Με αίσθηση αδυναμίας, λόγω του καλπάζοντα πληθωρισμού, κι απογοήτευσης για τους πολιτικούς τους, οι πολίτες της Αργεντινής καλούνται την Κυριακή στις κάλπες για να αναδείξουν τον επόμενο πρόεδρο της χώρας, με φόντο τα δεινά της οικονομίας, τον πειρασμό «αντισυστημικού» υποψήφιου και τη βεβαιότητα πως το αύριο θα είναι δύσκολο.
Οι περισσότεροι αδυνατούν να χωνέψουν πώς είναι δυνατόν η χώρα τους, η τρίτη οικονομία της Λατινικής Αμερικής, με φυσικό πλούτο άφθονο, να παραμένει βαλτωμένη, με πληθωρισμό που συγκαταλέγεται στους υψηλότερους στο κόσμο (138% σε ετήσια βάση), επίπεδο της φτώχειας στα ουράνια (40%) και χρέος δυσβάστακτο.
Ο Χαβιέρ Μιλέι, ακραία φιλελεύθερος οικονομολόγος που ενσαρκώνει την επιθυμία μέρους των πολιτών να δουν «να φεύγουν» οι παραδοσιακοί πολιτικοί, εξαγγέλλει πως θα δολαριοποιήσει την οικονομία και θα κάνει «κομμάτια» το κράτος, η Πατρίσια Μπούλριτς, πρώην υπουργός της δεξιάς που υπόσχεται να είναι ανελέητη έναντι των «επαγγελματιών απεργών» και της εγκληματικότητας, κι ο Σέρχιο Μάσα, ο κεντροαριστερός υπουργός Οικονομίας που διαβεβαιώνει ότι «τα χειρότερα πέρασαν», είναι οι βασικοί υποψήφιοι μιας εκλογικής διαδικασίας κατ’ εικόνα της διάθεσης των περισσότερων στη χώρα: γεμάτης αμφιβολίες κι αβεβαιότητες.
Πληθωρισμός
«Δεν αλλάζει τίποτα, πιστεύω ότι δεν θα αλλάξει τίποτα, κανένας από τους υποψήφιους δεν μου δίνει ελπίδα», αναστενάζει ο Πέδρο Μαϊντάνα, 63χρονος συνταξιούχος, στον σταθμό Ρετίρο του Μπουένος Άιρες.
Με βάση την τάση που κατέγραψαν κάπου τριάντα δημοσκοπήσεις, ο κ. Μιλέι, κατ’ άλλους ακραία φιλελεύθερος, κατ’ άλλους ακροδεξιός, θα επικρατήσει στον πρώτο γύρο, εξασφαλίζοντας περί το 35% των ψήφων, και θα αναμετρηθεί στον δεύτερο με τον κ. Μάσα (περίπου 30%). Η κυρία Μπούλριτς, που βρίσκεται γύρω στο 26%, πλέον θεωρείται πως δύσκολα θα μπορέσει να κλείσει την ψαλίδα.
Υπάρχουν δυο ακόμη υποψήφιοι, όμως χαρακτηρίζονται ήσσονες: η Μίριαμ Μπρέγκμαν (ριζοσπαστική αριστερά) και ο Χουάν Σκιαρέτι (κέντρο). Δεν ξεπερνούν το 4% των προθέσεων ψήφου.
Το τεράστιο μεθύσι –τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους του Μπουένος Άιρες– που έφερε η κατάκτηση του τίτλου στο Παγκόσμιο Κύπελλο του ποδοσφαίρου τον Δεκέμβριο άφησε πίσω του χανγκόβερ διαρκείας.
Τέσσερα εκατομμύρια: ο αριθμός αυτός είναι υποτριπλάσιος από τους πολίτες της Αργεντινής που έχουν βυθιστεί πλέον στη φτώχεια, ή με άλλα λόγια ανήκουν σε νοικοκυριό με μέσο εισόδημα 124.000 πέσος (340 δολαρίων).
Δεχόμενοι αλλεπάλληλα χτυπήματα από τον καλπάζοντα πληθωρισμό και την ασταμάτητη υποτίμηση του νομίσματος, που μέσα σε δυο χρόνια πέρασε από τα 99 στα 365 πέσος για ένα δολάριο, με βάση την επίσημη ισοτιμία — είναι τριπλάσια στην παράλληλη, τη μαύρη αγορά.
«Σε όλα τα (κοινωνικοοικονομικά) στρώματα υπάρχει απώλεια πραγματικού εισοδήματος», είναι η διάγνωση του Λεοπόλντο Τορναρόλι, του Κέντρου Διανεμητικών, Εργασιακών και Κοινωνικών Μελετών (Centro de Estudios Distributivos, Laborales y Sociales, CEDLAS) του πανεπιστημίου της Λα Πλάτα.
«Αυτά που μπορούσαν να αποκτήσουν οι γονείς μας, ένα σπίτι (...) μοιάζουν πια τόσο μακρινά σε μας», λέει ο Βαλεντίν Φιγκάρα, εικοσάρης φοιτητής. Κάθε γενιά, και ειδικά «αυτή», βλέπει τα πράγματα να γίνονται συνεχώς «λιγάκι χειρότερα σε σύγκριση με την προηγούμενη».
Οργή
Οι εκλογές ίσως αποτελέσουν σημείο καμπής, κυρίως εξαιτίας της δυσαρέσκειας για τους δυο μεγάλους πολιτικούς συνασπισμούς που κυριάρχησαν στην πολιτική ζωή για κάπου είκοσι χρόνια: αυτόν των περονιστών (κεντροαριστερά), στην εξουσία από το 2003 ως το 2015, κατόπιν από το 2019, με πρόεδρο τον απερχόμενο Αλμπέρτο Φερνάντες, και αυτόν της κεντροδεξιάς, που κυβέρνησε από το 2015 ως το 2019, με πρόεδρο τον Μαουρίτσιο Μάκρι.
Η bronca («οργή») έχει πρόσωπο: τον Χαβιέρ Μιλέι, 52 ετών, που από τα τηλεοπτικά πλατό πριν από δυο χρόνια κατέφτασε στην πολιτική σκηνή και σαγηνεύει κυρίως νεαρούς ψηφοφόρους κι ανθρώπους με χαμηλή εισοδηματική στάθμη υποσχόμενος να τελειώνει με την «παρασιτική πολιτική κάστα».
«Να φύγουν όλοι, να μη μείνει κανένας!», άστραψε και βρόντηξε ο υποψήφιος την Τετάρτη, απευθυνόμενος σε περίπου 15.000 υποστηρικτές του ηλεκτρισμένους από την υπόκρουση χαρντ ροκ, το ασυνήθιστο στιλ του, τον οξύ του λόγο.
«Η Αργεντινή εγγράφεται στην περιφερειακή τάση αποδυνάμωσης των παραδοσιακών κομμάτων και της ανάδυσης αντισυστημικών ‘αουτσάιντερ’, με απλό, αλλά ισχυρό μήνυμα (...) ‘ξεφορτωθείτε την πολιτική τάξη και όλα θα πάνε καλά!’», αναλύει ο Μάικλ Σίφτερ του κέντρου μελετών Inter-American Dialogue.
Άγχη
Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, το αύριο ανησυχεί τους πολίτες της Αργεντινής. Η «δολαριοποίηση» που εξαγγέλλει ο κ. Μιλέι καταγγέλθηκε σε μανιφέστο 170 οικονομολόγων διαφόρων κατευθύνσεων: έκαναν λόγο για «οφθαλμαπάτη», που ενέχει μεγάλους κινδύνους, κοινωνικούς και πληθωριστικούς.
Η επιλογή της συνέχειας, με τον κ. Μάσα, δεν προοιωνίζεται ταχεία αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, αλλά στην καλύτερη περίπτωση σταδιακή προσαρμογή, υπό την πίεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), σε μια χώρα όπου ιστορικά η οικονομία πλήττεται από δαπανηρές επιδοτήσεις και δημοσιονομικά ελλείμματα που έχουν μετατραπεί σε παθολογία.
Όσο για την υποψηφιότητα της κυρίας Μπούλριτς, την επισκιάζει η προεδρία του φιλελεύθερου κ. Μάκρι και η ανάμνηση της περιόδου (άλλης μιας) κρίσης (2018-2019), όταν το Μπουένος Άιρες αναγκάστηκε να ζητήσει από το ΔΝΤ τεράστιο δάνειο, 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που δυσκολεύεται να αποπληρώσει μέχρι και σήμερα.
«Ξεκινά εποχή μεγάλης πολιτικής αστάθειας» έπειτα από χρόνια μεγάλων, ατελείωτων αντιπαραθέσεων, συνοψίζει ο πολιτολόγος Χουάν Νέγκρι του πανεπιστημίου Torcuato di Tella.
Για να εκλεγεί απευθείας στον πρώτο γύρο, ο υποψήφιος που θα καταλάβει την πρώτη θέση πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον το 45% των ψήφων, ή το 40% αν έχει δέκα μονάδες διαφορά από τον δεύτερο.
Τα πρώτα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν μετά τις 21:00 της Κυριακής (τοπική ώρα· στις 03:00 της Δευτέρας ώρα Ελλάδας).