Στις 8 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ, 136 χώρες συμφώνησαν να προβούν στην πιο σαρωτική, των τελευταίων 100 ετών, αναθεώρηση των παγκόσμιων κανόνων για τη φορολόγηση των εταιρικών κερδών. Η Κοινή Δήλωση για Συμφωνία, που επιτεύχθηκε έπειτα από εργασίες και διαπραγματεύσεις 10 ετών και μετά τη δημόσια στήριξη από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, φιλοδοξεί να αποτελέσει το παγκόσμιο εργαλείο για την αποτροπή της μεταφοράς της φορολογικής έδρας των πολυεθνικών εταιριών σε χώρες με πολύ χαμηλούς ή και μηδενικούς συντελεστές φορολόγησης.
* Ανάλυση στο Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ της Θεοδώρας Λαζαρέτου, τ. Διευθύντριας της Φορολογικής & Τελωνειακής Ακαδημίας ΑΑΔΕ, Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ, DEA de droit Universite Lyon III, Cert. Boston University, Cert. Leiden University, Cert. IMF /VGAPx, TADAT (IMF) trainedassessor
Επίσης, η Συμφωνία του ΟΟΣΑ αποτελεί την πρώτη συλλογική προσπάθεια για τη φορολόγηση της ψηφιακής επιχειρηματικότητας που εμπορεύεται πνευματικά δικαιώματα και δραστηριοποιείται παγκόσμια.
Η τελική επιτυχία της Συμφωνίας θα εξαρτηθεί πρώτον, από την εφαρμογή της από τις ισχυρές οικονομίες και δεύτερον, από το κατά πόσο θα φρενάρει την κούρσα μείωσης των φορολογικών συντελεστών. Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, αναμένεται με ενδιαφέρον η νομοθετική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εφαρμογή της Συμφωνίας από τα κράτη-μέλη. Φυσικά, η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία θα επηρεάσει την εθνική μας φορολογική νομοθεσία και ενδεχόμενα θέσει ζητήματα επιμέρους αλλαγών στις διατάξεις (πχ φορολογικούς συντελεστές εισοδήματος από πνευματικά δικαιώματα) των περί 50 συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας που η χώρα μας εφαρμόζει.
Ήδη, το Φορολογικό Παρατηρητήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUTaxObservatory) δημοσιοποίησε Έκθεση στην οποία εκτιμά ότι η υιοθέτηση του παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% θα αυξήσει τα έσοδα από τη φορολόγηση των εταιρικών κερδών στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. κατά 24% συνολικά. Στην ίδια Έκθεση, το Φορολογικό Παρατηρητήριο προβλέπει αύξηση εσόδων και για την Ελλάδα.
Εκτός από την αύξηση των δημοσίων εσόδων, εξίσου σημαντική είναι και η αναμενόμενη άμβλυνση του φορολογικού ανταγωνισμού που αναπτύσσουν τα κράτη-μέλη, ανταγωνισμός που σταδιακά οδηγεί στη μείωση των φορολογικών εσόδων. Οι ευρωπαϊκές χώρες στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν πλούσιους ιδιώτες και πολυεθνικές εταιρίες εφαρμόζουν ελκυστικά φορολογικά σχήματα. Τα σχήματα για πλούσιους ιδιώτες αυξήθηκαν από 5 σε 26 (1995-2020), χρησιμοποιούνται από 200.000 δικαιούχους ενώ η εκτιμώμενη απώλεια φόρων είναι 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Το 2019, 1.348 φορολογικές συμφωνίες κρατών με πολυεθνικές εταιρίες ήταν σε ισχύ. Πολλές από αυτές προβλέπουν φορολογικό συντελεστή για το εισόδημα από κινητές αξίες μικρότερο από 15%.
Σε αυτό το φορολογικό περιβάλλον, η αναγγελία από τον Ευρωπαίο Επίτροπο Πάολο Τζεντιλόνι για την προετοιμασία σχεδίου ενωσιακής οδηγίας για την εφαρμογή της Συμφωνίας στην Ε.Ε. είναι δηλωτική της αλλαγής πλεύσης στην αρένα του φορολογικού ανταγωνισμού.