Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση για το Σκοπιανό και τις εξελίξεις στα Βαλκάνια φιλοξενεί η βρετανική εφημερίδα Guadian στην ηλεκτρονική της έκδοση. Το κείμενο με τίτλο «Η Ευρώπη αντιμέτωπη με μια πιθανή κρίση στα Βαλκάνια» υπογράφει ο Ivan Krastev, επικεφαλής του Centre for Liberal Strategies, ενός think-tank με έδρα τη Σόφια.
Όπως υποστηρίζει, αυτό που διακυβεύεται σήμερα στα Βαλκάνια είναι η ικανότητα της ΕΕ να δρα ως γεωπολιτικός παίκτης που αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις της περιόδου. Στις αρχές του μήνα, η ΕΕ παρουσίασε τη νέα στρατηγική της για τα Βαλκάνια, τονίζοντας ότι ενθαρρύνει τις μεταρρυθμίσεις στη Σερβία, το Μαυροβούνιο, την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, την πΓΔΜ και την Αλβανία, ανανεώνοντας την προοπτική της ενταξιακής τους πορείας, σημειώνει ο Krastev.
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που έχουν φέρει τα Βαλκάνια ξανά στο προσκήνιο καθώς ένα αυξανόμενο momentum για μεγαλύτερη ενσωμάτωση, τονίσει.
Μια από τις ενθαρρυντικές εξελίξεις είναι η πρόσφατη επικύρωση της συνθήκης φιλίας ανάμεσα στη Βουλγαρία και τα Σκόπια, δύο χώρες οι σχέσεις των οποίων πέρασαν από δοκιμασίες κυρίως λόγω ζητημάτων μειονοτήτων. Οι δύο χώρες έδειξαν έτσι ότι ήρθε η ώρα να αναζητηθούν λύσεις για ορισμένες από τις πληγές της περιοχής, αναφέρει ο Krastev.
Και προσθέτει:
Προκειμένου να πετύχει η ΕΕ την επιδίωξή της να μεταμορφώσει την περιοχή, πρέπει να λάβει υπόψη της τις τεράστιες γεωπολιτικές αλλαγές που έχουν λάβει χώρα. Το 2003 όταν για πρώτη φορά η ΕΕ μίλησε για ενταξιακή πορεία βαλκανικών χωρών, δεν υπήρχε αμφιβολία ότι το μέλλον της περιοχής ήταν ευρωπαϊκό. Τότε, η Ρωσία έβλεπε τα Βαλκάνια απλώς ως μια περιοχή διέλευσης για τις ενεργειακές εξαγωγές της στη Δυτική Ευρώπη. Η φιλοδοξία της Μόσχας ήταν να διατηρήσει μια κάποια επιρροή στην περιοχή και όχι να ανταγωνιστεί τις Βρυξέλλες.
Πριν από 15 χρόνια, η Τουρκία ήταν ενθουσιώδης με την ευρωπαϊκή της προοπτική. Έβαζε, κατά συνέπεια, σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο την πολιτική της στα Βαλκάνια προκειμένου να αποδείξει την στρατηγική της αξία προς την Ευρώπη. Τότε, κανείς δεν μιλούσε για την επιρροή της Κίνας στα Βαλκάνια.
Σήμερα, ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Η Κίνα ετοιμάζεται να γίνει ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στη Σερβία, ενώ τα σχέδια για τη δημιουργία μια σιδηροδρομικής γραμμής ταχείας κυκλοφορίας από το ελληνικό λιμάνι του Πειραιά μέχρι την Βουδαπέστη -διαμέσου του Βελιγραδίου- αξιολογείται πολύ ψηλά από την Κίνα. Οι Κινέζοι ευελπιστούν ότι τα Δυτικά Βαλκάνια θα ενσωματωθούν εν τέλει στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά, ωστόσο δεν βιάζεται καθώς τότε τα επενδυτικά της πρότζεκτ θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Και η προσέγγιση της Ρωσίας έχει ωστόσο αλλάξει. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς έναν κατάσκοπο στο Κρεμλίνο για να αντιληφθεί ότι η Μόσχα θα κάνει τα πάντα για να αποτρέψει την ΠΓΔΜ από το να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Όχι τόσο για την στρατηγική της σημασία όσο για τη συμβολική αξία μιας τέτοιας αποτροπής.
Οι ευρωπαίοι διαμορφωτές πολιτικής θα πρέπει να γνωρίζουν ότι εάν δεν επιλυθεί η διαφορά Ελλάδας-ΠΓΔΜ στο ονοματολογικό μέχρι την επόμενη Σύνοδο για τα Δυτικά Βαλκάνια τον Μάιο, τότε αυτό θα σηματοδοτήσει μια διπλή ήττα: Οι ελπίδες της πΓΔΜ θα έχουν διαλυθεί και οι προσπάθειες της ΕΕ να παίξει κάποιο ρόλο στην περιοχή επίσης, αναφέρει μεταξύ άλλων ο Krastev.
Και καταλήγει:
Η περιοχή των Βαλκανίων είναι μια περιοχή που η Ρωσία μπορεί να εργαστεί για την αποσταθεροποίηση της ΕΕ με πολύ μικρό πολιτικό κόστος για την ίδια, καθώς έχει το μικρότερο ρίσκο να βρεθεί αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ. Και μετά υπάρχει και η Τουρκία, η σχέση της οποίας με την ΕΕ βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό. Δεν είναι σαφές ακόμη πώς θα κινηθεί ο πρόεδρος Ερντογάν στην περιοχή.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ενώ η Άγκυρα χρησιμοποιεί την επιρροή της στις μουσουλμανικές κοινότητες στα Βαλκάνια, η Ρωσία χρησιμοποιεί τη δική τους στους ορθόδοξους χριστιανούς. Υπάρχει άραγε περίπτωση συντονισμού των δύο αυτών χωρών, όπως στην περίπτωση της Συρίας; Εάν η ΕΕ έχει αργά αντανακλαστικά μπροστά σε όλες αυτές τις γεωπολιτικές αλλαγές, τότε η στρατηγική της στα Δυτικά Βαλκάνια θα ηττηθεί.