζημιά που πραγματοποιείται στο πλαίσιο άσκησης της επιχείρησης του ασφαλισμένου και εξ αφορμής αυτής. Οπότε είναι σημαντικό να περιγράφεται με κάθε δυνατή λεπτομέρεια η επαγγελματική δραστηριότητα και επιχείρηση του ασφαλισμένου. Η έννοια αυτή περιλαμβάνει την κυριότητα ή κατοχή των χώρων που χρησιμοποιούνται από την επιχείρηση, μαζί με τυχόν επισκευές ή συντηρήσεις που απαιτούνται. Πολλές επιχειρήσεις έχουν εγκαταστάσεις sports ή clubs κ.λπ. και η έννοια της δραστηριότητας επεκτείνεται περιλαμβάνοντας και αυτές τις εγκαταστάσεις.
Πώς γίνεται η αξιολόγηση του κινδύνου και η ανάληψη (underwriting)
Τα χαρακτηριστικά που λαμβάνονται υπόψη όταν γίνεται εκτίμηση του κινδύνου είναι:
o Οι επικινδυνότητες ή οι περιοχές πιθανής ζημίας εντός του κινδύνου
o Το πεδίο της νομικής ευθύνης
o Η σχέση του τρίτου με τον κίνδυνο
o Προηγούμενο ιστορικό ζημιών
o Ηθικός κίνδυνος
Γενικότερα η συνολική δραστηριότητα και το περιβάλλον ενός κινδύνου, σε συνδυασμό με την έκταση των επαφών με τρίτους, είναι εξίσου σημαντικό για την εκτίμηση εντός κινδύνου.
Ειδικές κατηγορίες γενικού ενδιαφέροντος
α) εκθέσεις, συνεδριακοί χώροι, κέντρα ψυχαγωγίας, στάδια
Όταν υπάρχει σημαντική συνάθροιση κοινού σε ένα συγκεκριμένο χώρο υπάρχει και συγκέντρωση κινδύνου. Τα προβλήματα ασφαλείας σε συναθροίσεις είναι αρκετά πολύπλοκα και μπορεί τα μέτρα ασφαλείας να είναι ικανοποιητικά, αλλά υπάρχουν σημεία που πρέπει να εξεταστούν, όπως το είδος των ατόμων που θα συμμετέχει, η φύση της ίδιας της εκδήλωσης, η οργάνωση, ο έλεγχος κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια δυσάρεστα γεγονότα έχουν συμβεί σε τέτοιους χώρους: κατάρρευση στέγης, συντριβή υποστηριγμάτων, φωτιά σε παλαιά στάδια κ.ά.
β) ξενοδοχεία
Για τα ξενοδοχεία ενδεχομένως, οι πιο σοβαροί κίνδυνοι είναι η φωτιά όπου μπορεί να απαριθμεί σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και υλικές ζημιές σε περιουσίες. Τα μέτρα πυρασφάλειας και γενικότερα ασφαλείας θα πρέπει να βρίσκονται σε υψηλά πρότυπα, με ρυθμίσεις ιδιαίτερα στη διαδικασία ασφαλούς εκκένωσης. Άλλα σημεία αξιώσεων μπορεί να είναι:
Ολίσθημα και πτώση στο πάτωμα από σκαλιά ή ανεπαρκή φωτισμό της περιοχής, τροφική δηλητηρίαση, ζημιά των προσωπικών αντικειμένων των πελατών στα δωμάτια, ζημιές στους χώρους Parking, ατυχήματα σε πισίνες, σε κολύμβηση, αθλητικές δραστηριότητες, water Sport, γυμναστήρια, ευθύνη από προϊόντα που διατίθενται από τα καταστήματα των ξενοδοχείων. Επιπλέον, ευθύνη από αμέλεια γενικότερα των concenssionaires, αλλά ακόμα και επιθέσεις σε ενοίκους μέσα στο ξενοδοχείο.
Είναι πολύ σημαντικό για σωστή και ολοκληρωμένη ασφαλιστική κάλυψη να παρουσιάζονται όλα τα στοιχεία του μελλοντικού πελάτη, προκειμένου να γίνει σωστή εκτίμηση του κινδύνου και ανάληψη από την ασφαλιστική εταιρία.
Το φάσμα της ασφάλισης για Γενικής Αστικής Ευθύνης είναι τόσο εκτενές, που μια γενική πρόταση ασφάλισης μπορεί να μην περιλαμβάνει όλες τις ερωτήσεις για τον συγκεκριμένο κίνδυνο. Το μοντέλο της πρότασης ασφάλισης συνήθως είναι γενικό και προσπαθεί να εκμαιεύσει βασικές πληροφορίες για τον κίνδυνο, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις για ειδικές κατηγορίες όπως για τα «ξενοδοχεία».
Ανακεφαλαιώνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι η ενίσχυση της οικονομίας, η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας και η αύξηση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων αναμένεται να οδηγήσουν σε υψηλότερες ανάγκες ασφαλιστικής κάλυψης των προϊόντων της ΕΥΘΥΝΗΣ.
Οι ασφαλιστικές εταιρίες περιμένουμε να συνεχίσουν να προσφέρουν ανταγωνιστικά ασφάλιστρα, ιδιαίτερα σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με κόστη συνδεδεμένα στο ιστορικό ζημιών και επιπλέον εκπτώσεις για πελάτες με υψηλά standards, πρακτικές ασφαλείας καθώς και εύρωστες διαδικασίες ελέγχου ποιότητας.
