Την ώρα που οι περισσότερες μικρές, ελληνικές επιχειρήσεις «τρώνε πόρτα» από τις τράπεζες και αδυνατούν να βρουν πρόσβαση σε δανεισμό, ακόμη και με τα κυβερνητικά προγράμματα για την παροχή κρατικών εγγυήσεων, ο μοναδικός θεσμός που θα μπορούσε να προσφέρει «ανάσες» παραμένει «στα χαρτιά», παρότι σε λίγους μήνες συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ψήφιση του σχετικού θεσμικού πλαισίου.
Ο λόγος για τις μικροχρηματοδοτήσεις, ή «δάνεια των φτωχών» κατά τη διεθνώς καθιερωμένη ορολογία, που είχαν γεννήσει πολλές ελπίδες σε μικρούς Έλληνες επιχειρηματίες το περασμένο καλοκαίρι, όταν ψηφίσθηκε από τη Βουλή ο σχετικός νόμος του υπουργείου Οικονομικών, αλλά ως τώρα αυτές οι πιστώσεις χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, που μπορούν να φθάνουν μέχρι τα 25.000 ευρώ, παραμένουν… άφαντες από την αγορά.
Ο θεσμός των μικροχρηματοδοτήσεων είχε προκαλέσει εξαρχής μεγάλες εντάσεις μεταξύ του υπουργείου Οικονομικών και της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς ο υφυπουργός, Γιώργος Ζαββός, είχε προσπαθήσει να αφήσει την ΤτΕ εκτός εποπτείας της λειτουργίας του νέου θεσμού, για να υπαναχωρήσει τελικά, μετά τις σφοδρές αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από την κεντρική τράπεζα και την αντιπολίτευση.
Σήμερα, που ο θεσμός παραμένει στα χαρτιά, ο υφυπουργός Οικονομικών αφήνει αιχμές κατά της Τράπεζας της Ελλάδος για τις καθυστερήσεις. Μιλώντας στη Βουλή, ο κ. Ζαββός άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι ο νόμος είναι από τους καλύτερους στον κόσμο, αλλά δεν εφαρμόζεται εξαιτίας της Τράπεζας της Ελλάδος. Όπως είπε η χώρα «έχει θεσπίσει ένα από τα αρτιότερα νομοθετικά πλαίσια που υπάρχουν, αν και επί του παρόντος υπάρχει δυστοκία στη ζήτηση». Σε αυτό το σημείο, ο κ. Ζαββός έστρεψε τα βέλη του κατά της ΤτΕ, λέγοντας ότι «η κυβέρνηση, περιμένοντας αν έχει κάτι ακόμα να ολοκληρώσει η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία έχει αναλάβει την εφαρμογή του πλαισίου των μικροχρηματοδοτήσεων, θα δημιουργήσει και νέα προγράμματα τα οποία θα δίνουν εγγυήσεις σε αυτούς που θέλουν να υποβάλουν αιτήσεις».
Το βαθύτερο πρόβλημα
Όμως, το πρόβλημα των μικροχρηματοδοτήσεων είναι πολύ βαθύτερο και δεν συνδέεται μόνο με πιθανές γραφειοκρατικές σκληρώσεις στο επίπεδο της εποπτείας από την ΤτΕ. Στην πραγματικότητα, το σημαντικότερο ζήτημα είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος για την ίδρυση εταιρειών παροχής μικροχρηματοδοτήσεων, επειδή οι ενδιαφερόμενοι -που δεν μπορεί να είναι πιστωτικά ιδρύματα, σύμφωνα με τον νόμο- εκτιμούν ότι η χορήγηση δανείων με χαμηλά επιτόκια, χωρίς εξασφαλίσεις και σε εταιρείες με υψηλό πιστωτικό κίνδυνο θα οδηγήσει τους παρόχους μικροπιστώσεων με μαθηματική βεβαιότητα σε ζημιές.
Το πρόβλημα αυτό είναι γνωστό στην κυβέρνηση εδώ και πολλούς μήνες, αλλά προς το παρόν για την αντιμετώπισή του γίνονται μόνο θεωρητικοί σχεδιασμοί, που προβλέπουν τη δημιουργία ενός εγγυοδοτικού μηχανισμού μέσω του ΕΣΠΑ, ώστε τα «δάνεια των φτωχών» να έχουν μια μορφή εγγύησης από το κράτος. Όμως, ο σχεδιασμός αυτός έχει πολλά εμπόδια, καθώς θα πρέπει να βρεθεί νομική φόρμουλα αποδεκτή και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Έτσι, όσοι ενδιαφέρονται για τέτοια δάνεια, το μόνο που μπορούν να κάνουν προς το παρόν είναι να… χαίρονται για την ύπαρξη ενός άρτιου θεσμικού πλαισίου -έστω και αν μένει ανεφάρμοστο- το οποίο προβλέπει:
- Σύσταση ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων, τα οποία θα μπορούν να χορηγούν πιστώσεις έως 25.000 ευρώ χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις. Η Τράπεζα της Ελλάδος ορίζεται ως αρμόδια αρχή εποπτείας και αδειοδότησης των ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων.
- Δικαιούχοι των μικροχρηματοδοτήσεων είναι:
- οι πολύ μικρές επιχειρήσεις,
- τα φυσικά πρόσωπα για τη σύσταση πολύ μικρών επιχειρήσεων,
- τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα,
- τα άτομα που θέλουν να εκπαιδευτούν ώστε να μπουν στην αγορά εργασίας, καθώς και
- τα άτομα τα οποία ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
- Τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων θα λειτουργούν ως ανώνυμες εταιρίες αποκλειστικού σκοπού. Επίσης, υποχρεούνται να παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες επιχειρηματικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης στους δικαιούχους μικροχρηματοδοτήσεων. Προβλέπεται η υποχρέωση διαφάνειας στους όρους δανειοδότησης, οι οποίοι θα πρέπει να αναγράφονται υποχρεωτικά στη σύμβαση. Ακόμη, προσδιορίζονται οι τυποποιημένες πληροφορίες για τη διαφήμιση και την εμπορική προώθηση των ιδρυμάτων αυτών.
- Τα ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (εθνικό ή συγχρηματοδοτούμενο σκέλος), εφόσον έχουν λάβει πιστοποίηση για τη συμμόρφωσή τους με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Καλής Πρακτικής για τη Χορήγηση Μικροπιστώσεων.