Στο επίκεντρο των εξελίξεων μπαίνει το ασφαλιστικό αυτή την φορά με το ενδεχόμενο ανατροπής του Νόμου Κατρούγκαλου (ν.4387/2016), ο οποίος κρίνεται αντισυνταγματικός από το ΣτΕ. Συγκεκριμένα οι διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ οι επιστήμονες -δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί, αγρότες, αλλά και οι διατάξεις που επιβάλλουν το μηνιαίο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών στο 26,95% επί του καθαρού εισοδήματος για τους αυτοαπασχολούμενους.
της Ελενας Ερμείδου
ΤΕΕ, δια στόματος του προέδρου τους κου Γιώργου Στασινού και ΟΕΕ, δια του προέδρου κου Κωνσταντίνου Κόλλια, αναμένοντας την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας τονίζουν ότι η επιβολή των συγκεκριμένων ασφαλιστικών εισφορών είναι στην ουσία δήμευση των εισοδημάτων των ελευθέρων επαγγελματιών και όχι λύση στο πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας και ζητούν την άμεση προσαρμογή από πλευράς της Πολιτείας στην απόφαση του ΣτΕ μόλις εαυτή εκδοθεί.
Κατά του Νόμου Κατρούγκαλου και των υπέρογκων εισφορών ως έχει ταχθεί ο ΣΕΒ και ο ΙΟΒΕ ενώ σε πρόσφατη εκδήλωση ο ΙΟΒΕ υπέβαλλε προτάσεις για την βιωσιμότητα του ασφαλιστικού. Προτάσεις, επίσης έχει υποβάλλει και η ΕΑΕΕ, έχοντας προειδοποιήσει δια του τέως προέδρου κου Αλέξανδρου Σαρρηγεωργίου και νυν κου Δημήτρη Μαζαράκη ότι το ασφαλιστικό της χώρας δεν είναι σε καμία περίπτωση βιώσιμο.
«Ουδείς μπορεί να επιβιώσει και να επιχειρήσει στην Ελλάδα, όταν οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές φτάνουν στο 70% των κερδών του, από τη στιγμή, μάλιστα, που οι παροχές προς τον ασφαλισμένο δεν είναι ανταποδοτικές των εισφορών, που καταβάλλει» δηλώνει ο πρόεδρος του ΟΕΕ. Ενώ, από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΤΕΕ ξεκαθαρίζει ότι ασφαλιστικό σύστημα θα πρέπει να βασίζεται: α. στην ανταποδοτικότητα και βιωσιμότητα του ασφαλιστικού πυλώνα, β. στη συνέχεια του τομέα υγείας και πρόνοιας, με όρους αξιοπρέπειας των ασφαλισμένων, γ. στην θεσμοθέτηση πλαφόν στο σύνολο των ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων ώστε το κράτος να μην δημεύει το εισόδημα των μηχανικών και των επιστημόνων της χώρας.
Η σημαντική μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων των ελευθέρων επαγγελματιών για το 2016 είναι απόρροια και του γεγονότος ότι οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται ως ποσοστό επί των καθαρών κερδών των υπόχρεων τονίζει ο κος Κόλλιας. Έτσι, η παραοικονομία έχει διογκωθεί, αφού καταγράφονται φαινόμενα αύξησης της συναλλαγής με τους πελάτες τους κάτω από το τραπέζι. Επιπλέον, αυξήθηκε κατακόρυφα ο αριθμός των ελεύθερων επαγγελματιών, που έχουν αναγκαστεί να διακόψουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα, από τη στιγμή που ψηφίστηκε ο Νόμος Κατρούγκαλου.
Τόσο το ΙΟΒΕ όσο και η ΕΑΕΕ και καθηγητής Μιλτιάδης Νεκτάριος έχουν προτείνει το μοντέλο των τριών πυλώνων ασφάλισης και όχι του ενός πυλώνα που υπάρχει σήμερα ώστε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στις γενιές των εργαζομένων, (β) να προστατεύσει τις απερχόμενες γενιές στο πλαίσιο του εφικτού, και (γ) να συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης και της συσσώρευσης κεφαλαίου στην οικονομία
Σύμφωνα με τον Μιλτιάδη Νεκτάριο οι άξονες του νέου συστήματος:
Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Ιταλικού/ Σουηδικού Μοντέλου
• Ένα ταμείο ασφάλισης για όλο τον πληθυσμό: ΙΚΑ-ΕΦΚΑ.
• Το νέο σύστημα των κύριων συντάξεων είναι διανεμητικό με καθορισμένες εισφορές (Pay-As-You-Go Notional Defined Contributions).Βασίζεται στη λειτουργία Ατομικών Λογαριασμών Νοητής Κεφαλαιοποίησης (Individual Notional Accounts). Δηλαδή, οι κύριες συντάξεις είναι πλήρως αναλογικές.
• Οι ασφαλιστικές εισφορές ανέρχονται στο 10% (αντί του σημερινού 20%) του εισοδήματος των μισθωτών, των αυτοαπασχολούμενων, των αγροτών και των δημοσίων υπαλλήλων. Εισπράττονται από τις οικονομικές υπηρεσίες του κράτους.
• Οι ασφαλιστικές εισφορές πιστώνονται κάθε χρόνο στους ατομικούς λογαριασμούς και κεφαλαιοποιούνται με την μέση αύξηση του ΑΕΠ. Το συσσωρευόμενο κεφάλαιο είναι νοητό και δεν υπάρχουν αποθεματικά.
• Κάθε χρόνο όλοι οι ασφαλισμένοι λαμβάνουν επίσημη ενημέρωση για το ποσό του συσσωρευμένου ασφαλιστικού κεφαλαίου.
• Ο κρατικός προϋπολογισμός θα αναλάβει την καταβολή των αναλογουσών εισφορών για τους ανέργους, την στρατιωτική θητεία, την ανατροφή τέκνων, κλπ.
• Το ποσοστό αναπλήρωσης ανέρχεται στο 27-30%, για μια πλήρη εργατική ζωή.
• Το νέο σύστημα συντάξεων θα διαθέτει αυτόματους σταθεροποιητές (μοντέλα Ιταλίας ή Σουηδίας), ούτως ώστε η απαιτούμενη κρατική χρηματοδότηση να είναι μηδενική.
Νέο Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων
• Το ένα και μοναδικό νέο ταμείο των επικουρικών συντάξεων θα είναι πλήρως κεφαλαιοποιημένο.
• Εισφορές 6% για όλους τους ασφαλισμένους (μισθωτούς, αυτοαπασχολούμενους, αγρότες και δημοσίους υπαλλήλους).
• Οι επικουρικές συντάξεις είναι του τύπου «καθορισμένων εισφορών». Κάθε ασφαλισμένος διαθέτει Ατομικό Λογαριασμό στον οποίο συσσωρεύεται το ασφαλιστικό κεφάλαιο, για την εξέλιξη του οποίου ενημερώνεται ετησίως.
• Το νέο σύστημα επικουρικών συντάξεων θα εκκινήσει εκ του μηδενός, με την έννοια ότι η υπαγωγή στην ασφάλιση και η έναρξη της κεφαλαιοποίησης θα ξεκινήσει με την θέσπιση και την λειτουργία του επικουρικού ταμείου και θα καλύπτει όλους τους εργαζόμενους.
• Το ποσοστό αναπλήρωσης για ένα πλήρη εργασιακό βίο, και με απόδοση των επενδύσεων των αποθεματικών στο 3%, θα ανέρχεται στο 26%.
• Τα συσσωρευμένα αποθεματικά την πρώτη δεκαετία θα προσεγγίσουν τα €50 δισ. και μέχρι το 2060 θα έχουν ανέλθει στα €450 δισ. (περίπου το 55% του ΑΕΠ).
• Η διαδικασία των επενδύσεων των αποθεματικών είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων. Ανατίθεται υποχρεωτικά στην ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
• Διαδικασία Contracting-out: Όσοι επιλέξουν να μην ενταχτούν στο παραπάνω επικουρικό ταμείο, θα πρέπει να συμμετέχουν υποχρεωτικά σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) το οποίο θα προσφέρει τουλάχιστον ισοδύναμη κάλυψη με αυτήν του υποχρεωτικού επικουρικού ταμείου. Θα υπάρχει η ευχέρεια στους πολίτες να επιστρέψουν, εάν το επιθυμούν, στο δημόσιο σύστημα, μεταφέροντας και τα αναλογούντα αποθεματικά. Ένα τέτοιο πλαίσιο θα δημιουργήσει συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ του δημόσιου και των ιδιωτικών ταμείων, με βάση την ποιότητα των υπηρεσιών και την απόδοση των επενδύσεων των αντίστοιχων φορέων.
Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ)
• Οργανώνονται προαιρετικά και χρηματοδοτούνται από τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους και εργοδότες (περιλαμβανόμενου και του Δημοσίου, ως εργοδότη), με βάση τον Ν. 3029/2002.
• Ένα ποσοστό εισφορών 4-5% (με χρηματοδότηση από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο) θα οδηγήσει σε ένα ποσοστό αναπλήρωσης περίπου 20%.
• Ο κύριος σκοπός τους είναι η κλαδική διαφοροποίηση των εργαζομένων ως προς τις συνταξιοδοτικές παροχές.
• Δεν υπάγονται στην κοινωνική ασφάλιση για συντάξεις.
• Υπάγονται στην χρηματοοικονομική εποπτεία του κράτους καθώς και στην Ευρωπαϊκή ασφαλιστική νομοθεσία για την εποπτεία των ταμείων συντάξεων.
• Τα Ταμεία Εφάπαξ μετατρέπονται υποχρεωτικά σε ΤΕΑ.
• Επειδή στην Ελλάδα μεγάλος αριθμός εργαζομένων ανήκει σε μικρό-μεσαίες επιχειρήσεις ή είναι αυτοαπασχολούμενοι, πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να συμμετέχουν σε Ανοιχτά Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, ώστε να συμπληρώνουν με δικά τους μέσα το επίπεδο προστασίας που προσφέρει η Πολιτεία. Τα απαιτούμενα Ανοιχτά Ταμεία δεν θα υπερβαίνουν τα πέντε (5) και θα υπάρχουν αυστηρές προδιαγραφές για τους φορείς που θα μπορούν να συστήνουν και να λειτουργούν τέτοια ταμεία.
Σύμφωνα τέλος με το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος η κατάρτιση του ασφαλιστικού προβλέπει τα εξής:
• Τρία Ταμεία Κύριας Ασφάλισης: Μισθωτών, Ελεύθερων Επαγγελματιών και Αγροτών καθώς και ένα ταμείο επικούρησης και εφάπαξ με δύο αυτοτελείς κλάδους.
• Έναν μεικτό τρόπο υπολογισμού των εισφορών, που να λαμβάνει υπόψη όχι μονό τα χρόνια ασφάλισης, ούτε μόνο το εισόδημα, αλλά και τις δυο αυτές παραμέτρους.
• Το σύνολο των φόρων και εισφορών που καταβάλει ο ελεύθερος επαγγελματίας δεν θα πρέπει να ξεπερνά ένα συγκεκριμένο ποσοστό του καθαρού εισοδήματός του (50%), το οποίο του διασφαλίζει την αποπληρωμή και των υπολοίπων υποχρεώσεών του (π.χ. δάνεια), την βιωσιμότητα της δραστηριότητας του, αλλά και την κάλυψη τουλάχιστον του ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης.
• Το διανεμητικό χαρακτήρα, που πρέπει να έχει το ασφαλιστικό σύστημα, με διευρυμένα χαρακτηριστικά διαγενεακής και κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως ισχύει στην συντριπτική πλειοψηφία των κρατών – μελών της Ευρωζώνης
• Τη μακροχρόνια βιωσιμότητά του, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την άμεση εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης, με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών (κοινωνικοί φορείς, επιμελητήρια κλπ.), η οποία θα ποσοτικοποιεί πλήρως τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και θα οδηγεί σε εύρεση της βέλτιστης επιλογής.
Τέλος, τη διατήρηση των ποσοστών αναπλήρωσης σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να μην υφίστανται τόσο οι νέοι όσο και οι παλαιοί εργαζόμενοι σημαντική μείωση του βιοτικού τους επιπέδου εξερχόμενοι από την αγορά εργασίας και εισερχόμενοι στο συνταξιοδοτικό βίο. Σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση μπορούν να διαδραματίσουν τα συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά συστήματα (π.χ. επαγγελματικά ταμεία) και η πρόβλεψη για επαρκείς δυνατότητες θεμελίωσης συμπληρωματικών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και παροχών