Ανεστάλη ξαφνικά χθες η ηλεκτρονική εφαρμογή του πληροφοριακού συστήματος «Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων», στην οποία οι μέτοχοι περίπου 450.000 εταιρειών αναγράφουν τα στοιχεία τους, στο πλαίσιο της προσπάθειας πάταξης της διακίνησης του μαύρου χρήματος.
Το ερώτημα είναι πλέον αν, η αναστολή της λειτουργίας, αποτελεί «δώρο» σε κάποιους μετόχους, ή πρόκειται για τεράστια «γκάφα», που σχετίζεται με τη διαρροή προσωπικών στοιχείων των μετόχων.
Ειδικότερα, ενώ η διαδικασία ήταν εν εξελίξει και η προθεσμία έληγε στις 29 Νοεμβρίου, χθες ανακοινώθηκε ότι τίθεται εκτός λειτουργίας η σχετική πλατφόρμα της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών.
Μάλιστα όπως προβλέπει η σχετική απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης, Δημοσθένη Αναγνωστόπουλου, η αναστολή της λειτουργίας της εφαρμογής γίνεται για διάστημα σαράντα ημερολογιακών ημερών (40), ήτοι από 22/11/2019 έως και 19/1/2020. Και φυσικά, όπως αναφέρει η απόφαση, στο διάστημα αυτό, «αναστέλλονται οι προθεσμίες υποβολής στο «Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων».
Παρότι υπήρχαν αιτήματα για παράταση της προθεσμίας, που θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν, εντούτοις δεν δόθηκε παράταση, αλλά «κατέβασε ρολά» η εφαρμογή. Αυτό σημαίνει ότι στην ουσία παρατείνεται η προθεσμία μέχρι να ανοίξει ξανά τον Ιανουάριο, μετά το 40ήμερο.
Θρίλερ με τα στοιχεία των μετόχων
Όμως, μια παράταση θα μπορούσε να δοθεί και είναι κάτι θεμιτό, δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν τηρείται καμία αρχική προθεσμία και για κανένα ζήτημα. Δεν δόθηκε όμως και έκλεισε η εφαρμογή, ώστε να μην έχει κανείς πρόσβαση σε αυτή.
Παρότι, επισήμως, δεν δόθηκε καμία εξήγηση, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι μπήκε «λουκέτο» επειδή η εφαρμογή ήταν ευάλωτη.
Σύμφωνα με πληροφορίες που δεν κατέστη δυνατή η διασταύρωσή τους, η εφαρμογή «Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων» είχε κενό ασφαλείας, το οποίο επέτρεπε και σε μη δικαιούχους να μπαίνουν και να βλέπουν τα στοιχεία όποιου μετόχου θέλουν, με την πληκτρολόγηση του ΑΦΜ.
Όταν έγινε αντιληπτό το συγκεκριμένο κενό, αποφασίστηκε να ανασταλεί η λειτουργία της πλατφόρμας, ώστε να βρεθεί χρόνο για να διορθωθεί το όποιο κενό υπάρχει στο λογισμικό, αλλά και παράλληλα εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχει και νομοθετικό κενό, λόγω GDPR, να γίνουν οι κατάλληλες προσαρμογές με τροπολογία.
Τι είναι το μητρώο και πώς θα λειτουργεί
Το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων είναι ένα ηλεκτρονικό μητρώο το οποίο έχει δημιουργηθεί, μέσω διαδικτυακής ηλεκτρονικής εφαρμογής και τηρείται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Σε αυτό, όλα τα νομικά πρόσωπα και όλες οι νομικές οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα που φορολογείται στην Ελλάδα υποχρεούνται να καταχωρίζουν τα εκ του νόμου απαιτούμενα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων τους.
Η πλατφόρμα αποτελεί υποχρέωση για την Ελλάδα που απορρέει από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2015/849/ΕΕ (4η Οδηγία για το ξέπλυμα χρήματος), σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, όλα τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες θα πρέπει να καταχωρίζουν τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων τους σε Κεντρικό Μητρώο που τηρείται από τα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Οι προδιαγραφές της εφαρμογής καθορίστηκαν με τον νόμο ν.4557/2018 και εξειδικεύτηκαν με την απόφαση (αριθμ. 67343 ΕΞ 2019/ 20-06-2019) του πρώην υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου.
Ο τρόπος δόμησης του μητρώου αυτού αποκαλύπτει τις συμμετοχές φυσικών προσώπων σε πλέγμα εταιριών με σκοπό την διερεύνηση του ποιος κατέχει ποσοστό δικαιωμάτων 25% και άνω και άρα ασκεί έλεγχο. Το πλήθος των εταιριών αυτών ανέρχεται σε περίπου 450.000.
Σύμφωνα με την απόφαση, πραγματικός δικαιούχος (beneficial owner) θεωρείται κάθε φυσικό πρόσωπο στο οποίο πραγματικά ανήκει ή το οποίο ελέγχει πραγματικά μία εταιρική οντότητα ή για λογαριασμό του οποίου διεξάγονται συναλλαγές ή δραστηριότητες μιας εταιρείας.
Η έννοια του πραγματικού δικαιούχου αντιπαραβάλλεται με την έννοια του νόμιμου κυρίου (legal owner) της νομικής οντότητας, ο οποίος δηλώνεται ως μέτοχος ασκών τον έλεγχο του νομικού προσώπου/οντότητας.
Ποιοι έχουν πρόσβαση στο «μητρώο»
Τα στοιχεία των εταιρειών που καταχωρούνται είναι μεταξύ των άλλων ο ΑΦΜ, Επωνυμία, ο Διακριτικός τίτλος, ο αριθμός ΓΕΜΗ, η μορφή νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, στοιχεία επικοινωνίας (Χώρα, Οδός, Αριθμός, ΤΚ, Πόλη, Περιφέρεια.
Τα στοιχεία των φυσικών προσώπων είναι: ΑΦΜ, Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο, τύπος πιστοποιητικού ταυτοποίησης, αριθμός πιστοποιητικού, ημερομηνία γέννησης, διεύθυνση κατοικίας (Χώρα διαμονής, Οδός, αριθμός, ΤΚ, Πόλη, Περιφερειακή Ενότητα, Περιφέρεια, τηλ. σταθερό, τηλ. κινητό, fax, email).
Πρόσβαση στο Κεντρικό Μητρώο δικαιούνται, χωρίς κανένα περιορισμό (και μάλιστα με τη δυνατότητα να διαβιβάζουν τα στοιχεία στις αντίστοιχες αρχές άλλων κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά από αιτιολογημένο αίτημα των τελευταίων):
• Η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.
• Οι αρμόδιες εισαγγελικές αρχές.
• Άλλες αρχές με ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και των συναφών βασικών αδικημάτων.
• Τα πρόσωπα που υποχρεούνται στην εφαρμογή μέτρων δέουσας επιμέλειας, μεταξύ των οποίων είναι λογιστές, τραπεζικοί υπάλληλοι κλ.π.
Επίσης, κάθε πρόσωπο ή οργανισμός που μπορεί να αποδείξει ειδικό έννομο συμφέρον και υποβάλλει αίτημα πλήρως τεκμηριωμένο στο Υπουργείο Οικονομικών, έχει τη δυνατότητα να λάβει πληροφόρηση ως προς τα ελάχιστα στοιχεία του Κεντρικού Μητρώου.
Περιορισμοί στην πρόσβαση στις πληροφορίες δύναται να θέσει ο Υπουργός Οικονομικών, κατόπιν εισήγησης της Αρχής.
Υπόχρεοι καταχώρησης των στοιχείων τους
Υπόχρεοι καταχώρησης των στοιχείων τους είναι οι μέτοχοι των ακόλουθων εταιρικών μορφών:
1. Εμπορικές επιχειρήσεις που δεν είναι εισηγμένες σε ρυθμισμένη αγορά ή Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης:
α) Ομόρρυθμες Εταιρείες.
β) Ετερόρρυθμες εταιρείες.
γ) Ετερόρρυθμες εταιρείες κατά μετοχές.
δ) Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης.
ε) Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης μονοπρόσωπες.
στ) Ανώνυμες Εταιρείες.
ζ) ΙΜΕ ΕΠΕ.
η) Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες,
θ) Θυγατρικές εταιρείες ή υποκαταστήματα ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών με πραγματικό δικαιούχο εισηγμένη εταιρεία στην Ελλάδα ή την αλλοδαπή.
2. Ναυτικές - ναυτιλιακές εταιρείες:
α) ναυτικές εταιρείες του ν. 959/1979 και ειδικές ναυτικές επιχειρήσεις (ΕΝΕ) εγκριτικών πράξεων του άρθρου 13 του ν.δ. 2687/1953 που έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο ΝΕ του ν. 959/1979,
β) τα εγκατεστημένα γραφεία στην Ελλάδα αλλοδαπών ναυτιλιακών εταιρειών του άρθρου 25 του ν. 27/1975 και οι ημεδαπές ναυτιλιακές εταιρείες υπαχθείσες στις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 27/1975,
γ) οι ναυτιλιακές εταιρείες πλοίων αναψυχής του ν. 3182/2003 (ΝΕΠΑ),
δ) οι συμπλοιοκτησίες.
3. Αστικές επαγγελματικές εταιρείες:
α) αστικές επαγγελματικές εταιρείες δικηγόρων,
β) αστικές επαγγελματικές εταιρείες συμ βολα ιογράφων,
γ) αστικές επαγγελματικές εταιρείες δικαστικών επι-
μελητών.
4. Οντότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα:
α) σύλλογοι- σωματεία,
β) ιδρύματα,
γ) αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες,
δ) μη κερδοσκοπικές οργανώσεις κατά την έννοια του
άρθρου 11 του ν. 2731/1999.
5. Καταπιστεύματα και παρεμφερή μορφώματα:
α) οι νομικές οντότητες της περιπτ. δ του άρθρου 2
του ν. 4172/2013,
β) τα αλλοδαπά εμπιστεύματα (trusts) του οποίου ο ιδρυτής, εμπιστευματούχος ή δικαιούχος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος,
γ) αλλοδαπά ιδρύματα (foundation).
6. Συνεταιρισμοί:
α) αστικοί συνεταιρισμοί,
β) οικοδομικοί συνεταιρισμοί,
γ) αγροτικοί συνεταιρισμοί,
δ) πιστωτικοί συνεταιρισμοί,
ε) πιστωτικοί συνεταιρισμοί που λειτουργούν με τη
μορφή πιστωτικού ιδρύματος.
7. Εταιρείες που βρίσκονται σε πτώχευση, εκκαθάριση ή ειδική εκκαθάριση ή σε παρόμοιες διαδικασίες αφερεγγυότητας.
Επίσης ο σύνδικος της πτώχευσης, ο διαχειριστής αφερεγγυότητας ή ο εκκαθαριστής ή ειδικός εκκαθαριστής καταχωρίζουν σε ειδική μερίδα του Κεντρικού Μητρώου τα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων.
Οι εισηγμένες εταιρείες σε ρυθμισμένη αγορά ή Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης που λειτουργεί στην Ελλάδα καταχωρίζονται αυτόματα στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, μέσω σύνδεσης του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών με τη ΓΓΠΣ.
Τα στοιχεία καταχώρισης αφορούν τον Α.Φ.Μ. και τον κωδικό αναγνώρισης νομικού προσώπου (Legal Entity Identifier).