Τις τελευταίες δεκαετίες είναι διακριτή η προσπάθεια εκδημοκρατισμού του ελληνικού σχολείου και αναγωγής του σε συμπεριληπτικό. Σκοπός του είναι, όχι μόνο να παρέχει ίσες ευκαιρίες σε όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές αλλά και να τους εμφυσά τις δημοκρατικές αξίες και τις αρχές του σεβασμού και της αποδοχής του άλλου. Με αυτό τον τρόπο, οι μαθητές επιδιώκεται να μετουσιωθούν σταδιακά σε άξιους και ενεργούς πολίτες μιας δημοκρατικής κοινωνίας.
Της Μαρίας Κακαλή
Ωστόσο, αν κοιτάξει κάποιος βαθύτερα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, εύκολα θα συνειδητοποιήσει πως μόνο εκδημοκρατισμένο δεν μπορεί να θεωρηθεί. Πώς άλλωστε μπορεί να λογιστεί ως τέτοιο ένα σύστημα που από την αφετηρία και ήδη τα πρώτα σχολικά χρόνια των μαθητών, τους καθοδηγεί με προορισμό έναν και μόνο δρόμο: «ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ»;
Εάν κάποιος διερωτάται, πώς οι εξετάσεις που οδηγούν τουλάχιστον την πλειονότητα των μαθητών στην εκπλήρωση των ονείρων τους, δύνανται να αναστείλουν τη δημοκρατική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, η απάντηση ξεστομίζεται από όλους τους εμπλεκόμενους (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς), εδώ και χρόνια.
Τα παιδιά συμμετέχουν εκούσια και ερήμην τους σε αγώνα δρόμου με τερματισμό στην είσοδο κάποιου πανεπιστημιακού ή άλλου ιδρύματος. Η απόκτηση γενικής μόρφωσης και υψηλής παιδείας «πάνε περίπατο», ενόσω οι μαθητές τείνουν ασυνείδητα, ή από μια ηλικία και μετά συνειδητά, να μελετούν απρόσκοπτα μόνο εκείνα τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία θα εξεταστούν πανελλαδικά σε λίγα χρόνια ή σε μια δεκαετία.
Τα υπόλοιπα μαθήματα φαίνεται να μην υπάρχουν καν στο οπτικό τους πεδίο, ενώ το ενδιαφέρον που εκδηλώνεται γι’ αυτά, σχετίζεται ως επί το πλείστον με τη βαρύτητά τους στον γενικό μέσο όρο. Με αυτό τον τρόπο, οι μαθητές απεκδύονται το δικαίωμά τους αφενός να μορφωθούν ολιστικά και αφετέρου να επιλέξουν ελεύθερα και σύμφωνα με τις κλίσεις και τις προτιμήσεις τους τα μαθήματα που τους ενδιαφέρουν και κατά συνέπεια το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν. Η παιδεία και η μόρφωση τείνει στις μέρες μας να έπεται των σχολικών χρόνων, ενώ θα έπρεπε να έχει ως αφετηρία το σχολείο.
Τα κόκαλα των αρχαίων ημών προγόνων θα έτριζαν στη σκέψη μόνο πως η Μουσική, η Θεατρική Αγωγή και τα Εικαστικά αποτελούν παραγκωνισμένα μαθήματα του εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ τα παιδιά που αρέσκονται σε αυτά ή έχουν ταλέντο, σχεδόν συγκαταλέγονται στην «κάστα» των «κακών» μαθητών, ενώ συχνά πυκνά υποτιμούνται όσον αφορά τις κοινωνικές και συμπεριφορικές τους δεξιότητες.
Γιατί άραγε το μάθημα των Θρησκευτικών έχει απαξιωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε ενίοτε ακόμη και να ταυτίζεται με το Κατηχητικό; Οι εκάστοτε ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, που τόσο πολύ επιμένουν τα τελευταία χρόνια στον ενστερνισμό των αξιών της διαπολιτισμικότητας και στην αποδοχή της ετερότητας, γιατί αδυνατούν να αναγάγουν το μάθημα αυτό σε αρωγό του εκδημοκρατισμού του σχολείου;
Οι αλγεβρικές παραστάσεις και ο υπερσυντέλικος του λύω είναι, μάλλον, χρήσιμα και απαραίτητα. Σε μια κοινωνία όμως που συν τω χρόνω πάσχει όλο και περισσότερο στο ζήτημα της παιδείας των πολιτών της, οι εκάστοτε κυβερνήσεις και οι συνακόλουθοι θεσμοί οφείλουν να στρέψουν το βλέμμα τους στον καθρέφτη τους και να αναλάβουν τις ευθύνες τους και εν συνεχεία να δείξουν τον δρόμο σε γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Άλλωστε, όλοι οι εμπλεκόμενοι υποφέρουν από αυτή τη συνθήκη και το εκπαιδευτικό σύστημα που κάθε τόσο αλλάζει, παραμένει ουσιαστικά απαρχαιωμένο και συντηρητικό. Όλοι είναι έτοιμοι για αυτή την αλλαγή:
- Οι μαθητές που βιώνουν τουλάχιστον έξι καταπιεστικά χρόνια έως ότου περάσουν το πέλαγος των πανελλαδικών και αναγκαστούν στις περισσότερες των περιπτώσεων να επιλέξουν το υποτιθέστω πιο επικερδές επάγγελμα.
- Οι γονείς που καταχρεώνονται για να πληρώνουν φροντιστήρια και ιδιαίτερα και βιώνουν μαζί με τα παιδιά τους το ατέρμονο άγχος της επιτυχίας.
- Οι εκπαιδευτικοί που ξεσκονίζουν κάθε τρεις και λίγο τον παραφουσκωμένο φάκελο με τα χρυσοπληρωμένα μεταπτυχιακά και σεμινάρια, τα οποία χρησιμεύουν στην πραγματικότητα μόνο για την καταμέτρηση των μορίων κι όχι για την πραγμάτωση των αρχών της συμπερίληψης και της διαπολιτισμικότητας που με τόσο κόπο σπούδασαν.
